Het oprichtingscongres van SYRIZA vond plaats van 10 tot 14 juli. Daar werden alle afzonderlijke stromingen die voorheen de alliantie gestalte gaven, opgeheven om een eengemaakte partij te vormen. Tijdens dit proces schoof partijleider Alexis Tsipras echter naar rechts op, waardoor de belangrijke vooruitgang van de partij bedreigd wordt. Kort hiervoor, hield de andere grote organisatie van de Griekse arbeidersklasse, de Communistische Partij van Griekenland [KKE], haar eigen partijcongres. Dit artikel is een evaluatie van beiden.
Ondanks de pogingen de verspreiding van het oppositie-document van het Communistische Platform onmogelijk te maken, kon kameraad Stamatis Karagiannopoulos het congres toespreken om het document te verdedigen. Zo werden er aan de 3400 afgevaardigden marxistische ideeën overgebracht.
De Griekse arbeidersorganisaties op het kruispunt
Het wordt nu algemeen aanvaard – en dit niet enkel door de kameraden in SYRIZA – dat we voor een nieuw historisch kantelmoment staan. Een voorbeeld hiervan was de recente strijd tegen de sluiting van de staatszender. Die strijd kwam niet uit het niets. Integendeel, hij was het resultaat van de opstapeling van de druk en de barbaarse aanval op de levensomstandigheden van de arbeiders, de jeugd en de gepensioneerden. Het uitbarsten van de strijd volgde slechts enkele dagen na de revolte in de Turkse straten. Dit geeft niet enkel het globale karakter van de kapitalistische crisis aan, maar ook de internationale interactie tussen de arbeidersstrijd en haar bewegingen.
Op het congres werd de verrechtsing van de partijleiding eens te meer duidelijk. Alhoewel de partij de strijd van de ERT-arbeiders steunde, zou de activiteit van SYRIZA zich niet mogen beperken tot een zuiver retorische steun.
De SYRIZA-leiding neemt – in naam van de “autonomie” van de arbeidersbeweging – slechts de meest gematigde vakbondseisen over. Hierdoor verwordt SYRIZA tot het “verlengstuk” van de vakbondsbureaucratie, die een leidende rol speelde in het afstoppen van de beweging die het reactionaire overheidsbeleid omver wou werpen. Het belangrijkste wapen dat de vakbondsbureaucratie gebruikt om de massabeweging te stoppen, is de “algemene 24-uren staking”, die in de huidige toestand van acute crisis niets oplost en de arbeidersklasse demotiveert. SYRIZA is op dit ogenblik niet in staat een plan voor te leggen om de strijd naar een hoger niveau te tillen.
De internationale arbeidersklasse heeft een sterk wapen, dat zelfs de meest brutale regering op de knieën dwingt: de algemene politieke staking tot de regering vervroegde verkiezingen uitschrijft. Dat is een eis die de arbeidersklasse confronteert met haar eigen sterkte en die tevens de kwestie van de macht stelt. Deze eis was niet opgenomen in de voorstellen van de SYRIZA-leiding doorheen deze en de voorgaande strijd. Uitgaande van deze slogan moet er opgeroepen worden tot een eenheidsfront tussen SYRIZA, de KKE en de vakbonden; met als doel de regering omver te werpen en het creëren van een linkse regering met een revolutionair socialistisch programma.
Deze tactiek zou veel opleveren voor de beweging en voor de partij. Ten eerste, zou het een reële kans bieden om deze “Memorandumregering” tussen Nieuwe Democratie en de PASOK omver te werpen en zou de zwakte van de vakbondsleiding aan het licht komen. Ten tweede, zou het de mogelijkheid bieden om de communicatie op te starten met de militanten van de KKE en de basis te vormen voor een daadwerkelijk linkse regering.
De strijd binnen SYRIZA voor een revolutionair programma werd vervat in een manifest dat tegen het document van het centraal comité inging. Het manifest heette “Communistisch Platform”, meteen ook het enige document dat een alternatief tegen de partijleiding bood. Het werk van de Communistische Stroming in SYRIZA (www.marxismos.com).
Op het congres behaalde de meerderheidsgroep van Tsipras 70% van de stemmen, door hun ruk naar rechts te verbloemen met linkse retoriek. Dit stelde hen in staat om alle amendementen die door de schuchtere oppositie van het “Linkse Platform” van Kostas Lafazanis naar voren waren geschoven af te blokken. Al de meningsverschillen in dit verband gingen over organisatorische kwesties. Maar de komende gebeurtenissen zullen aantonen dat de beweging naar rechts geen hersenschim is van lepe partijopposanten, zoals de partijleiders het willen voorstellen. De verrechtsing van de partijleiding is een feit, dat in de publieke verklaringen, meetings, toespraken, handelingen, nalatigheden en de politieke besluitloosheid van de partijleiding steeds wordt herbevestigd.
Deze verschuiving is het resultaat van verschillende factoren: politieke illusies in het kapitalisme, toegevingen aan de heersende klasse en een gebrek aan vertrouwen in zowel het potentieel van de arbeidersklasse om de samenleving te veranderen, als in de ideeën van het wetenschappelijk socialisme.
