De Duitse kapitalistische klasse en haar regering gebruiken de Russische agressieoorlog tegen Oekraïne als een kans om hun eigen militaristische en imperialistische agenda uit te voeren. De Duitse marxisten van Der Funke stellen de weerzinwekkende hypocrisie en oorlogszucht van hun heersende klasse aan de kaak en doen een oproep om de oorlogspest te bestrijden met internationale solidariteit. Als dominante macht in de EU en gewillige handlanger in dienst van de belangen van het VS-imperialisme (via de NAVO), heeft de Duitse heersende klasse een centrale rol gespeeld in de vorming en escalatie van dit langlopende conflict in Oekraïne.
Als marxisten veroordelen wij de Russische regering en haar leger in hun oorlog tegen Oekraïne. In wezen is het een reactionaire, imperialistische oorlog. Daarom doen we niet mee aan het demagogische verwijtspel van de imperialisten in West en Oost, die elkaar met de vinger wijzen. Achter al die beschuldigingen zit enkel goedkope propaganda, die bedoeld is om de werkelijke belangen van de imperialistische partijen in het conflict te vergoelijken en de nationale hysterie aan te wakkeren. We moeten begrijpen waarom deze oorlog is uitgebroken en welke belangen erachter zitten. We moeten dit doen vanuit het oogpunt van de belangen van de arbeidersklasse in de wereld. Onze eerste plicht is de walgelijke leugens en hypocrisie van het Duitse imperialisme hier in Duitsland aan het licht te brengen en te bestrijden. Het Duitse imperialisme heeft in naam van de “democratie” en de “mensenrechten” een lang spoor van bloed, verwoesting en sociale verarming achtergelaten. De grootste vijand bevindt zich thuis!
Een algemeen overzicht van de belangen achter het conflict in Oekraïne en de ontwikkeling ervan is hier te vinden en in het Engelstalig artikel "The Ukrainian war: an internationalist class position – IMT Statement".
In dit artikel bekijken we de rol van de Duitse heersende klasse.
Winstmaximalisatie in het Oosten
Met de ineenstorting van het stalinisme in de Sovjet-Unie en het Oostblok zette de West-Duitse heersende klasse haar zinnen op een snelle uitbreiding van haar economische en politieke invloed op Midden- en Oost-Europa. Dit begon met de annexatie van de DDR, die gepaard ging met een massale golf van privatiseringen en de ontmanteling van staatsbedrijven die vroeger de planeconomie vormden. Het West-Duitse kapitaal plunderde alles wat winstgevend was en vernietigde alles wat met hun bedrijven kon concurreren. Tot op vandaag de dag omvatten de gevolgen van dit beleid diepe sociale verdeeldheid en ongelijkheid tussen Oost- en West-Duitsland. De massale uittocht van werkloze burgers van de voormalige DDR naar West-Duitsland voorzag de heersende klasse van goedkope, hoogopgeleide arbeidskrachten. Bovendien zorgden ze voor een veel intensievere uitbuiting van de arbeidersklasse in Oost-Duitse werkplaatsen. Het hele doel van de annexatie van de voormalige DDR kwam neer op het vergroten van de winsten van het Duitse kapitaal.
Het Duitse kapitaal voert een soortgelijk beleid ten aanzien van de andere voormalige Oostbloklanden. De slogan van de heersende klasse in Duitsland is tegenwoordig niet langer “leefruimte in het Oosten” maar “maximalisatie van de winst in het Oosten”. De ineenstorting van de stalinistische planeconomieën, en hun daaropvolgende privatisering en plundering door zowel stalinistische bureaucraten als westerse imperialisten, hebben de levensstandaard van de massa's in Oost-Europa enorm verlaagd. Dit heeft in sommige gevallen tot barbaarse omstandigheden geleid.
