Gedurende het voorbije jaar is de klassenstrijd in Spanje in een nieuwe fase aanbeland. Het schijnbaar plotse ontstaan van Podemos heeft een enorme golf van steun en enthousiasme teweeggebracht. Zeker na de verkiezingsoverwinning van Syriza in Griekenland, is de steun aan Podemos in een stroomversnelling gekomen. In januari kwamen zomaar eventjes 300.000 mensen in Madrid op straat tijdens een betoging die was georganiseerd door Podemos. 2015 Is dan ook een jaar van grote verwachtingen: in december zullen er algemene verkiezingen worden gehouden in Spanje. Het is in deze context dat velen met verwachtingsvolle blik keken naar de voorbije verkiezingen in Andalousië: het was de eerste electorale test voor Podemos.
Podemos behaalde in haar eerste verkiezingen (en ondanks de haatcampagne in de media) meteen 14,8% en werd daarmee de derde partij met 15 vertegenwoordigers. Desondanks heerste er een algemene teleurstelling bij de Podemos-aanhang en de meeste activisten. Velen onder hen hadden verwacht dat de PSOE net als de Griekse PASOK gedecimeerd zou worden. Toch behaalde de PSOE de overwinning en op eigen kracht de meerderheid met 35,4% van de stemmen. Ze verloren wel 4% (zo’n 100 000 stemmen) van hun electoraat in vergelijking met de vorige keer.
Deze verkiezingen betekenden vooral een duidelijke afstraffing van het nationale beleid van de PP (traditioneel rechtse partij). Die verloor maar liefst 18% (meer dan 500.000 stemmen!) en strandde op 26,7%. De helft van die verloren stemmen ging naar de andere rechtse partij Ciudadanos (9,23%). Alle linkse partijen samen (PSOE-Podemos-IU) behaalden maar liefst 57% van de stemmen wat een regelrechte blamage betekende voor rechts!
Waarom kreeg de PSOE nog zoveel stemmen?
In de nasleep van de teleurstelling, waren er verschillende foutieve analyses te horen in het kamp van Podemos. Sommigen legden de schuld bij de veronderstelde conservatieve onderstroom bij het gros van de oudere bevolking. De econoom Juan Torres beweerde zelfs dat het tegenvallende resultaat te wijten was aan het té radicaal discours van Podemos. Tegenover zulke oppervlakkige verklaringen past het een diepere analyse te geven.
Een eerste belangrijk punt is dat de problemen van de Spaanse bevolking van die aard en grote zijn dat ze in geen geval regionaal kunnen opgelost worden. Zelfs al zou er een Podemos-meerderheid gestemd zijn wat zou die vanuit een regionale regering aan de besparingen, aanvallen op lonen en werkomstandigheden en de werkloosheid kunnen doen? Regionale verkiezingen hebben hun regionaal belang, maar daar is alles mee gezegd. Tijdens de algemene verkiezingen in december zullen de electorale krachtsverhoudingen ongetwijfeld anders- in het voordeel van Podemos – liggen. Dan zal de Andalousische werkende klasse niet meer de PSOE gebruiken om rechts te verslaan, maar Podemos. Het is belangrijk te zien dat er geen ondoordringbare muur is tussen een stem voor de PSOE en één voor Podemos. Naargelang de klassenstrijd zich ontwikkelt en de noodzaak om rechts te verslaan groter wordt zal Podemos ook electoraal aan steun winnen.
Ten tweede kan de PSOE niet zomaar met de Griekse PASOK vergeleken worden. De PSOE heeft nog geen coalitie met rechts aangegaan om besparingen door te voeren. De PSOE heeft nog geen crimineel memorandum ondertekend en mee helpen doorvoeren. Alhoewel ze daar uiteraard toe zouden bereid zijn, mochten ze deel uit maken van de regering. Op dat vlak is de context verschillend in Spanje en Griekenland. Daar heeft Susana Diaz, PSOE-lijsttrekker, handig op ingespeeld. Onder druk van het opkomende Podemos heeft ze zich een linkse retoriek aangemeten en zich opgesteld als de bewaakster van de sociale verworvenheden van de voorbije decennia. Hoewel de PSOE maar weinig enthousiasme opwekt door na te laten de strijd van de Spaanse massa’s tegen de aanvallen te leiden, was er de bereidheid om hen nog een laatste kans te geven... Zeker als dat de zekerheid bood om rechts een flinke oplawaai te verkopen!
Hoe de steun voor Podemos vergroten?
Eerst en vooral moet er in de partij een grondig debat komen over de betekenis van deze verkiezingen – waarin ze zichzelf toch onmiddellijk als derde grootste op de kaart zette! De komende periode moet er op een gerichte manier een bredere steun en verankering onder de bevolking opgebouwd worden. De 15 verkozenen zijn de gedroomde megafoon om door de Andalousische massa’s gehoord te worden. De verkozenen kunnen de regionale PSOE-regering voorstellen doen om maatregelen te nemen tegen de uitzettingen, de privileges van politieke mandatarissen aan te pakken, meer uitgaven voor onderwijs en sociale voorzieningen te eisen ..enz. Door zo’n offensieve eisten te stellen kan Podemos de PSOE onder druk blijven zetten om haar verkiezingsbeloftes waar te maken. Gebeurt dit niet, dan kan Podemos het verraad aan de kaak stellen. Ook moet de leiding van Podemos duidelijk stellen dat het een linkse partij is (wat nu door de leiding steeds in het midden wordt gelaten), die resoluut de kant kiest van de werkende mensen en de strijd tegen het kapitalisme op een Spaanse en Europese schaal wil voeren!
Lees ook ons dossier over Podemos: http://www.vonk.org/Spanje/podemos-wat-is-het-en-waar-gaat-het-naartoe.html
