Tijdens de waanzinnige 14e eeuw vonden de bestuurders van Bergen dat hun inwoners nog eens recht hadden op een gruwelijke terechtstelling. De inwoners waren vanwege de draconische strafmaten van de “overheid” echter zo geïntimideerd dat zij nog liever crepeerden dan te stelen of andere misdrijven te begaan. De vroede vaderen besloten dan maar een veroordeelde van een andere stad te kopen om hem publiek te vierendelen. Hetzelfde overkomt nu de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB).
In het begin van de jaren ’90, onder toenmalig Vlaams Minister van Arbeid en Tewerkstelling Leona Detiège, werd het monopolie van de VDAB inzake arbeidsbemiddeling doorbroken. Het opengooien van de “markt” voor private bemiddelingsorganisaties heette toen een compromis te zijn tussen de rol van de privé en die van de overheid. De VDAB reageerde bijzonder alert op de nieuwe ontwikkelingen. In plaats van zich te laten overtroeven door de private bemiddelaars herstructureerde de dienst zich grondig en liet zich niet platwalsen door de nieuwkomers van de privé. Een doorlichting van Coopers & Lybrand vorig jaar zette de kroon op het werk en schreef een optimalisering van de werking voor met 20%. De VDAB haalde die doelstelling ook nog en werd alom gelauwerd. Het personeel van de VDAB betaalde voor dit alles wel een prijs: de statutaire tewerkstelling raakte meer en meer gemarginaliseerd ten opzichte van de contractuele, in feite een statuut dat de nadelen van de openbare dienst (lagere lonen, geen extralegale voordelen) combineert met de nadelen van de privé (lage pensioenen, geen werkzekerheid). De werkdruk nam evenredig toe en afbakening van taken en verantwoordelijkheden in de nieuwe structuur zijn niet steeds even duidelijk.
Maar één ding wordt door vriend en vijand erkend: de VDAB slaagt erin zich sterk te handhaven in de concurrentie met de privé. Nederlandse arbeidsbemiddelaars bv. kijken vol bewondering naar wat hier werd gerealiseerd. De VDAB nam het voortouw inzake informatisering. De VDAB-initiatieven inzake online arbeidsbemiddeling stellen alle private initiatieven terzake in de schaduw.
Salamitactiek
Het doorbreken van het monopolie bleek dus niet voldoende om de private sector de overhand te laten krijgen. Administrateur Generaal Yvan Bostyn (van SP-signatuur) slaagde erin zijn visie te realiseren: prominent aanwezig blijven in de sterke segmenten van de arbeidsmarkt om ook voor de zwakkere met succes iets te kunnen doen. Maar de private sector wil maar wat graag véél geld verdienen met bemiddeling op een markt die veel schaarstekenmerken vertoont in technische, medische en informaticaberoepen. Een nieuw “compromis” tussen overheid en privé bleek dus nodig. Dit nieuwe compromis snijdt alwéér een stukje van de overheidsworst: de VDAB zal worden teruggedrongen in een “regisseursrol” waarbij zij mag instaan voor het onderhouden van een centraal databestand en voor het “labellen” van de private “actoren” zoals uitzendkantoren, headhunters, wervings- en selectiekantoren Het bekende stramien dus: de overheid staat in voor zware investeringen in de infrastructuur, de privé verdient er de centen mee. Wat in deze zoveelste herstructurering opvalt is dat er geen enkele objectieve reden kan worden aangevoerd dat de arbeidsmarkt beter zou functioneren. Integendeel, nu reeds komt de verbrokkeling van de arbeidsbemiddeling over 800 bedrijven en vzw’s met elk hun eigen databank(je) de zo noodzakelijk geachte “transparantie” van de arbeidsmarkt niet ten goede. Het is niet goed voor de werkzoekenden en ook niet voor de talrijke arbeidsbemiddelaars in een precair statuut.
Maar de herstructurering – die we beter ontmanteling zouden noemen – gaat daarin nog veel verder ! Nadat de afgelopen jaren tientallen miljoenen werden geïnvesteerd in de naambekendheid van de VDAB zou deze merknaam gewoon van het toneel verdwijnen en plaatsmaken voor een dienst voor opleiding en begeleiding, een Vlaamse werkholding (de “regisseur”), een databeheermaatschappij en een NV die de winstgevende diensten van de huidige VDAB groepeert die aldus worden klaargestoomd voor privatisering.
Het is nog te vroeg tot het te laat is
De vakbonden en vooral de socialistische ACOD reageren ondertussen veel te lauw, om niet te zeggen koel... Zo kregen de ACOD-leden een brief van Richard De Winter, algemeen secretaris ACOD-Parastatalen, dat het er vooral op aankomt “cool” te blijven omdat we de exacte toedracht van de hervormingen nog niet kennen. Ook dat stramien hebben we al vaker meegemaakt: het is te vroeg tot het te laat is ! Dit lijkt ons niet meteen het meest mobiliserende ordewoord. Veel VDAB-werknemers krijgen de indruk dat de vakbonden enkel wakker liggen van het behoud van het paritair beheer van de VDAB en helemaal niet van de werknemersbelangen.
Maar de syndicale basis reageert: door druk van onderuit is er nu toch een duidelijk standpunt ingenomen tegen de vierendeling en voor een gemeenschappelijk vakbondsfront. Daar mag het echter niet bij blijven. Het personeel moet in staat van paraatheid worden gebracht. Er moet een programma van actie worden klaargestoomd voor het geval de waanzinnige plannen van Landuyt toch worden doorgezet. Dat actieprogramma moet worden verbonden aan een eisenpakket dat volgende punten moet bevatten:
* de naam VDAB moet behouden blijven
* er kan enkel gepraat worden over een hergroepering van de meritdiensten
* de samenwerking tussen VDAB merit en de rest van de VDAB moet behouden blijven
* deze afsplitsing van de “merit” moet minimaal blijven en enkel de échte meritdiensten omvatten, zodat hetgene wat overblijft leefbaar blijft als parastatale en op termijn niet gereduceerd wordt tot een “administratie” met véél minder personeel.
* na de opsplitsing moet de VDAB “basisdienstverlening” volledig uit statutairen gaan bestaan en moet het gedaan zijn met het huidige lappendeken van (nep)statuten.
* de “merit” kan dan uit contractuelen bestaan maar enkel op voorwaarde dat alle negatieve loonverschillen met de privé-concurrenten worden weggewerkt en er niet geraakt wordt aan de arbeidsvoorwaarden.
* de nieuwe op te richten merit-NV moet wettelijk verankerd blijven in de openbare sector en een uitverkoop aan de privé in de toekomst moet onmogelijk worden gemaakt. We kunnen ons niet tevreden stellen met enkel de belofte dat dit niet onder de huidige legislatuur zal gebeuren.
Het VDAB-personeel moet op de kar springen van de andere openbare diensten die momenteel in beweging komen voor betere loon- en arbeidsvoorwaarden, zoals het gemeentepersoneel en de collega’s van onderwijs, de OCMW’s en de zorgsector. ACOD en CCOD moeten van de huidige opleving van de strijd gebruik maken om deze één te maken rond een gemeenschappelijk programma van herfinanciering van de openbare diensten en tégen de privatiseringen.