De uitbreiding van de EU naar Oost-Europa voorzag de westerse kapitalisten van een nog grotere massa goed opgeleide, geschoolde arbeidskrachten tegen lage lonen. Het bood ook de mogelijkheid om bedrijven naar het buitenland te verhuizen en Oost-Europa te gebruiken als uitgebreide werkplaats voor de productie van belangrijke componenten voor de Duitse industrie. Om een artikel van het Instituut voor Sociaal-Ecologisch Economisch Onderzoek te citeren: “Terwijl in het midden van de jaren negentig het gemiddelde bruto-uurloon in de West-Duitse staten DM 44 was en in Oost-Duitsland DM 26,50, in Polen, Hongarije, Slowakije en Tsjechië Republiek was het tussen DM 3 en DM 4, en in Roemenië DM 1,40.” (n.v.d.r. DM staat voor Duitse Mark, de Duitse munteenheid tot aan het begin van de Europese monetaire unie). Dit had met name dramatische gevolgen voor werkende vrouwen, die tijdens de eerste 10 jaar van het kapitalistische herstel massaal uit de gereguleerde werkgelegenheid werden gegooid.
Tegelijkertijd opende zich voor Duitse bedrijven een enorme exportmarkt voor technologische, industriële en andere goederen. De Duitse heersende klasse heeft alleen al in de EU-landen Slovenië, Bulgarije, Roemenië en Kroatië bijna 20 miljard euro geïnvesteerd en exploiteert daar meer dan 400.000 arbeiders. De export naar deze landen is sinds 2011 verdubbeld tot ruim 30 miljard euro. Polen staat op de vijfde plaats in de Duitse export, terwijl Tsjechië, Hongarije en Roemenië in de top 20 staan.
Dat de Duitse kapitalistische klasse geen enkel belang hecht aan “democratie” en “vrijheid” voor de bevolking van de voormalige stalinistische staten, blijkt uit de toespraak van Poetin in 1993 tot vertegenwoordigers van het Duitse bedrijfsleven (Dresdner Bank, Alcatel, BASF, enz.), terwijl hij nog burgemeester van St. Petersburg was. Destijds zei hij voorstander te zijn van een dictatuur in Rusland in de trant van die van Pinochet in Chili, om het moeilijke proces van privatisering en de ontmanteling van de staatsgeplande economie met succes te beheersen. Hiervoor kreeg hij "vriendelijk applaus", zoals Neues Deutschland destijds meldde.
De Duitse kapitalisten en regeringen willen met iedereen zaken doen, zolang ze er maar winst mee kunnen maken. En zelfs als ze lijken aan te dringen op 'democratische' eisen, zoals in het geval van het toelaten van staten tot de EU, is het belangrijkste doel om een beetje meer betrouwbaarheid in handels- en politieke betrekkingen tot stand te brengen. Maar de eisen van strikte bezuiniging die deze staten moesten en moeten doorvoeren, tonen aan dat deze maatregelen uiteindelijk nooit gericht zijn op het welzijn van de mensen in deze landen. De door het IMF en de ECB opgelegde bezuinigingsprogramma's hebben voor blijvende achteruitgang gezorgd.
Dit was duidelijk te zien aan de kolonisatie van de Balkan tijdens het reactionaire uiteenvallen van Joegoslavië onder auspiciën van de NAVO, het IMF en Europese kapitalisten. Het Westen eiste “structurele hervormingen” van de industrie, waardoor honderdduizenden banen verloren gingen. De reële lonen werden de grond in geboord om buitenlandse geldschieters tevreden te stellen. Deregulering van de buitenlandse handel leidde tot massale invoer van goederen, waardoor niet alleen de eigen productie kelderde, maar ook de schuldenlast toenam. Tegen deze economische achtergrond werd de Balkan opnieuw een kolonie, gedomineerd door imperialistische machten – vooral Duitsland. Kroatië, Slovenië en Macedonië werden formeel onafhankelijk, maar hun economieën worden volledig gedicteerd door het IMF. Tot op de dag van vandaag zijn in Bosnië-Herzegovina NAVO-troepen aanwezig, zogenaamd om "de vrede te verzekeren" onder een VN-mandaat. Net zoals NAVO-'vredeshandhavers' in Kosovo zijn gestationeerd om toezicht te houden op de uitvoering van een 'wederopbouwprogramma' dat ook van Kosovo een directe kolonie van het Westen zal maken.
Oekraïne: klemmen en knijpen
Ook het Oekraïense volk is slachtoffer van de economische en geopolitieke belangen van de Duitse heersende klasse. Sinds de jaren negentig probeert de EU, onder leiding van het Duitse kapitaal, van Oekraïne een vazalstaat te maken. Samen met de massale privatiseringsgolf, die een parasitaire oligarchie creëerde, hadden de bezuinigingsprogramma's van het IMF en de ECB rampzalige gevolgen. Dat dit proces op beslissende wijze werd aangestuurd door de Duitse heersende klasse, blijkt uit het feit dat Duitsland bijna 30 procent van de financiën bijdraagt aan het TACIS-programma van de EU, dat sinds 1994 loopt en het verloop van de privatiseringsgolf hielp dicteren.
