Wanneer conservatieve westerse commentatoren een of ander regime in de 'derde wereld' willen aanpakken wanneer dat in conflict is met een van de meer krachtige kapitalistische landen als de VS, Groot-Brittannië of Frankrijk, maken ze vaak gebruik van een journalistiek trucje, namelijk dat van de niet verkozen bemoeizieke slechterik. Volgens dit trucje zijn deze 'slechte, achterlijke landen' er veel erger aan toe dan de meer 'beschaafde' landen als Duitsland, België of Canada, omdat er ongekozen ayatollah's als in Iran, ongekozen generaals zoals in Myanmar, ongekozen 'grote' leiders zoals in Noord-Korea een toespraak kunnen geven in de moskee van Teheran, de militaire school van Rangoon of het partijhoofdkwartier in Pyongyang en met die toespraak beslissend de loop van de nationale politiek kunnen beïnvloeden.
Er wordt geïmpliceerd dat de zogenaamde 'burgerlijke samenleving' in deze landen zo achterlijk, barbaars en democratisch 'ongeletterd' is dat ze makkelijk ten prooi valt aan de invloed van deze 'sterke figuren', terwijl de democratie in de 'sterke, democratische burgerlijke samenlevingen' in landen als Spanje, Zweden of Australië zonder invloeden van buitenaf vrij haar gang kan gaan. Nochtans, als we deze landen dichterbij gaan bekijken en hen vergelijken met Iran, Birma of Noord-Korea, beginnen de verschillen te vervagen wanneer we nieuwsitems lezen zoals dat van 13 maart over hoe de Europese centrale bank werkt. We vinden er geen rationele wetenschappelijke verklaringen terug, maar eerder iets dat zweemt naar religieus mysticisme. Het wordt uiteraard subtieler voorgesteld, maar niettemin is het een poging om de Europeanen in verwarring te brengen.
We zullen niet dieper ingaan op de rol van rooms-katholieke hogepriesters - de heer Ratzinger en zijn kardinalen - in belangrijke imperialistische maar vrome landen als Spanje en Italië. We zullen niet dieper ingaan op de feodale onzin van parasitaire monarchen en aristocraten in belangrijke imperialistische landen als het koninkrijk Nederland, het Japanse keizerrijk, het koninkrijk Spanje, of de grootmoeder van alle niet-republieken, het Verenigd Koninkrijk. We gaan zelfs niet dieper in op de ondemocratisch geconcentreerde macht in handen van de militaire elite en de almachtige geheime dienst in Washington D.C., Londen en in het algemeen alle kapitalistische hoofdsteden op de planeet.
De autocratie van de centrale banken
Nee, daar zullen we allemaal niet op ingaan. We zullen ons simpelweg concentreren op het laatste exemplaar van het maandblad dat uitgegeven wordt door de Europese Centrale bank, de ECB. Deze financiële instelling wordt geleid door Jean-Claude Trichet. Haar statuten zijn gebaseerd op het concept 'financiële en politieke onafhankelijkheid', wat in werkelijkheid neerkomt op een zeer beperkte aansprakelijkheid tegenover de nationale overheden en het Europese parlement, laat staan tegenover de gewone werkende mens. Trichet is dus de hogepriester - durven we het woord ayatollah gebruiken? - van de euro, de enige die bij machte is de wil van de euro te interpreteren, zoals de oude orakels. Gelijkaardige personen hebben posities in andere belangrijke centrale banken in het Westen. De oorlog die gevoerd wordt door de Federal Reserve (de Amerikaanse centrale bank) tegen de werkende mensen van Amerika en daarbuiten wordt geleid door Ben S. Bernanke, de generaal van de dollar. De Britse pond wordt vaderlijk bewaakt door Mervyn King, grote leider van de Bank van Engeland. Ook de yen had tot voor kort zijn shogun, de leider van de Bank van Japan, tot 19 maart 2008 Mr. Toshihiko Fukui. De positie is momenteel vacant, voor de eerste keer sinds de tweede wereldoorlog.
Dus, waarmee zijn de mannetjes van Trichet op de proppen gekomen in dat maandblad? Het gedeelte dat over inflatie ging kreeg veel persaandacht. De economische crisis die zich wereldwijd aan het uitbreiden is, werd niet uitdrukkelijk vermeld, waarschijnlijk uit bijgeloof, maar het spook ervan was duidelijk aanwezig op elke pagina. Deze mensen zijn duidelijk volgelingen van professor Dan Ariely (Massachusetts Institute of Technology), een goeroe van de zogenaamde 'gedragseconomie', die onlangs op CNN verscheen om zijn theorie rond het naar taboesferen verwezen R-woord uit te leggen: we zouden niet over recessie moeten spreken, legde hij uit, want erover spreken zorgt ervoor dat het uitkomt. "Het is zoals seks, als je er te veel over praat raak je opgewonden."
