Na maanden van verwarring en gebakkelei zijn de onderhandelaars in Antwerpen eindelijk tot een nieuw bestuursakkoord gekomen. De ambitie is er om een positief project uit te werken dat Antwerpen weer op de juiste sporen moet krijgen.
Krachtsverhoudingen
Het beleid wordt voorgesteld als een technische kwestie, waarbij de partijen gewoon naar de beste oplossingen moeten zoeken door kosten en baten tegenover elkaar af te wegen.
Jammer genoeg is politiek geen technische kwestie. Politiek is een confrontatie tussen verschillende tegengestelde belangen en de uitkomst ervan is niet neutraal. Maatschappelijke problemen worden niet opgelost door de kosten en baten van verschillende partijgekleurde voorstellen op te tellen en op die manier tot de beste technische oplossing te komen. De uitkomst van politieke confrontaties wordt altijd bepaald door de krachtsverhoudingen binnen de maatschappij. Spijtig genoeg liggen de maatschappelijke krachtsverhoudingen al geruime tijd in het voordeel van het rechtse denken. Deze krachtsverhoudingen vertalen zich ook in het nieuwe bestuursakkoord. De liberalen domineren alle belangrijke beleidsdomeinen en Antwerpen zal de komende zes jaar bijgevolg een neoliberaal rechts beleid krijgen. Maar is Antwerpen hier wel mee gediend?
Financieel zwaard van Damocles
Vóór de verkiezingen werd al duidelijk dat het bestuur in Antwerpen in grote mate zal staan of vallen met de wijze waarop de nieuwe coalitie erin zal slagen om een antwoord te bieden op de financiële problemen van de stad. De financiële situatie was al enorm slecht en zal de komende jaren zeker niet verbeteren. Antwerpen heeft jaarlijks een begroting van om en bij de veertig miljard maar moet uit deze som jaarlijks meer dan zeven miljard afbetalen aan oude en nieuwe schulden. De nieuwe schuld werd opgebouwd om het investeringstekort veroorzaakt door de oude schuld te verminderen. Antwerpen investeert maar vier miljard per jaar, waarvan meer dan de helft gefinancierd met nieuwe leningen. Als je weet dat de Antwerpse stadsschuld ontstaan is op een hoogst onrechtvaardige wijze (Antwerpen is de enige stad die bij de fusieoperaties van de jaren ’80 niet heeft kunnen genieten van een schuldkwijtschelding) en dat de Antwerpenaren hun schuld aan het einde van de rit bijna drie maal zullen hebben terugbetaald (meer dan 60 miljard interesten op een oorspronkelijke schuld van 42 miljard), wordt het meteen duidelijk waarom Antwerpen er financieel zo erg aan toe is. De Antwerpenaren zijn jarenlang het lijdend voorwerp geweest van een operatie van omgekeerde inkomstverdeling. Interesten zijn immers niets meer dan een verdeling van inkomsten uit arbeid naar inkomsten uit kapitaal. Deze situatie weegt nog steeds als een blok op het beleid. De zeer kleine financiële marge om te investeren dreigt nu helemaal op te drogen; de komende vier jaar dreigt een gecumuleerd tekort van om en bij de tien miljard.
Kwijtschelding
Aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen van 8 oktober werd een belangrijk signaal de wereld ingezonden. Meer dan 100 Antwerpse kandidaten van SP, Agalev, CVP, VLD en VU ondertekenden een petitie waarin zij vroegen dat de problematiek van de volledige en onvoorwaardelijke kwijtschelding van de Antwerpse stadsschuld deel zou uitmaken van de coalitie onderhandelingen en dat deze eis opgenomen zou worden in het volgend bestuursakkoord. De ondertekenaars vroegen eveneens dat de Vlaamse of de Federale regering hiervoor de nodige ruimte zou vrijmaken in de komende begrotingsopmaak.
Hoewel deze eis gegroeid is vanuit de basis van de verschillende partijen en ondertekend werd door talloze basismilitanten, hielden de onderhandelaars er geen rekening mee en vinden we ze ook niet terug in het nieuwe bestuursakkoord. De enige ‘politieke naam’ die consequent reageerde op deze situatie was René Los, politiek secretaris van Agalev Antwerpen. Hij stelde terecht dat het bestuursakkoord onvoldoende financiële slagkracht biedt om een reëel antwoord te bieden op de problemen waarmee onze stad geconfronteerd wordt en nam ontslag uit zijn functie. Een moedige en integere beslissing.
Technocraten
De nieuwe bestuursploeg is lang niet zo moedig. Het nieuwe bestuursakkoord stelt enkel dat, om het begrotingsevenwicht op korte en lange termijn te handhaven, bepaalde maatregelen zullen moeten genomen worden. Deze maatregelen hebben niet alleen een technisch karakter maar houden eveneens principiële beslissingen inzake het uitgavenpatroon van de stad en haar diensten in. Beslissingen over projecten zullen in de toekomst steeds genomen moeten worden op basis van de meest volledige weergave van de financiële impact op korte en lange termijn.
Kortom, de nieuwe coalitie komt niet verder dan het opwarmen van oude soep. Ze houdt ons voor dat het bestuur van Antwerpen eigenlijk een technische kwestie is en dat we er met een verantwoordelijk bestuur wel zullen komen. Dit komt neer op een voortzetting van het saneringsbeleid van de vorige decennia en het verder beperken van de uitgaven. Uiteindelijk zal het financieel tekort ooit wel eens opdrogen. Dat er zo uiteindelijk een enorme rijkdom uit Antwerpen wordt gepuurd en dat dit ten koste gaat van het samenleven in de stad wordt opnieuw onder tafel geveegd. De nieuwe coalitie zal de brandweer opnieuw in de kou laten staan, het stadspersoneel vergeten, stadsdiensten afbouwen en sluiten, en verder saneren en privatiseren. Nergens erkent het bestuur dat Antwerpen gewoonweg geen middelen heeft om een deftig sociaal beleid te voeren en nergens legt het de link tussen dit tekort en het enorm maatschappelijk ongenoegen dat in Antwerpen borrelt.
Daarom eisen wij :
- een volledige en onvoorwaardelijke kwijtschelding van de oude en nieuwe Antwerpse stadsschuld
- een onmiddellijk begin van een socialistisch beleid in Antwerpen dat oog heeft voor de reële sociale noden
- een algemene mobilisatie van de syndicale en sociale bewegingen tegen het neoliberale bezuinigingsbeleid van de nieuwe Antwerpse coalitie.
