Griekenland slaat de bladzijde om. Zo sprak de Griekse premier Tsipras op 25 januari, de avond van de verkiezingsoverwinning, die zijn partij Syriza op een haar na een absolute meerderheid bezorgde. Het programma van Syriza beloofde het einde van de soberheid en de privatiseringen, heronderhandeling van de Griekse schuld en aanpakken van de corruptie. Bovenal beloofden zij om op te komen voor de zwaksten in de samenleving door de laagste pensioenen op te trekken en de ontslagen in de overheidsdiensten te stoppen. Nu zijn we bijna vijf maanden verder. Eind juni moet Griekenland voor 1,6 miljard leningen terugbetalen aan het Internationaal Muntfonds (IMF), geld dat er niet is. Een Grieks faillissement en een "Grexit" (uittrede uit de eurozone) komen steeds dichter.
De standpunten
De tegenpartij waarmee de leiding van Syriza moet onderhandelen over de doorvoering van haar verkiezingsbeloften, bestaat uit de zogenaamde Trojka: afgevaardigden van de Europese Unie, de Europese Centrale Bank en het Internationaal Muntfonds. Het verkiezingsprogramma van Syriza bevatte de afwijzing van het memorandum dat de vorige regering met de Trojka had gesloten. Dat memorandum had de afgelopen jaren een hardvochtig besparingsprogramma opgelegd wat leidde tot een algemene verarming van de bevolking. Trojka was een scheldwoord geworden in Griekenland en eventjes gaf de Syriza leiding de indruk dat ze niet meer wilden onderhandelen met de Trojka. In plaats daarvan gebruikte ze de term “instellingen”. Maar natuurlijk is dat maar een semantische truc om de zelfde geldschieters aan te duiden die Griekenland miljarden noodsteun hadden beloofd op voorwaarde dat de regering een wurgend besparingsprogramma zou doorvoeren. Vanaf het begin maakten “de instellingen” duidelijk dat het besparings- en privatiseringsprogramma dat overeengekomen was met de vorige regering onverkort moest worden doorgevoerd. Zo niet kon de Griekse regering fluiten naar een lening van 7,2 miljard die voorzien was voor juni dit jaar.
Corruptie en wanbeheer
Eerst even een zijsprongetje naar een onderwerp dat de discussie enorm vertroebelt en moet worden uitgeklaard voor we een klare kijk kunnen hebben op de situatie. Wie onze kranten leest krijgt de indruk dat het grote probleem ligt bij de wijdverbreide corruptie en profitariaat in Griekenland. En zoals elke goede leugen bevat deze een halve waarheid. Alle Grieken geven toe dat er grote corruptie is geweest, in het bijzonder in de politiek en de ambtenarij. Het was zelfs een van de redenen van de overwinning van Syriza. De kiezers gaven deze nieuwe onbesproken partij de voorkeur boven de traditionele partijen, gedrenkt in corruptie en vriendjespolitiek. Maar jarenlange tussenkomst van de Trojka hadden hier geen zier aan veranderd. In plaats van de werkelijke grote corruptie aan te pakken moesten de kleintjes het ontgelden. De cao's werden opgeschort, de lonen met 25 tot 50 procent verminderd, het regende ontslagen in de gezondheidszorg en de overheidsdiensten. Maar -en nu citeren we VRT correspondent Bruno Tersago- merkwaardig genoeg bleven die sectoren in de ambtenarij waarvan echt duidelijk is dat ze zwaar overbezet waren - een leeg bureau met enkel een stempelkussen erop, dat soort toestanden- wél buiten schot. In Griekenland worden de belastingen onvoldoende geïnd, niemand betwist dat. Maar de rijksten zoals de steenrijke oligarchen van de rederijen en de Orthodoxe kerk betalen helemaal geen belastingen. Uit een recente Duitse (!) studie bleek dat de lagere inkomens de voorbije jaren hun belastingdruk zagen toenemen met zomaar eventjes 337 procent. De hogere inkomens moesten in diezelfde periode welgeteld 9 procent meer belastingen betalen.
Eerlijk compromis?
