Het staat in de regeringsverklaring: een referendum kan gehouden worden over de verdere hervorming van de openbare diensten. Vice-premier en Minister van Arbeid en Tewerkstelling Laurette Onkelinckx had het op TV onlangs ook over een referendum i.v.m. de "herverdeling van de arbeid en arbeidsduurverkorting". Dit allemaal om "democratische ruimte te geven aan de burger over problemen die hem aanbelangen".
Omweg
We kennen de plannen van deze regering voor een aantal takken van de openbare diensten. Belgacom, de Post en het Spoor moeten verder geprivatiseerd worden. Om verzet van het personeel en zijn vakbonden hiertegen te neutraliseren, koos deze regering voor een nieuwe techniek. Open confrontatie is niet meer (onmiddellijk) aan de orde van de dag. Wel een grote omsingelingsbeweging: de grote democratische volksraadpleging. Hiermee wil de regering de burger-consument van de openbare diensten paaien en opzetten tegen de werkers van de openbare diensten en vooral hun vakbonden.
De regering zal verdere privatiseringen en afbouw van het personeelsstatuut in al zijn vormen voorstellen als consumentvriendelijke maatregelen. Syndicaal verzet wordt dan gebrandmerkt als een oubollige, verkrampte en behoudsgezinde reflex. Privatisering wordt gelijksgesteld met kwaliteit, openbaar ambt met inefficiëntie. De valkuil ligt open. En de deur staat open voor het in vraag stellen van de representativiteit van de vakbonden, zowel in de openbare bedrijven als erbuiten.
Vakbonden
Natuurlijk zijn wij voorstanders van de modernisering van het openbaar ambt. Maar niet voor de afbouw ervan. Modernisering betekent in de mond van alle regeringen van de laatste 20 jaar afbouw, waarbij zowel het personeel als de verbruiker de dupe werden. Tot nu toe hebben de vakbondsleidingen van de openbare diensten niet echt gereageerd. Waarschijnlijk hopen ze door zich gedeisd te houden dat de regering dit punt in de regeringsverklaring gaat vergeten. IJdele hoop als je het ons vraagt. De vakbonden moeten zich duidelijk en openlijk uitspreken tegen dit referendum. Maar dat is onvoldoende. Ze moeten een brede informatiecampagne opstarten naar het personeel en het publiek, de consumenten, toe om dit standpunt uit te leggen.
Hearings
De vakbonden zouden ook het initiatief moeten nemen om openbare "hearings" te organiseren, gericht naar de consumenten van de openbare diensten. Maar daar waar de liberale of sociaal-democratische invulling van het begrip ‘consument’ net zoals deze van ‘burger’ ontdaan wordt van elke sociale (versta klasse-) inhoud, moet onze aanpak totaal verschillend zijn. Hiervoor moeten de andere beroepscentrales betrokken worden in zo'n campagne. De consumenten van de openbare diensten zijn in de eerste plaatse metaalarbeiders, bouwvakkers, bedienden, werklozen, huisvrouwen en jongeren. Die bevinden zich in de eerste plaats in de vakbond. De Italiaanse socialist Gramsci had het bij het rechte eind wanneer hij opmerkte dat in het kapitalisme de burger en de producent (arbeider/bediende) gescheiden worden. Socialisten en vakbondsmensen moeten die eenheid herstellen.
Charter
De vakbonden moeten op basis van die hearings een eigen "Charter van de Openbare Diensten" opstellen, met eisen voor de verbetering en de modernisering van de openbare diensten, geplaatst in een breder maatschappelijk kader en verbonden aan de verdediging van de werkomstandigheden van de werkers binnen en buiten deze sector.
Neem bijvoorbeeld de openingsuren van sommige diensten. De vraag naar latere openingsuren en zaterdag diensten groeit als gevolg van de bijna renteloze flexibilisering van de arbeidstijden in de privé. Helemaal geen sociale vooruitgang. Maar dit fenomeen heeft een logica op zichzelf. De vraag naar diensten op nieuwe uren en dagen groeit. De enige invulling die de rechterzijde hieraan kan geven is een verdere flexibilisering van de arbeidstijd in het openbaar ambt. Onze invulling moet een gemeenschappelijk strijd zijn tegen de flexibiliteit in de privé en in het openbaar ambt. Talrijke andere problemen kunnen zo aangepakt worden: de kwaliteit van de dienstverlening, de waaier van het dienstenaanbod enz.
Offensief
Het debat is blijkbaar nog altijd taboe in de vakbond. In Italië dachten de vakbonden ook dat het niet menens was met een petitiebeweging voor referenda voor antisyndicale maatregelen in een modern, liberaal en jeugdig kleedje. Dit gebeurde op initiatief van de rechtse kleinburgerlijke Radicale Partij. Het resultaat: twee volksraadplegingen, één over de afschaffing van de bescherming van delegees, en een andere voor de afschaffing van de automatische inning van de vakbondsbijdragen aan de bron (op het loon). Maar nu beseffen de vakbonden het gevaar. Laat, maar niet té laat.
Laten we werken aan een breed en intelligent tegenoffensief om dit referendum tegen te houden in België.