In onze analyse over de burgeroorlog in Oekraïne uit 2014 schreven we:
"Eind 2013 besloot de toenmalige president Janoekovitsj op het laatste moment de ondertekening van een associatieovereenkomst met de EU op te schorten en in plaats daarvan een deal met Rusland te tekenen. Tot dat moment had hij geregeerd in het belang van de oligarchen en volgde hij een door het IMF geïnspireerd programma van verdere privatisering en bezuinigingen, waardoor hij de steun van de bevolking zelfs in het zuidoosten van Oekraïne, waar het grootste deel van zijn electorale basis zich bevond, van zich vervreemdde."
"De enige reden dat hij brak met het Westen was omdat hij dacht een betere deal te kunnen krijgen van Rusland. Na de ineenstorting van het stalinisme volgde het Duitse kapitalisme een beleid van uitbreiding naar het oosten en was het bereid grote sommen geld uit te geven om zijn overheersing in de regio te verzekeren. Maar in 2013, midden in de zwaarste crisis van het kapitalisme in Europa, was het niet langer zo happig om de hoeveelheid geld uit te geven die nodig zou zijn geweest om Oekraïne, dat met een diepe economische recessie geconfronteerd werd, in de EU te absorberen. Janoekovitsj probeerde het Westen tegen Rusland uit te spelen en vice versa om de beste deal te krijgen."
Toen Janoekovitsj de associatieovereenkomst niet ondertekende, leidde dit tot de Euromaidan-beweging. Janoekovitsj werd omvergeworpen en vervangen door EU-vriendelijke marionetten van de oligarchie en de EU zelf. Sindsdien heeft de Duitse regering ongeveer twee miljard euro aan “ontwikkelingshulp” in Oekraïne gestoken. Volgens de website van de Duitse regering:
"Bovendien heeft de Duitse regering in 2014 een leninggarantiekader van 500 miljoen euro toegekend."
In de recentste verklaring van het IMT stelden we:
“De omverwerping door Euromaidan van de Janoekovitsj-regering in Oekraïne betekende een verdere opmars van de belangen van de VS en de NAVO – dit keer in het historische grensgebied van Rusland. Dit was een provocatie te ver voor Rusland en het reageerde in 2014 met de annexatie van de Krim – die grotendeels wordt bewoond door een Russisch sprekende bevolking en de thuisbasis is van de Zwarte Zee-vloot van de Russische marine en gehuisvest is in Sebastopol. Rusland verleenden ook militaire bijstand aan de rebellen in de burgeroorlog tussen het Russisch sprekende volk van de Donbas en het rechts-nationalistische regime in Kiev. Het Westen protesteerde, voerde sancties in, maar er waren geen ernstige gevolgen voor Rusland.”
“De verhoogde provocaties van de regering-Zelenski speelden een fatale rol. Na de omverwerping van Janoekovitsj in 2014 begon de Oekraïense regering de kwesties van het NAVO- en EU-lidmaatschap te pushen. Vervolgens werd het in 2020 in de Grondwet verankerd.”
En zoals Der Funke eerder schreef:
“De huidige president, Zelenski, won als onbezoedelde buitenstaander en anti-nationalist gemakkelijk de verkiezingen van 2019 tegen de dolle chocolade-oligarch Poroshenko. Toen hij aan de macht was, kwam de beroemde ex-komiek echter onder druk te staan van de Rechtse Sector en het westerse imperialisme en werd hij hun instrument. Zo draaide hij hervormingen van arbeidswetten terug en vergemakkelijkte hij de toegang van buitenlandse investeerders tot landbouwgrond; aangezien het terugbetalen van leningen aan het IMF een belangrijk drukkingsmiddel is vanuit het Westen. Daarbij is de president, die nu wordt voorgesteld als een populaire held, net zo corrupt als de rest van de politieke elite, zoals blijkt uit de Pandora Papers, die zijn betrokkenheid bij een offshore bedrijfsnetwerk aan het licht brachten.”