Het ECB-rapport gaf enkele gegevens over wat de recente inflatie in de eurozone heeft veroorzaakt. Het is geen verrassing dat ze ons vertellen dat dit hoofdzakelijk te maken heeft met voedsel- en energieprijzen, de basisgoederen die de levensstandaard van de werkende mensen bepaalt. Stijgende grondstofprijzen aan de bron (in de olie-, gas-, graan- en voedselexporterende landen) worden vaak met de vinger gewezen. Men vergeet er wel handig bij te vermelden dat de redenen achter deze prijsstijgingen precies te zoeken zijn in de conflicten tussen de grootmachten in deze gebieden. Daarbovenop komt dat voedselprijzen omhoog worden geduwd door de pogingen van de OESO-landen om ten minste gedeeltelijk fossiele brandstoffen te vervangen door biobrandstoffen, wat ervoor zorgt dat er een tekort is van landbouwproducten die gebruikt zouden kunnen worden om hongerige mensen te voeden.
Dat is echter niet het hele verhaal. Het lijkt er ook sterk op dat er veel gespeculeerd wordt in de voedselindustrie, die veel voedsel achterhoudt om de prijs te doen stijgen. In Venezuela gebeurt dit op grote schaal, om voor de hand liggende politieke redenen. Dat verklaart waarom Hugo Chavez heeft aangekondigd dat zijn regering een aantal vleesverwerkende fabrieken zal nationaliseren als antwoord op de smerige kapitalistische sabotage door middel van speculatie in voedingsmarkt. Deze nationalisaties zijn volledig gerechtvaardigd en verdienen steun, maar de eigenlijke uitvoering ervan moet goed opgevolgd worden. Waar we echter zeker van kunnen zijn, is dat geen enkele van de Europese overheden gelijkaardige maatregelen zullen treffen. Zij zullen gewoon de prijzen laten stijgen, wat de werkende mensen geen andere optie zal laten dan te staken voor loonsverhogingen om mee te kunnen met de wild stijgende prijzen.
De hogepriesters van de euro, zoals de predikers van alle kerken, scheppen een probleem en verkondigen vervolgens dat alle mogelijke oplossingen voor dat probleem een zonde zijn: je moet gewoon je hoofd buigen en de last dragen. Zelfs klagen of protesteren wordt als een zonde beschouwd. Als je wil aanvaard worden als een ware gelovige, maar je bent hongerig omdat je loon te laag is, en je komt op straat om te protesteren, of erger nog, je wordt lid van een vakbond of socialistische partij, dan wordt dat als onverantwoordelijk, ouderwets beschouwd... of zoals een hogepriester zou zeggen, een zonde! Je wordt geacht nederig je lot te aanvaarden, hongerig te blijven en vooral je muil dicht te houden. En zo zien we hoe de kapitalisten de prijs van alle basisproducten verhogen, maar de economisten in hun loondienst verbieden je te vragen om een automatische aanpassing van je loon. Bijzonder vroom inderdaad!
Inflatie: een slimme vorm van diefstal
Werkende mensen kunnen op het einde van de maand makkelijk zien dat inflatie een slimme vorm van diefstal is. Ze hebben bijvoorbeeld een werkcontract afgesloten, een stuk papier, waarmee aanvaard wordt dat hun loon 1000 euro per maand zal zijn in ruil voor hun werk. Met dat geld kunnen ze dan een bepaalde hoeveelheid goederen kopen. Vervolgens realiseren ze zich dat ze eigenlijk veel minder goederen per maand verdienen dan oorspronkelijk overeengekomen. Het is nog steeds 1000 euro per maand - op papier - maar in werkelijkheid koop je er steeds minder mee! Wanneer gereageerd wordt tegen deze gelegaliseerde diefstal is de zondige werkende klasse makkelijk in verleiding gebracht door een systeem van indexering van lonen, de introductie een glijdende loonschaal, waarbij elke maand of paar maanden aanpassingen wordt gemaakt aan het loon om te compenseren voor de inflatie.