De onderhandelaars van de Griekse regering, minister van financiën Varoufakis en premier Tsipras, zijn nu al bijna vijf maanden vruchteloos bezig een eerbaar compromis te zoeken met de schuldeisers. Maar steeds botsten ze op een veto van de onderhandelaars die terugplooiden op hun beginstelling: onverkorte uitvoering van de memoranda afgesloten met de vorige regering. Het stoppen van die memoranda was precies de inzet geweest van de verkiezingen en de reden voor de grote overwinning van Syriza. Tegelijkertijd begonnen de onderhandelaars van Syriza steeds meer toegevingen te doen. Varoufakis werd teruggetrokken als onderhandelaar op vraag van de schuldeisers. Het laatste voorstel van Tsipras lekte eind mei uit en bevatte punten die eerlijk gezegd een regelrechte aanfluiting waren van het programma waarop Syriza werd verkozen. Zo voorzag het in het optrekken van de pensioenleeftijd met twee jaar, voor 3,2 miljard privatiseringen, optrekken van BTW tarief van basis voedsel van 13 naar 23 procent en zo voort. Positieve elementen waren de geleidelijke optrekking van het minimumloon (tot slechts 771 euro!) en het opnieuw in voege brengen van de cao’s. Het is tekenend dat de partijleiding deze voorstellen nooit publiek had gemaakt, zelfs niet besproken in de eigen partijorganen. En wat was het antwoord van de schuldeisers?
Schandalig ultimatum
Op 1 juni was er in Berlijn topoverleg over Griekenland. Duits bondskanselier Merkel zat er samen met de Franse president Hollande en Europees Commissievoorzitter Juncker. Ook IMF-topvrouw Christine Lagarde was van de partij, net als ECB-voorzitter Mario Draghi. Enkele dagen later volgde hun antwoord en het was een regelrecht neen.
Bovenop de reeds ingevoerde besparingen zou Athene ook 1,8 miljard euro extra moeten snoeien in de pensioenen. In een land waar een kwart van de bevolking werkloos is, waar negen op de tien werklozen geen werkloosheidsuitkering krijgen, onderhoudt één mager pensioentje nochtans vaak meerdere gezinsleden. 2,5 Miljoen Grieken leven onder de armoedegrens. Ook brugpensioen zou zo snel mogelijk weg moeten en ook de steun voor gepensioneerden met een laag inkomen en mindervaliden (EKAS) zou afgeschaft moeten worden. Er moet makkelijker en meer beslag kunnen gelegd worden op de lonen en bankrekeningen van gezinnen die hun rekeningen niet kunnen betalen.
Er kan ook geen sprake van zijn de collectieve loononderhandelingen weer in te voeren of het minimumloon op te trekken. In tegendeel: het ontslagrecht moet versoepeld worden. Over dit schandalige “tegenvoorstel” dat, afgezien van de sociale ramp, de Griekse economie volledig zou wurgen, zou niet meer onderhandeld kunnen worden. Aanpassingen zouden enkel nog over details kunnen gaan.
Tsipras in het parlement
Het strekt Tsipras tot eer dat hij dit voorstel niet verdedigd heeft. In tegendeel bij de volgende zitting van het Griekse parlement noemde hij de voorstellen absurd en hoopte hij dat het een slechte onderhandelingstruc was. Hij vroeg en kreeg de steun van het parlement voor die afwijzing. Maar tegelijkertijd bleef hij beweren dat een overeenkomst binnen handbereik was. Onmiddellijk werd hierop door de EU verantwoordelijken (Dijsselbloem, Junckers en andere) geantwoord dat een overeenkomst nog ver af was. Op 11 juli trok het IMF zich zelfs terug uit de onderhandelingen en keerde terug naar Washington.