De regering-Zelensky zette het NAVO-lidmaatschap weer bovenaan de agenda en streefde het krachtig na. Als gevolg hiervan (citerend uit de IMT-verklaring):
“Rusland ziet het NAVO-lidmaatschap van Oekraïne terecht als een bedreiging. Je zou kunnen zeggen dat dit niet zo is, en dat andere landen die een grens delen met Rusland al deel uitmaken van de NAVO. Maar dat is volledig naast de kwestie. De huidige situatie is nu net het resultaat van decennia waarbij het westerse imperialisme Rusland probeert te omsingelen en waarop Rusland nu terugslaat.”
Voor de EU is Oekraïne belangrijk in die zin dat daar 30 belangrijke grondstoffen, zoals lithium en kobalt, aanwezig zijn. De EU ziet Oekraïne vooral als een mogelijke kolonie voor de winning van grondstoffen. De Duitse industrie wil een "batterijalliantie" met Oekraïne, d.w.z. het opbouwen van een winstgevende productie van autobatterijen in Europa, in concurrentie met China en de VS. Ze zien ook de mogelijkheid om van Oekraïne een waterstofleverancier te maken als de industrie zich aanpast aan de klimaateisen. Oekraïne biedt hen in eerste instantie echter een enorme reserve aan uiterst goedkope arbeidskrachten. Duitsland is na Polen de belangrijkste handelspartner van Oekraïne in de EU. Ook al is de hoeveelheid goederen die de EU en Duitsland met Oekraïne als geheel verhandelen zeer onbeduidend, Oekraïne is enorm afhankelijk van de EU, de belangrijkste handelspartner van het land, met wie het 40 procent van zijn totale handel voert. Oekraïne levert voornamelijk textiel, metalen en chemische producten aan Duitsland. Het Duitse kapitaal heeft meer dan 1.000 bedrijven in Oekraïne en is er de op een na grootste buitenlandse investeerder.
Rusland: eerst delven, dan ethiek
De relatie van de Duitse heersende klasse met Rusland is verdeeld. Na lange pogingen om de handelsbetrekkingen te verdiepen, nemen ze sinds de Oekraïne-crisis in 2014 af. Vandaag zijn 42 procent minder Duitse bedrijven actief in Rusland, maar het zijn er in totaal nog steeds meer dan 3.600. Vooral grote bedrijven zoals Daimler Truck, Siemens, BMW, VW, Mercedes-Benz, Bayer, Henkel, Continental enz. produceren hun goederen in Rusland en hebben miljarden geïnvesteerd in fabrieken. Alleen al Mercedes-Benz investeerde in 2019 zo'n 250 miljoen euro om de productie in Rusland op te bouwen.
Volgens het Federaal Bureau voor de Statistiek (Destatis) werden in 2021 tussen de twee staten goederen ter waarde van ongeveer 59,8 miljard euro verhandeld. Er werd voor 33,1 miljard euro aan goederen uit Rusland geïmporteerd en daar werd een exportwaarde van minstens 26,6 miljard euro verscheept. Grondstoffen, voertuigen en machines worden voornamelijk tussen Rusland en Duitsland verhandeld. Duitsland importeert vooral ruwe olie en aardgas - goed voor 19,4 miljard euro in 2021. Rusland leverde vooral metalen (4,5 miljard euro, een stijging van 72,1 procent ten opzichte van 2020), aardolie- en cokesfabriekproducten (2,8 miljard euro, 23 procent stijging) en kolen (2,2 miljard euro, stijging van 153 procent) naar Duitsland. Daarentegen exporteerde Duitsland in 2021 vooral machines (5,8 miljard euro, stijging 5,7 procent), motorvoertuigen en onderdelen (4,4 miljard euro, stijging 31,8 procent) en chemische producten (3,0 miljard euro, stijging 19,7 procent). Rusland was daarmee de vierde belangrijkste importpartner voor Duitsland en het vijfde belangrijkste exportland voor Duitse goederen buiten de EU.