Helaas! Precies zoals hun religieuze tegenhangers zouden doen informeren onze hogepriesters van de euro dat wat schijnbaar de oplossing is op lange termijn verschrikkelijke gevolgen zou hebben. Om het net een beetje dreigender te maken zullen de gevolgen van deze economische zonden in dit leven bestraft worden, niet in het hiernamaals.
De 'perceptie' van stijgende inflatie?
Merk op hoe verfijnd hypocriet de taal van de edicten van deze ECB-theologen is. Volgens Forbes: "Er zijn zorgen over loondruk in 2008 wegens de perceptie van stijgende inflatie en een groeiende publieke onrust rond koopkracht."
Ze kunnen zich er zelfs niet toe brengen om openlijk toe te geven dat de prijzen in werkelijkheid eigenlijk zwaar gestegen zijn, terwijl de reële lonen op hetzelfde niveau gebleven zijn! Volgens dit mystieke denken is er geen stijgende inflatie; nee, nee, het is allemaal de schuld van 'de perceptie van stijgende inflatie'! Aldus betreden we een fantasiewereld waar de waarheid fictie wordt en de fictie waarheid! Is het echt zo dat de gewone mensen zich de stijgende prijzen inbeelden of is er een echt proces aan de gang? We kunnen er zeker van zijn dat de producenten geen illusies hebben. Ze willen ons serieus doen geloven dat de reële koopkracht niet veel gedaald is, hoewel hun eigen statistieken een heel ander verhaal vertellen. Het is dus enkel de 'bezorgdheid van de mensen over koopkracht' die de inflatie zo'n slechte naam geeft! Als het echter allemaal over percepties en zorgen ging, en niet over echte processen, waarom maken ze zich dan zo'n zorgen over wat slechts 'percepties' zouden zijn? Hebben ze de laatste uitgave van hun blad gebruikt simpelweg om grootschalige collectieve economische hallucinatie tegen te gaan?
Ondanks al deze hocus pocus, gericht op het uitdrijven van het probleem van 'perceptie', zijn de goeroes van de ECB steeds bezorgder aan het worden. Zijn ze bezorgd over de leefomstandigheden van de Europese werkenden? Zijn ze bezorgd omdat een nieuwe generatie werkenden onder het peil zit van wat hun ouders voor levensstandaard konden krijgen? Zijn ze bezorgd omdat de werkenden het steeds moeilijk hebben om de eindjes aan elkaar te knopen in wat moet doorgaan als een van de meest ontwikkelde regio's op de planeet? Zijn ze bezorgd over de toename van werkloosheid, de ontwaarding van arbeid, onzekerheid over de toekomst, stress, de zenuwinzinkingen en burnouts die zowel arbeiders als bedienden treffen in heel Europa?
Natuurlijk niet! In feite zijn hun zorgen heel tegenovergesteld. Waarover ze zich zorgen maken is de 'loondruk', lees de mogelijkheid dat de lonen omhoog zouden gaan. Zeggen dat je je zorgen maakt over stijgende lonen is een beleefde manier om te zeggen dat je wil dat ze zakken. De mensen die bovenaan de Europese piramide zitten hebben niet dezelfde zorgen als de mensen onderaan.
Eigenlijk geven ze ons zelfs goed advies. Volgens hen moeten wij - loontrekkenden - niet proberen onze lonen aan de inflatie aan te passen, omdat zij - de kapitalisten - hun prijzen dan zullen aanpassen aan de stijgende lonen. We zouden ons natuurlijk de vraag kunnen stellen, in plaats van dat wij moeten stoppen met onze lonen aan te passen, waarom stoppen jullie niet met het aanpassen van de prijzen? We kunnen hun antwoord reeds voorspellen: dat is de manier waarop de vrije markt werkt. Zoals dat met hogepriesters het geval is kunnen kapitalisten alles doen wat ze willen terwijl diegenen onder hen, alle arbeiders en bedienden, strikte regels moeten volgen die gedicteerd worden door goed betaalde adviseurs. Wij zijn dus 'vrij' om dure producten te kopen in het grootwarenhuis, maar we zijn niet vrij om ons werk aan een hogere prijs te verkopen!
Een glijdende loonschaal
Het idee van een glijdende loonschaal als antwoord op een constante toename van de prijzen werd lang geleden al ontwikkeld door de arbeidersbeweging. Trotski legde in het overgangsprogramma van 1938 uit dat:
"Noch monetaire inflatie, noch stabilisatie kunnen dienen als slogans voor het proletariaat [...] Tegen een bindende prijsstijging, [...] kan men enkel vechten met de slogan van een glijdende loonschaal. Dit betekent dat collectieve overeenkomsten een automatische loonsstijging moeten verzekeren tegenover de stijgende prijzen van consumentengoederen."
