Op 25 november nam het voormalige tendensblad “Nieuw Links” op een bijeenkomst in Antwerpen het initiatief om de nota van Patrick Janssens over de nieuwe SP kritisch te evalueren. De aanwezigen waren het er vrij snel over eens dat de linkerzijde in de partij het uitgangspunt voor de vernieuwing verwerpt. De SP-voorzitter gaat er immers van uit dat er in de SP een consensus zou bestaan dat “de socialistische partij staat voor een samenleving waarin iedereen gelijke kansen heeft”.
Lode Hancké wees erop dat deze kritiek op “gelijke kansen om ongelijk te worden” niet nieuw is. Maar de linkerzijde staat voor een uitdaging omdat het gelijkekansenconcept vandaag theoretisch sterk onderbouwd wordt door de sociaal-economische ideologie van de “derde weg” en het Blairisme, zo’n twee jaar geleden door Frank Vandenbroucke in de Vlaamse SP binnengeloodst.
Mischa Van herck, arbeidssocioloog aan de VUB en medewerker aan dit blad nam deze handschoen op en toonde met een sterk onderbouwde nota en tussenkomst aan dat de nieuwe theorie de toetssteen van de praktijk niet doorstaat. Zowat alle socio-demografische parameters van de afgelopen 20 jaar tonen aan dat de ongelijkheid, onzekerheid en uitbuiting enkel maar zijn toegenomen, onder andere door toedoen van het regeringsbeleid waarvoor de SP medeverantwoordelijk is en dat bekend staat onder het handelsmerk van de “actieve welvaartstaat”. Op de keper beschouwd vloeit heel het “gelijke kansen”-principe voort uit de oude liberale visie van de geatomiseerde samenleving waarin elk individu op rationele wijze zijn belangen zou nastreven. De goeroes van de “derde weg” hebben de liberaliserende tendenzen in de sociologie van de afgelopen 30 jaar kritiekloos overgenomen. Ze vervingen het klassenmodel van Marx door een classificatie van de arbeidsmarkt die enkel maar beschrijft en niets analyseert of verklaart. In de praktijk is Marx’ concept van de eigendomsverhoudingen en de daaruit voortvloeiende “structurele dwang” die het gros van de bevolking ertoe dwingt zijn of haar arbeidskracht te verkopen nog altijd springlevend, ondanks de oppervlakkige en vaak misbruikte vaststelling dat het sociale gewicht van de handenarbeiders in onze maatschappij sinds vorige eeuw is afgenomen.
Wanneer we ons uitspreken tegen de opvatting van Patrick Janssens en Frank Vandenbroucke over gelijke kansen, de daaruit voortvloeiende verzoening tussen het kapitalisme en de sociaal-democratie, én de op zijn beurt daaruit voortvloeiende keuze voor een beleids- en kaderpartij in plaats van een actie- en ledenpartij, moeten we ook een alternatief naar voren schuiven. Welk programma willen we? Welke lading dekt de vlag van het “socialistisch alternatief”? Hoe stelt de linkerzijde zich op in de aloude discussie over plan- en markteconomie? Hoe verhouden de socialisten zich tot de staat ? Welk partijmodel vloeit er voort uit onze doelstellingen ?
Deze discussies zullen worden voortgezet op zaterdag 16 december om 14 uur in Multatuli, Lange Vlierstraat 9 te 2000 Antwerpen.
Maar discussiëren alléén is niet langer voldoende. Het is echt nodig dat de linkerzijde opnieuw een herkenbaar gezicht krijgt, dat zij zich organiseert. Daarom was het een goed voorstel van Paul Pataer om een koepelbeweging van de grond te krijgen die rond een gemeenschappelijk platform de linkervleugels van SP, Agalev en ACW organiseert. Hierbij moet zeker opnieuw aangeknoopt worden aan de ervaring, werkwijze, het netwerk en het reeds geproduceerde materiaal (Rood-Groen memorandum) van de Staten-Generaal van de Arbeid.