De afhankelijkheid van de Duitse economie van Russische olie en gas wordt duidelijk geïllustreerd door het Nord Stream 2-project. Terwijl de burgerlijke media jarenlang krokodillentranen huilden vanwege de Russische agressie en inmenging in Oekraïne, speelde de heersende klasse op safe en drong sterk aan op de aanleg van de nieuwe gaspijpleiding in de Oostzee. Het was er hen vooral om te doen dat de Oekraïne-crisis de gasvoorziening niet in gevaar zou brengen en vooral ook om goedkoper gas te kunnen importeren door het omzeilen van de door Oekraïne geheven transitkosten, een belangrijke bron van inkomsten voor het land. Tegelijkertijd had Duitsland zelf een belangrijk handelscentrum voor gas kunnen worden, in concurrentie met Oekraïne. In de toekomst zou ook waterstof door deze pijpleiding zijn gelopen, daarom zetten bijvoorbeeld de bedrijven Wintershall Holding GmbH en Uniper zich nog steeds in voor de financiering van Nord Stream 2.
Bovendien eiste Oliver Hermes, de voorzitter van de Commissie Oost-Europese Economische Betrekkingen, dat Nord Stream 2 gebouwd zou worden. In augustus 2021 zei hij: "Nord Stream 2 mag niet met terugwerkende kracht ter discussie worden gesteld, zelfs niet door een nieuwe federale regering". Per slot van rekening nam de Groene Partij, onder het toenmalige co-leiderschap van Annalena Baerbock, in de verkiezingscampagne van 2021voor de Bondsdag een agressieve houding aan tegen China en Rusland, wat duidelijk tot ongenoegen van een deel van de heersende klasse leidde. China is immers na de EU de belangrijkste handelspartner van Duitsland. Volgens het Duitse federale bureau voor de statistiek:
"In 2021 werden volgens voorlopige resultaten goederen ter waarde van 245,4 miljard euro verhandeld tussen Duitsland en de Volksrepubliek China (uitvoer en invoer)."
Tegelijkertijd is de heersende klasse zich ervan bewust dat het in haar eigen imperialistische belang is om haar invloedssfeer in Europa te verdedigen tegen China, en voert ze daar een tweesporenbeleid. Dezelfde Commissie voor Oost-Europese Economische Betrekkingen eiste dat de EU ook:
"(...) aantrekkelijke financieringsaanbiedingen zou doen voor infrastructuurprojecten aan de landen van Centraal-Azië en Oost-Europa... om de staten een alternatief te bieden voor het Chinese Zijderoute-initiatief."
Belangenverstrengeling aan de top
De exportafhankelijkheid van het Duitse kapitaal dwingt de heersende klasse om een meer onafhankelijke rol te zoeken in de imperialistische machtsstrijd om haar eigen belangen te verdedigen en veilig te stellen. Omdat het te groot is voor Europa alleen zoekt het Duitse kapitaal een dominante positie in de wereld, maar kan dit niet op zichzelf. Daarvoor is het afhankelijk van de EU als centraal instrument, die ze domineert en achter zich probeert te verenigen. Maar de EU bevindt zich in een diepe crisis en de middelpuntvliedende krachten binnen de EU blijven groeien. Poetin heeft geprobeerd dit in zijn voordeel te gebruiken en met enig succes. Hij is in staat geweest Europese NAVO-leden tegen elkaar uit te spelen en tot op zekere hoogte ook tegen de VS.
Maar de heersende klasse in Duitsland en de Duitse regering die haar belangen vertegenwoordigde, hadden hun eigen motivatie om zo diplomatiek mogelijk te zijn in dit conflict en een deal te sluiten die het Duitse kapitaal zo min mogelijk zou schaden. De afhankelijkheid van de export is de achilleshiel van Duitsland. Alle imperialistische machten die op een of andere manier bij het Oekraïne-conflict betrokken zijn, zijn samen de belangrijkste handelspartners en exportmarkten van het Duitse kapitaal: de EU, China, de VS, Rusland.
De Duitse heersende klasse heeft geprobeerd een evenwicht te vinden tussen al deze machten. De regering is lange tijd terughoudend geweest met sancties en heeft nog niet besloten alle Russische banken uit SWIFT te schoppen - de angst dat het Kremlin de gaskraan dichtdraait en dat de Russische regering het Duitse kapitaal in Rusland in beslag neemt, is te groot. Sommige bedrijven kondigen nu aan dat ze zich terugtrekken uit Rusland, maar dit is geen algemene trend en het valt nog af te wachten in hoeverre dit zal gebeuren. Voor veel bedrijven zou dit het verlies van belangrijke productielocaties en investeringen betekenen. Uniper, Eon, Stada, Metro, Henkel, enz. hebben aangekondigd dat ze voorlopig hun activiteiten in Rusland zullen voortzetten.