De burgerij is steeds tegen het idee van een loonindex door te zeggen dat het negatief de inflatie beïnvloedt. Dit is waanzin. De indexering van de lonen wordt door de arbeidersbeweging pas opgenomen als er inflatie is. Het is nooit de oorzaak van inflatie.
Bijvoorbeeld: in Italië tijdens de jaren '80 was er een belangrijk conflict tussen de burgerij (gesteund door de socialistische partij in de regering) en de arbeidersbeweging (geleid door de communistische partij en de belangrijkste vakbond, de CGIL) over de indexering van de lonen, de fameuze "scala mobile". In een periode van verminderende klassenstrijd (vergeleken met de jaren '70 tenminste) slaagde men erin om de arbeiders de facto de afschaffing van de loonindex op te leggen. Het belangrijkste argument was, zoals steeds, dat zo'n loonindex de inflatie zou doen stijgen. De waarheid is echter concreter, en anders. Zelfs serieuze studies ondernomen door burgerlijke economen moesten toegeven dat de Italiaanse loonindex slechts verantwoordelijk was voor minder dan een vierde van de sterke inflatie van de jaren '80. De inflatie was steeds hoger dan de loonsstijgingen.
Vandaag de dag hebben ze nog steeds de inflatie niet weten te bedwingen - integendeel, deze begint opnieuw te stijgen. Het netto resultaat is dat de koopkracht van de lonen de laatste 20 jaar dramatisch gedaald is. Rest de vraag wat deze keer de oorzaak is van de inflatie, nu de reële lonen zwaar zijn afgebouwd. Duidelijk is dat het niet de lonen zijn die de inflatie uitlokken! Het probleem ligt dus ergens anders, maar zoals dat met taboes het geval is, mag dit niet gezegd worden uit angst dat de waarheid zou bovenkomen.
En een glijdende schaal van werkuren
Een andere mythe waar ze ons maar al te graag in doen laten geloven is dat werkloosheid iets uit het verleden zou zijn. Die is echter ook aan het toenemen. Trotski suggereerde ooit een glijdende schaal van werkuren. Als er minder werk te doen is, reduceer dan de werkweek zodat iedereen werk kan hebben! Dit is een eis die vandaag opnieuw relevant is. De Europese landen zullen snel groeiende werkloosheid kennen als de huidige vertraging van de economie in een recessie uitmondt. Trotski schreef:
"Tegen werkloosheid, [...] is de tijd rijp om met de slogan van overheidswerken en een glijdende werkurenschaal naar voren te komen. [...] Op deze basis zou al het werk verdeeld worden tussen alle bestaande werkenden en op deze basis kan de werkweek worden gedefinieerd. Het gemiddelde loon van elke werkende zal hetzelfde blijven zoals onder de oude werkweek. Die lonen, met een strikt gegarandeerd minimumloon, moeten gekoppeld worden aan de prijzen."
Is dit geen redelijke eis? Niet als je in de ECB-tempel woont. Deze hogepriesters zullen ons zeggen dat dit niet waar kan zijn. Waarom zijn deze rationele maatregelen echter taboe onder het kapitalisme? De verklaring is dat het steeds de echte producenten van rijkdom zijn, de werkende klasse, die moet betalen voor de gebreken van het kapitalisme. Wat ze niet willen zeggen in hun edicten is de gewone waarheid dat als de bazen het gewicht van de economische crisis niet op de schouders van de loontrekkenden mogen storten door het matigen van hun koopkracht (inflatie) of door het dumpen van sommigen van hen als het slecht gaat (werkloosheid), de winsten zouden kunnen beïnvloed worden.
Daarom is wat redelijk lijkt voor loontrekkenden onredelijk voor kapitalisten. Zoals Trotski zei:
"Grote eigenaars en hun voorstanders zullen aantonen dat deze eisen 'onuitvoerbaar' zijn. Kleinere, vooral geruïneerde kapitalisten zullen daar bovenop naar hun jaarcijfers verwijzen. [...] Als het kapitalisme niet in staat is de vragen op te lossen die voortkomen uit de problemen die het zelf genereert, laat dat systeem dan ophouden. 'Uitvoerbaar' of 'onuitvoerbaar' is in de gegeven situatie enkel een vraag van krachtsverhoudingen, die beslecht kunnen worden via klassenstrijd."
