Volgens artikel 516 van het Gerechtelijk Wetboek kunnen deurwaarders op verzoek van particulieren tot vaststellingen overgaan, dus ook in geval van collectieve acties. Een vrij recent vonnis van de rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen geeft enige verduidelijking over hoe ver een deurwaarder kan gaan.
Staking tegen het Generatiepact
Het ABVV heeft op 7 oktober 2005 een nationale actie gevoerd tegen het Generatiepact. Aan de ingang van een KMO-zone te Wilrijk werd een stakingspost georganiseerd waardoor een aantal lokale ondernemers niet of moeilijk bereikbaar waren. Zij vorderden een schadevergoeding van enkele duizenden euro op grond van artikel 1382 Burgerlijk Wetboek (in de volksmond de "burgerlijke aansprakelijkheid").
Men zou verwachten dat het ABVV, dat de actie heeft georganiseerd, voor de rechtbank wordt gedaagd, maar dat is niet het geval. Deze organisatie heeft immers (net zoals ACV en ACLVB) geen rechtspersoonlijkheid. Het is een feitelijke vereniging. Een dergelijke vereniging is de som van al zijn leden en men zou m.a.w. alle leden moeten dagvaarden (wat uiteraard onmogelijk is). Daarom werden de toenmalige nationale secretaris en de secretaris ABVV Antwerpen voor de rechtbank gedaagd tezamen met een aantal actievoerders waarvan de identiteit bekend was.
De dubieuze deurwaarder
De ondernemers deden een beroep op een deurwaarder die de nummerplaten van de wagens van de actievoerders heeft genoteerd en foto's heeft genomen. Op basis van een en ander werden dan de namen van de eigenaars opgevraagd bij de Dienst Inschrijvingen Voertuigen (DIV). De deurwaarder kan deze informatie krijgen, maar... dit mag alleen maar om tot beslag te kunnen overgaan op motorrijtuigen. De wet geeft hem m.a.w. geen onbeperkte toegang tot de DIV-databank. In dit geval was het opvragen van de gegevens dus illegaal en werd het bewijsmateriaal niet aanvaard. De rechtbank oordeelde dat vordering niet toelaatbaar was.
Een 'politieke' staking
Om de identiteit van de secretarissen vast te stellen, werden er geen kunstgrepen toegepast. M.b.t. dit onderdeel kon de rechtbank dus wel een oordeel vellen.
Tegen beide ABVV-kopstukken werd ingebracht dat zij verantwoordelijk waren voor een 'politieke' staking en dit zou dan een fout impliceren. Een dergelijke kronkel is niet zo verwonderlijk als men weet dat in de aanloop tot de actie mening 'deskundoloog' de kwalificatie politieke staking' had gebruikt en er was voldoende geïnsinueerd geworden dat dit niet door de beugel kon.
Een politieke staking is gericht tegen de overheid, maar heeft plaats in de onderneming. De staat wordt dus indirect onder druk gezet, namelijk via de werkgevers.
Lange tijd werd het deelnemen aan een politieke staking door werkgevers aangegrepen om werknemers de bons te geven. Sinds meer dan 25 jaar aanvaardt het Hof van Cassatie echter niet meer dat men een onderscheid maakt al naargelang de aard van de staking (professionele staking, solidariteitsstaking, politieke staking enzovoort). Ook de expertencommissies bij de Internationale Arbeidsorganisatie en de Raad van Europa menen dat een politieke staking moet kunnen, tenzij de actie beoogt de gevestigde orde omver te werpen. Wanneer ABVV m.a.w. acties zou plannen met het oog op het vestigen van de dictatuur van het proletariaat, dan zou organisatie en/of deelname aan een politieke staking dus nog wel aanleiding kunnen geven tot represailles. Uit betrouwbare bron werd echter vernomen dat het voormelde objectief niet meer op de prioriteitenlijst staat van de organisatie.
Ook de rechtbank concludeert dat het niet verboden is om een politieke staking te organiseren en voegt daaraan toe dat in dit geval zelfs niet werd bewezen dat één van beide secretarissen heeft deelgenomen aan de actie.
De politie, uw vriend...
Het vonnis is vooral interessant omdat hieruit blijkt dat de taak van de deurwaarder vrij beperkt is. Hij kan uiteraard een aantal vaststellingen doen, maar mag niet optreden als 'sheriff' van de werkgever. Volgens de rechtbank hadden de ondernemers maar bijstand van de politie moeten vragen en die de nodige vaststellingen laten doen.
Opgepast: de deurwaarder mag wel optreden wanneer hij een beschikking van een rechtbank moet uitvoeren. In dat geval mag zelfs bijstand van de openbare macht worden gevorderd om de identiteit van de stakingsposten te laten controleren. Maar daarover werd al in vorige bijdragen een boompje opgezet.
