Verslag debat met Janssens in Elzenveld
De geïnteresseerden weten het ondertussen, Patrick Janssens is niet alleen een nieuwkomer bij de SP, maar ook een vernieuwer. Een ontmoeting met de Antwerpse achterban van de 4de wijk gaf Patrick Janssens de mogelijkheid zijn retorische talenten te oefenen. Rechtopstaand, hemd zonder das (maar in de broek), zich verontschuldigend voor een stand-up comedian pose, bracht hij een vlot verhaal. Met de zelfkritiek als intro: de SP heeft zich vervreemd van progressief cultureel Vlaanderen; de SP kwam te arrogant over; de SP had weliswaar een ondankbare taak in de laatste regering maar was te conservatief; de SP heeft te weinig oog gehad voor de gevoeligheden van de jeugd.
Mooi, er wordt afgerekend met het Tobback-tijdperk. Een échte stijlbreuk als het ware. En dan kwam het pleidooi voor de vernieuwing: de SP moet opnieuw progressief worden, een maatschappijproject uitdragen dat hoop geeft; het streven naar meer gelijkheid is de sleutel hiervan; de armoede bestrijden; de kwaliteit van het leven verbeteren; economische ontwikkeling met sociale cohesie verzoenen. Na de verheven woorden kon Patrick Janssens met een "zachte landing" eindigen over de toekomst van de partij: "het zal lang duren, maar we komen terug"; "de structuren en gewoontes moeten veranderen"; "ik ga mij niet elke dag in de actualiteit smijten"; "ik hoop binnen een jaar of twee nog even fris te zijn en geen doorgewinterde politicus".
Daarna was het de beurt aan de zaal. Een greep uit de vele vragen met de veelzeggende antwoorden. "Heeft de SP zich niet evenzeer vervreemd van haar syndicale achterban ? " Antwoord van Janssens: "Ja, maar de vakbond is soms erg conservatief en halsstarrig ; te nauw aanleunen bij de vakbond zou de partijvernieuwing in de weg staan". Kortom, de vakbonden zijn oubollig, corporatistisch en de SP mag zich niet teveel blootstellen aan sociale eisen. Het ABVV is immers maar een drukkingsgroep zoals een andere en een échte staatspartij kan zich toch niet opstellen als "politiek verlengstuk van". Verhofstadt mag blij zijn, eindelijk heeft de SP zijn burgermanifesten gelezen.
Hierop volgde de tussenkomst (zowat de enige in dialect) van een gepensioneerde arbeider waarvan de boodschap ongeveer de volgende was: "de partaai lustert ni mier noar d’arbaaiders, ge kregt nie mier dan twie minute om iet te zegge up en vergadering en allien d’intellectuele hemme nog iet te zegge". Na het applaus was het opnieuw de beurt aan Janssens: "De SP moet zich wel naar andere bevolkingsgroepen richten; er zijn immers steeds minder arbeiders ..." Waarop iemand uit de zaal plots reageerde dat arbeiders ook wel een bediendencontract hebben, dat ze allerlei taken erbij moeten nemen maar dat in de grond toch over dezelfde sociale klasse gaat. Hierop wist de socioloog PJ niets meer te zeggen.
Een ambtenaar kwam tussen met de idee dat openbare diensten ook goed konden draaien en de privé-dienstverlening zeker niet beter was. Het spoorwegongeluk in Engeland indachtig vroeg hij zich af of er ook geen verworvenheden waren die moesten gekoesterd worden, en dat dit in niets conservatief was. Whizzkid Janssens bracht opnieuw alle klaarheid met volgende dooddoeners: "Neen, de overheid moet niet alles zelf doen", "het kan ook sommige dingen aan de privé overlaten", "de overheid moet de rol van regisseur spelen", etc. Dergelijke visie werd nog eens bevestigd met betrekking tot het Rosetta-banenplan waar Landuyt toch gelijk had om Onkelinkx te bekritiseren. De anekdote van een werkzoekende die niet aangeworven kon worden omdat hij nog "onvoldoende" lang werkloos was volgens bepaalde maatregelen staafde voor PJ de stelling dat de overheid allerlei nutteloze ingrepen tracht te doen. Dat de opeenstapeling van 15 verschillende werkgeversbijdragenverminderingen voor allerlei soorten doelgroepen wel eens disfunctioneert is overigens een stelling die Michel Jadot al enkele jaren in het federaal jaarrapport neerschrijft. Het is overigens een stelling die Vande Lanotte dit jaar nog eens de gordijnen injoeg, want hoe kan men in ‘s hemelsnaam het principe van werkgeversbijdragenverminderingen in vraag stellen?