We stellen deze eisen omdat ze de enige rationele oplossing zijn voor de problemen van de werkende mensen. Dit kan de kapitalistische hogepriesters misschien droevig stemmen, het kan hen misschien doen wanhopen over de zondigheid van de onwetende massa, maar de waarheid komt uiteindelijk steeds boven. Als het systeem dat deze mensen verdedigen niet kan werken zonder het ontslaan en verarmen van de meerderheid, dan is dat systeem fout. Ook het mysticisme in de retoriek van de Europese en ECB-goeroes kan dit niet verhullen.
De Verenigde Staten zijn reeds in een recessie en de rest van de wereld is niet ver achter. Geen enkele predikant van soberheid kan voorkomen dat de loontrekkenden door alle mist, al het gezever zullen zien. Dat is wat hen echt zorgen baart. Het is net als de katholieke kerk in de middeleeuwen die erop stond dat de bijbel enkel in het Latijn beschikbaar mocht zijn, zodat de priesters het voor de onwetende massa konden interpreteren en orakelen.
De kapitalisten bereiden zich voor op recessie
Vanuit het standpunt van de kapitalisten komt het allemaal neer op één ding: hoe de winstvoet behouden. Dat is de echte zorg van de ECB. Ze zitten met niets anders in en de ware betekenis van hun boodschap tegen de verbetering van de leefomstandigheden van de loontrekkenden is deze: ze willen dat de recessie betaald zal worden door ons, niet door de bazen.
Om dit nog duidelijker te maken legden ze uit dat het niet enkel om automatische loonstijgingen ging, maar ook over onderhandelde lonen: arbeiders moeten stoppen met het vragen om meer geld en gewoon hun miserabel lot dragen! Dit is het typerende advies van een priester, nietwaar? Je lasten dragen, je lot aanvaarden! Zo leggen ze het aan boord in het ECB-blad: "Daar bovenop moeten in de huidige situatie loonontwikkelingen in de publieke sector nauwgezet gevolgd worden, niet in het minste omdat ze invloed zouden kunnen hebben op de looneisen in de private sector."
Het argument dat we gewoonlijk horen om hun positie tegen de verbetering van lonen in de publieke sector te rechtvaardigen, is dat deze te zwaar zou wegen op het overheidsbudget. Zoals marxisten vaak hebben uitgelegd, is het niet enkel het overheidsbudget dat de inzet is, en deze zin bevestigt onze analyse. Privé-kapitalisten zijn bezorgd over de effecten die lonen uit de publieke sector op hun arbeiders en bedienden zouden hebben. Dit is omdat loonstijgingen begrijpelijk besmettelijk zijn, niettegenstaande de constante pogingen van de politici en de kranten om de werkende klasse te verdelen en de arbeiders uit de privé uit te spelen tegen hun zogenaamde 'geprivilegieerde' collega's die werken voor de staat.
De werkende mens moet zich ook voorbereiden!
Als we nu luisteren naar de ECB-hogepriesters zouden we niet kwalijk genomen kunnen worden om te denken dat linkse partijen en vakbonden in Europa een serieuze campagne aan het lanceren zijn om de glijdende loonschaal - of index - in te voeren of een grote loonsstijging in de openbare sector te vragen. Dat is echter helemaal niet het geval. Integendeel, de meeste Europese vakbondsleiders hebben het licht gezien en bekeerden zich tot ECB-gelovigen. Waarom heeft men vandaag dan zoveel aandacht voor het vraagstuk van loonsstijgingen? Het antwoord is simpel: ze weten dat morgen, eens de economische crisis toeslaat, de werkende mensen opnieuw zullen proberen terug te vechten en ideeën zoals die van Trotski in het overgangsprogramma opnieuw op hun spandoeken zullen schrijven.
De woorden van de priesters onthullen dat ze zich klaarmaken voor de grote botsingen die eraan zitten te komen. De toespraken die ze leveren, lijken op de pauselijke zegeningen aan de kruisvaarders, een ideologische rechtvaardiging voor de klassenoorlog. Ze bereiden zich voor. Wij moeten ook klaar zijn! De beste manier om dit te doen is door een rationele, wetenschappelijke analyse aan te bieden van de processen die plaatsvinden in de politiek en de economie, een marxistische analyse. De hogepriesters van het kapitaal zullen ontmaskerd worden voor wat ze werkelijk zijn. De loontrekkenden zullen eens te meer kijken naar de ideeën die een echt antwoord bieden op de problemen die hen bezig houden. Eens te meer zullen ze zich naar het socialisme en marxisme keren.