Maar totdat een overwinning voor Poetin in deze oorlog is uitgesloten, zal het Duitse kapitaal bereid zijn veel verder te gaan en veel grotere financiële en ondernemersverliezen te accepteren om het Russische imperialisme te schaden. Het gaat erom de Duitse suprematie in Oost-Europa veilig te stellen. Vanuit deze fundamentele positie zal de Duitse heersende klasse beslissen over elke stap in deze oorlog. Dit kan later weer veranderen, maar voorlopig is dat de belangrijkste noodzaak voor de Duitse kapitalisten. Daarom hebben ze nu de weg gekozen van sancties, militaire en financiële steun aan Oekraïne, troepeninzet aan de oostgrens van de NAVO en een agressieve houding tegen Rusland. Ze zullen verdere maatregelen nemen in die richting.
Het valt ook te verwachten dat bedrijven die nu verliezen, zullen vragen om deze verliezen te socialiseren. Dit is momenteel aan de orde in Oostenrijk, waar de eerste bank in de nasleep van deze oorlog failliet is gegaan en het valt nog af te wachten of het geld van de belastingbetaler zal worden gebruikt om investeerders te compenseren. Oproepen voor reddingspakketten, zoals tijdens de coronapandemie, zullen binnenkort mogelijk ook in Duitsland te horen zijn. Men zal het dan voorstellen alsof het een noodzakelijke patriottische daad is voor de arbeidersklasse om te betalen voor Duitse bedrijven zodat ze "concurrerend" kunnen blijven. Dergelijke maatregelen moeten resoluut worden afgewezen. Inplaats daarvan moeten deze bedrijven onteigend worden en onder arbeiderscontrole worden geplaatst om banen te beschermen, in plaats van de winst van de bazen te beschermen. Uiteindelijk zijn die bedrijven de drijvende kracht achter de imperialistische expansie van het Duitse kapitaal.
Wat wel duidelijk is, is dat de sancties oorlogsmaatregelen zijn, die in werkelijkheid het meest zullen worden gevoeld door de Russische arbeidersklasse. Dit zal Poetin een nieuwe basis geven om belangrijke delen van de Russische bevolking achter zijn belangen en die van de Russische heersende klasse te scharen. Hij zal deze oorlogshandelingen demagogisch presenteren als een aanval op alle Russen, om zo steun te krijgen voor zijn agressie. Daarom zijn sancties een obstakel voor de strijd van de Russische arbeidersklasse tegen het Poetin-regime en het Russische kapitalisme. De Duitse regering oproepen sancties tegen Rusland te nemen betekenen dus niets anders dan zich bij het kamp van de eigen imperialistische regering aan te sluiten. We moeten het Duitse kapitalisme en de Duitse regering niet steunen, omdat dit alleen maar illusies in deze reactionaire leiders voortbrengt, en het feit verdoezelt dat de Russische arbeidersklasse zelf Poetin en de oligarchen kan en moet bestrijden.
Oorlog: een enorme kans voor het kapitaal
De heersende klasse en de Duitse regering hebben geprobeerd oorlog te vermijden. Maar dat betekent niet dat ze voor "vrede", "vrijheid" en “democratie" zijn. Ze wilden vooral diplomatieke middelen gebruiken om voor henzelf de meest gunstige deal te bekomen. We mogen niet vergeten dat ze de burgeroorlog in Oekraïne, die al acht jaar aan het sudderen is, politiek steunen en mede-financieren. Deze oorlog heeft al meer dan 14.000 doden geëist en heeft geleid tot tienduizenden gewonden en vluchtelingen. De Duitse heersende klasse maakt de reactionaire Oekraïense regering het hof en heeft de infiltratie van het leger en andere staatsinstellingen door fascisten gesteund of op zijn minst getolereerd. Het gaat over krachten die zichzelf zien als opvolgers van nazi-collaborateur Stepan Bandera en nu op een cynisch manier misbruik maken van het lijden van het Oekraïense volk om hun eigen imperialistische agenda uit te voeren.