Kapitalistisch klassenbewustzijn
Bekende economen zoals Nobelprijswinnaar Krugman en “onze” De Grauwe trekken zich de haren uit het hoofd bij zoveel onverzettelijkheid, die regelrecht naar de afgrond leidt. Zij geven toe dat de soberheidspolitiek volkomen gefaald heeft en enkel verhoging van de schuld heeft gebracht, naast armoede en economische ontreddering. In feite geven zij de Griekse regering grotendeels gelijk. Zij vrezen dat een Grexit enorme economische nadelen zou hebben, terwijl een onderhandelde oplossing veel minder duur zou zijn. Maar de achterliggende reden voor de halsstarrigheid van de schuldeisers is meer politiek dan economisch. Deze uitgesproken vertegenwoordigers van het grootkapitaal begrijpen instinctief het gevaar dat uitgaat van een partij als Syriza voor het systeem dat zij verdedigen. Tsipras, Varoufakis en co zijn zeker geen revolutionairen maar ze zijn nog niet afgedaald tot het cynisme en het beaat aanvaarden van de kapitalistische logica die helaas schering en inslag is in de leiding van de Europese arbeidersbeweging. Bovendien heeft Syriza ook een linkervleugel, een derde van de partijleiding sterk, die de laatste maand actief verzet heeft geboden aan de toegevingen. Bij die linkervleugel hoort ook onze Griekse zustertendens Epanastasy (de Griekse Vonk zeg maar, net zoals wij maken ze deel uit van de internationale marxistische tendens; IMT). Zij noemen zich de Communistische tendens van Syriza; zij vormen de kleinste tendens binnen de linkervleugel met slechts twee van de 200 afgevaardigden in het centraal comité van Syriza. Maar zij hebben wel de duidelijkste ideeën. Niet nu, maar reeds maanden geleden hebben zij uitgelegd dat het zoeken van een “eerbaar compromis” een doodlopende straat was. Dat de onderhandelaars van de Trojka zouden handelen vanuit een kapitalistisch klassenbewustzijn dat met niks minder genoegen zou nemen dan de totale vernedering en op termijn splitsing en vernietiging van Syriza. Die kapitalistische aasgieren zien in dat zelfs een gedeeltelijke overwinning van Syriza enorme weerslag zou hebben bij de rest van de Europese arbeidersbeweging. Zij zien nu al gelijkaardige ontwikkelingen in Spanje met Podemos en willen “het kwaad” met tak en wortel uitroeien voor het zich verspreidt. Geduldig legt Epanastasy uit dat de enige realistische manier waarop het verkiezingsprogramma van Syriza kan uitgevoerd worden bestaat in een breuk met het kapitalisme. Dat houdt de nationalisatie in van alle banken en de organisatie van het bankwezen in één staatsbank onder arbeiderscontrole, als noodzakelijke maatregel om de speculatie en kapitaalvlucht tegen te houden. Bovendien is de nationalisatie van de 500 grootste bedrijven noodzakelijk, wil men de economie terug doen opleven en de werkloosheid oplossen. De laatste verklaring van Epanastasy vindt u hier (in het Engels): http://www.marxist.com/greece-mask-of-credit-sharks-falls.htm
Besluit
Wat in Griekenland gebeurt gaat elke militant in de arbeidersbeweging aan. Steun van de internationale arbeidersbeweging is absoluut essentieel. Een overwinning van de Grieken zal een overwinning van ons zijn, het zelfde zou gelden in geval van nederlaag. Daarom doen we een zeer dringende oproep om deel te nemen aan de steunbetoging die doorgaat in Brussel op zondag 21 juni, zie affiche hieronder. Maar even goed bewijst de Griekse saga dat het onvoldoende is om eerlijk en oprecht te strijden voor de zaak van de werkende klasse. Ook een marxistisch inzicht in de processen is absoluut nodig om te kunnen winnen. Dat kun je vinden bij de Internationale Marxistische tendens, waarvan Epanastasy in Griekenland haar sporen aan het verdienen is en Vonk/Révolution de Belgische vertegenwoordiger.
Allen naar Brussel op zondag 21 juni om 13u30 aan het Centraal Station in Brussel.
Wil je een einde stellen aan de kapitalistische barbarij, sluit dan aan bij IMT!
Meer info over de betoging vind je op deze Facebookpagina.
https://www.facebook.com/events/361996757342113/
