Ieder diertje zijn pleziertje
Sinds begin dit jaar pleegden aanhangers van het ALF (Animal Libetarion Frontline) een tiental brandstichtingen in vleesbedrijven en hamburgertenten. Alle aanslagen werden gepleegd op ogenblikken dat er niemand in de gebouwen aanwezig was. De schade varieerde van enkele tienduizenden franken tot tientallen miljoenen. ALF is een wereldwijde "beweging" zonder expliciete structuur die ontstaan is uit succesvolle guerrilla acties tegen de mishandeling van proefdieren in de Verenigde Staten in de jaren '80. Zij stelt zich tot doel een einde te stellen aan het door mensen veroorzaakte dierenleed en zet wereldwijd haar sympathisanten aan tot het plegen van aanslagen tegen bedrijven of organisaties die zich daaraan schuldig maken. Principe daarbij is dat er enkel materiële schade mag worden aangericht.
Een andere dierenrechtenorganisatie die de afgelopen 5 jaren in België in het voetlicht trad is GAIA (Global Action in the Interest of Animals). In tegenstelling tot ALF gaat het hier wel om een duidelijk identificeerbare organisatie met leden, een voorzitter enz. die zich bedient van legale actiemiddelen zoals betogingen, pamfletacties en dergelijke.
ALF geen spek voor bek van GAIA
Hoewel beide organisaties het op een aantal vlakken niet met elkaar eens zijn (GAIA verwijt aan het ALF het "gewelddadige" karakter van haar acties) kan over beide groepen alvast gezegd worden dat zij hun strijd voornamelijk definiëren in termen van "opkomen voor de rechten van het dier" én dat zij beiden over een toenemende (vooral jonge) aanhang beschikken de afgelopen 5 jaar, hoewel ALF eigenlijk al bijna 15 jaar oud is. Wat zij verder ook nog met elkaar gemeen hebben is dat hun acties enig succes boeken: door de ALF-campagnes werden in de USA laboratoria gesloten die veelvuldig en op wrede wijze gebruik maakten van proefdieren, en in Groot-Brittannië balanceren de nertskwekerijen (nertsen zijn pelsdieren waarvan de vacht gebruikt wordt om rond de hals en borsten van bourgeoismadammen te draperen) op de rand van het faillissement. GAIA zorgde er in België voor dat bepaalde wrede straatpaardenkoersen en dierenmarkten verboden werden en privé-dierentuinen aan strengere richtlijnen worden onderworpen.
De dolle winstenziekte
Hoe staan wij als marxisten tegenover deze nieuwe bewegingen? Wel, wij zijn geen biefstukkensocialisten... Wij zijn er ons van bewust dat uitbuiting van mens en natuur de keerzijden zijn van een zelfde medaille en dat de toekomstige maatschappij in harmonie met de natuur moet worden opgebouwd. Dit is geen nieuw "roodgroen" marxistisch inzicht, Friedrich Engels schreef er al over in de vorige eeuw...
Het marxisme is echter een wetenschap van en voor de mens en stelt de belangen van de mens centraal. Ons denken en handelen is erop gericht het welzijn van de mens maximaal te bevorderen. Dit neemt niet weg dat we als rechtschapen mensen onmogelijk onverschillig kunnen staan tegenover onnodig dierlijk leed. Heel wat van dit leed is echter het gevolg van de wijze waarop het kapitalisme met mens én natuur omgaat. In een economie waarin het vergaren van winst tot hoogste goed wordt verheven wijken alle ander overwegingen. De samenleving wordt ontmenselijkt (tot en met het degraderen van kinderen tot spotgoedkope arbeiders of zelfs objecten van pervers sexueel genot) en de natuur wordt geplunderd. Met het afslachten of het in extreem onnatuurlijke situaties dwingen van dieren (legbatterijen, vetmesterijen...) valt héél wat poen te verdienen.