Debatten in de KKE
Voor ons, leden van de Communistische Stroming binnen SYRIZA, zijn de debatten en de positionering van de KKE van groot belang. Het 19e partijcongres heeft grote veranderingen in hun politiek en partijleiding teweeggebracht.
De nieuwe partijleider Koutsoumbas is echter de rechterhand van de vorige algemene secretaris, Aleka Papariga, en zorgt niet voor een koerswijziging met de foute en sektarische politiek van de voorgaande leiding. Maar om de contradictie tussen de electorale prestatie en de politieke invloed van de partij te verklaren, zijn deze veranderingen in het programma van vitaal belang.
De hoofdslogan van de KKE, “een democratische en anti-imperialistische regering”, die officieel in 1934 werd aangenomen, werd opgegeven. Toen wees de KKE de machtsovername door de arbeidersklasse als onmiddellijk streefdoel af en schoof ze het idee naar voren om een coalitie te vormen met de “progressieve” bourgeoisie. Zogezegd als een noodzakelijke tussenschakel voorafgaand aan de socialistische revolutie. Een nefaste benadering die tijdens het bewind van Stalin in de USSR de gehele internationale communistische beweging verlamde. Deze invulling van het programma werd - na 80 jaar – eindelijk verlaten. Het recente congres karakteriseerde de huidige situatie als een periode van revolutie en socialisme en riep op om het democratische front te overstijgen.
Hoewel er geen twijfel over bestaat dat de stalinistische partijleiding deze politieke wending zal proberen benutten om haar sektarische politiek te bekrachtigen en samenwerking met SYRIZA, of andere krachten dan hun eigen frontorganisaties af te wijzen, wordt de politieke intentie van deze programmaverandering warm onthaald door marxisten.
Het is noodzakelijk de Griekse arbeiders en de KKE-leden te wapenen met een kritische evaluatie van zowel het vernieuwde programma, als van de toegepaste tactieken en allianties. Als de leiders bijvoorbeeld stellen dat een alliantie enkel mogelijk is met PAME-PASEVE-PASY-OGE-MAS (die stuk voor stuk de frontorganisaties zijn van de KKE in de vakbonden, bij de zelfstandigen, studenten, etc.), betekent dat dus dat ze een gemeenschappelijk front met SYRIZA uitsluiten! De vorige KKE-leider Papariga heeft zelfs gezegd dat elke vorm van alliantie haaks staat op de politiek van de partij.
Maar de ervaring van de laatste jaren toont ons het tegenovergestelde. De positionering van de partij heeft de meest bewuste lagen van de arbeidersklasse opgesplitst en heeft de verrechtsing van SYRIZA en de electorale isolatie van de KKE in de hand gewerkt.
Zo werd de Occupy-beweging volgens de KKE-leiding gekarakteriseerd als kleinburgerlijk (en zelfs georkestreerd door de heersende klasse), in plaats van te agiteren om de beweging een duidelijk socialistische karakter te geven, en dat in samenwerking met SYRIZA. Al wordt de nieuwe leider naar voren geschoven als de man van de verandering, hij is het niet.
In de komende periode zullen de jongeren en activisten in de partij de druk voelen om tegemoet te komen aan hun verlangen naar eenheid met de organisaties van de arbeidersklasse die een alternatief bieden voor het kapitalisme. Maar in plaats van een politieke rol op zich te nemen, heeft de KKE gekozen voor een erg radicale retoriek en heeft ze het opgegeven om te trachten SYRIZA te beïnvloeden.
Het spreekt voor zich dat de band van de KKE met de arbeidersklasse op dit ogenblik verzwakt is. De electorale mislukking van vorig jaar gaf ruimte aan een oppositie, die rechts van aard was. Hun belangrijkste bekommernis was de verdediging van het oude partijprogramma. Volgens hen zou het verlaten van het programma de oorzaak zijn van de onmogelijkheid om de massa’s te bereiken. Ze verweten de leiding zelfs “neo-trotskisten” te zijn. Ze vielen ook de coalitiepolitiek van de leiding aan, die ze als sektarisch omschreven. Niemand in de partij ijverde voor een overgang naar een werkelijke leninistische politiek, die een resoluut revolutionair programma en flexibele eenheidsfronttactieken omvat. De Communistische Stroming van SYRIZA was de enige die zulk een oproep tot de basismilitanten van de partij heeft gedaan via een breed gelezen open brief op haar website.
De partijleiding reageerde door op typisch stalinistische wijze – het gewicht van het partijapparaat tegen hen in te zetten en hen te verhinderen hun stellingen naar voren te brengen op het congres. De oppositie, die geen massale aanhang geniet onder de partijmilitanten, gaf toe aan de partijleiding.
Voor ons, de Communistische Stroming van SYRIZA, is het essentieel om een verenigd front te vormen met de organisaties van de arbeidersklasse. Zulk een front moet een socialistisch programma tegenover het memorandum stellen en de enige oplossing voor de Griekse bevolking naar voren schuiven: de opheffing van het kapitalisme in Griekenland en Europa.