Op een vraag over de kloof tussen noord en zuid wist onze grote pleitbezorger van gelijkheid niets beter dan te stellen dat het onnozel en nutteloos was alleen te ijveren voor een goede medicatie. Soit, dit helpt niet veel, maar intussen blijft de ontwikkelingshulp ver onder de 0,7% en kan AZG maar beter erwten gaan plukken ...
De antwoorden over de Antwerpse gemeenteraadsverkiezingen bleven op hetzelfde peil: natuurlijk is een roodgroene alliantie tegen het Blok electoraal niet de beste keuze ; de optelsom van twee (relatief) verschillende kiespublieken is een moeilijke opgave, maar wat dan wél doen blijft voor "onze Patrick" oftewel een groot vraagteken, oftewel een nutteloze vraag, vermits het kalf reeds verdronken is. Hier zullen ze in Antwerpen blij om zijn. Deze te lastige kwestie blijft desalniettemin de SP-basis beroeren. Vragen over de procedure van lijstvorming , het lijsttrekkerschap e.d. bleven dus maar komen. Maar voor de vernieuwende partijvoorzitter is de democratie toch wel "té verlammend" en is er soms een vleugje "verlicht despotisme" nodig. Kortom, de poll met de opgetrommelde leden is de enige vorm van partijdemocratie en vermits de bonzen het kiesvee optrommelden kan men toch even goed een "mondain" akkoordje maken onder geciviliseerde mensen. Het zal Patrick Janssens wel ontgaan zijn dat er twee oudgedienden morrend opgestapt zijn ("waarom nog blijven zitten als we toch niet meettellen..."). Misschien behoort het ook wel tot de bedoeling van de nieuwe SP-top zich van een aantal lastposten te verlossen om zo flitsend de vernieuwingsoperatie te verzekeren.
Natuurlijk was er nog de tussenkomst van Jef Sleeckx, die met verve stelde dat de SP terug de straat op moest, de volkswijken niet aan het Blok mocht overlaten; de militanten opnieuw eens naar piketten moeten komen; de SP vooral opnieuw het kapitalisme moest durven bekritiseren, radicaal in vraag stellen en het socialisme in haar vaandel dragen als hoop voor de mensheid; dat er voldoende redenen waren, hier en elders om dit socialisme als actueel te beschouwen. Het contrast was immens en de conclusie onbetwistbaar: Patrick "Canada Dry" Janssens. Het lijkt erop, het smaakt alsof, maar het is geen socialist.
Met Patrick Janssens aan de top is de politieke marketing van de SP veranderd. Gedaan met het populistisch verbaal geweld. Mark Elchardus is in de schuif terechtgekomen. Gedaan met de gymnastiek over de oude en nieuwe breuklijnen, tussen ethisch-cultureel rechts en sociaal-economisch links. Het heeft inderdaad niet gewerkt: cultureel progressief Vlaanderen werd door de SP verloren en sociaal-economisch links, dat vergt conflicten met het VEV. En vermits er met de VLD wordt geregeerd... De nieuwe profilering moet dan maar alles proberen te lijmen: terwijl er in de regering verder wordt gekookt met neoliberale recepten, mag de sympathiekste partijvoorzitter mooie deuntjes fluiten over "progressieve vernieuwing".
De verrechtsing van de SP gaat verder. Vandaag begraaft de SP-leiding haar oude achterban, trekt zij een kruis over diegene die door de sirenes van het Blok betoverd werden. De SP is een partij van alle sociale lagen geworden. Of dit voor electorale winst zal zorgen is een groot vraagteken. Het Blok is als fascistoïde partij pas écht interclassistisch. Racisme en nationalisme maken het Blok sterk in Brasschaat en Merksem, te St Martens Latems of te Boom, in landelijke of stedelijke gebieden, onder rijk en arm, gelovig of ongelovig. Welk socialisme, hoe vaag en reformistisch het ook moge weze, zal de leden van NCMV en het VEV kunnen bekoren ?