De vleesindustrie is nog heel wat winstgevender dan de andere takken van de voedingsindustrie, zeker als men de beesten opspuit met hormonen, antibiotica en kalmeermiddelen en hen vermalen kadavers van andere beesten te vreten geeft (waardoor dan de dolle koeienziekte uitbreekt). Ons eetgedrag is de laatste decennia dan ook opgefokt geweest in de richting van het consumeren van alsmaar méér vlees, en de vleesnijverheid is wellicht samen met de wapen- en drugsindustrie het zwaarst geïnfiltreerd door de maffia. Er wordt een ware cultus in stand gehouden rond het eten van vlees. Het eten van vlees wordt nog steeds aanschouwd als een bron van kracht en een symbool van welvaart, hoewel het in werkelijkheid meer en meer een aanslag blijkt te zijn op de volksgezondheid.
Toch geloven veel mensen uit gewoonte of overlevering nog altijd niet dat een evenwichtige voeding zonder vlees mogelijk is. De discussie of de mens vroeger een planten- dan wel een vleeseter was, is daarbij naast de kwestie. Heel veel is afhankelijk van cultuur, op zijn beurt bepaald door klimatologische en geografische omstandigheden enz. die van streek tot streek verschillen. Maar wat vaststaat is dat we meer vlees eten dan ooit op een ogenblik dat er minder dan ooit behoefte aan is: nog nooit waren er zoveel alternatieve proteïne- en vitaminebronnen die het vlees kunnen vervangen. Er is niet alleen minder behoefte aan, de moderne veeteelt pleegt bovendien een onverantwoorde aanslag op ons milieu: in België, Nederland, Duitsland, Bretagne worden onze drinkwaterbronnen vergiftigd door nitraten afkomstig van een overvloed aan varkensmest, en bovendien is er voor de productie van één kilogram vlees 7 kilogram plantaardig voedsel nodig, zodat hele landbouwarealen alléén maar bestaan om veevoeder voort te brengen, terwijl er overal in de wereld tientallen miljoenen mensen verhongeren of ondervoed zijn.
Vroeger, toen de mensen nog vlees aten
Er zijn dus nog héél wat meer redenen aan te voeren voor de vermindering of op termijn zelfs liquidatie van de vleesproductie dan het dierenleed alléén. De belangen van mens en dier lopen samen. Toch zullen wij als marxisten in tegenstelling tot ALF of GAIA geen campagne voeren om iedereen ertoe aan te zetten vegetariër te worden. Het is volgens ons niet nog maar eens de gewone man in de straat die door "anders te gaan eten" verantwoordelijkheid moet opnemen voor de huidige gang van zaken. In dat opzicht zal het ons dus (soja)worst wezen wat iedereen 's avonds op zijn bord legt. Marxisten zijn er in tegenstelling tot de legenden géén voorstander voor de persoonlijke levenswijze van iedereen tot in de puntjes te gaan voorschrijven. Wel zijn we ervan overtuigd dat door de voedingsnijverheid onder democratische socialistische controle te brengen van de samenleving, het eten van vlees na verloop van tijd zal wegdeemsteren als een verouderde voedingsgewoonte, net zoals we tegenwoordig ook geen insecten meer eten en we doorgaans ook geen kannibalen meer zijn...
Ondertussen hebben groepen als GAIA en ALF de verdienste het probleem aan de orde te stellen. GAIA heeft daarbij het nadeel de zaak eenzijdig te stellen (enkel vanuit het oogpunt van het dierenleed) en oefent een burgerlijke kritiek uit op ALF (niet-respecteren van het privé-eigendom en dat dan "geweld" noemen). Anderzijds begrijpen zij beter dan ALF hoe zij de publieke opinie aan hun kant moeten krijgen (volgens het enquêtebureau DIMARSO bestaat er een overweldigende sympathie voor de organisatie). Het ALF daarentegen gaat erg sectair te werk maar heeft dan weer de verdienste de problematiek in een breder kader te plaatsen. Zo wijzen ze er in hun communiqués op dat Mc Donalds in de Derde Wereld het regenwoud verwoest om er koeien te laten grazen, en dat deze multinational overal een loopje neemt met de vakbondsrechten.
Beide groepen trekken zeer veel jongeren aan die niet alleen willen protesteren tegen het dierenleed maar dit terecht beschouwen als één van de uitwassen van een dolgedraaide kapitalistische maatschappij. Hun plaats is daarom evengoed in de arbeidersbeweging, aan de zijde van de marxisten.