Nu de oorlog een feit is, grijpen het Duitse kapitaal en de Duitse regering de unieke kans aan om eindelijk door te gaan met de militarisering die ze al jaren politiek voorbereiden. De invasie van Russische troepen vormt het perfecte voorwendsel om de middelen vrij te maken die Duitsland nodig heeft om een sterkere imperialistische macht in de wereld te worden - een gemoderniseerde, verbeterde en strijdbare Bundeswehr. Daartoe zei minister van Financiën Christian Lindner:
"We zullen van de Bundeswehr een van de modernste legers van Europa maken... de Bundeswehr moet zo sterk worden dat het als een afschrikmiddel kan fungeren, zodat niemand het idee krijgt ons of onze bondgenoten te bedreigen of te intimideren.”
Daarom kondigde kanselier Olaf Scholz (SPD) aan dat hij de Bundeswehr een speciaal fonds van 100 miljard euro zal toekennen en de jaarlijkse militaire uitgaven zal verhogen tot meer dan 2 procent van het BBP, conform de NAVO-doelstelling. Dit was een directe uitnodiging gericht aan de Duitse wapenindustrie. Het hoofd van de Duitse veiligheids- en defensie-industrie (BDSV), Hans Christoph Atzpodien, was onmiddellijk bereid om snelle leveringen aan te kondigen. De aandelenkoersen van wapenbedrijven schoten de hoogte in. Rheinmetall bood de regering meteen een compleet bewapeningspakket aan voor 42 miljard euro. Ook Hensoldt zorgt voor snelle leveringen. Investeerders en ondernemers grijpen de mogelijkheid om snel een deal te sluiten met beide handen en proberen een zo groot mogelijk deel van de 100 miljard in de wacht te slepen. Ze kunnen zich verheugen, niet alleen over de herbewapening van de Bundeswehr, maar ook over de goedkeuring van Duitse wapenleveringen aan Oekraïne - net als wapenleveringen door de EU.
Dit is een volledige ommekeer in de wapen-, militaire en buitenlandse politiek van de Duitse heersende klasse. Eindelijk kan ze elk overblijfsel van "historisch bewustzijn" afwerpen. Vroeger werd, rekening houdend met de publieke opinie, steeds naar de Duitse geschiedenis verwijzen. Nu kunnen ze in naam van "democratie" en "vrijheid" een massale herbewapeningscampagne en wapenleveringen legitimeren. Deze gang van zaken zal de koers en de imperialistische ambities van de heersende klasse versterken, en opent mogelijkheden om in de toekomst veel agressiever te zijn op het internationale toneel.
Maar oorlogsmachines en wapens werken niet zelfstandig. Daarvoor zijn er soldaten nodig, en sinds de schorsing van de dienstplicht werft de Bundeswehr er niet genoeg aan. Daarom gebruikt men verschillende methoden en lokmiddelen om nieuwe rekruten te werven; of het nu gratis treinritten, Instagram-kanalen of YouTube-series zijn die dienen om de strijdkrachten voor het 'vaderland' aantrekkelijk te maken. In 2021 werd ook een "proefproject" genaamd “Jouw jaar voor Duitsland" gelanceerd en werd vrijwillige militaire dienst in de binnenlandse veiligheid ingevoerd. Nu de rol en taken van de Bundeswehr worden aangepast in het belang van het Duitse imperialisme, zullen de heersende klasse en de regering overwegen of het nodig is om opnieuw verplichte legerdienst in te voeren. De burgerlijke media en de regering wakkeren de angst voor oorlog aan door de Russische aanval op Oekraïne te omschrijven als een aanval op “ons”, en wekken de bezorgdheid dat Poetin ook een aanval op de NAVO niet zou schuwen. Dit is helemaal niet in zijn belang, maar de angst voor oorlog zorgt voor de nodige sfeer van 'nationale eenheid' om een algemene militarisering af te dwingen en patriottische gevoelens in de samenleving te versterken.
Tegelijkertijd gebruikt de regering de angst voor oorlog die aanwezig is bij de bevolking om na de coronaviruspandemie nationale eenheid te bekomen. Dat is belangrijk vanuit hun belang, aangezien de crisisbeheersing van de regering, die volledig gericht was op het behoud van de winsten van de heersende klasse, de politieke polarisatie binnen de Duitse samenleving duidelijk vergroot heeft. De oorlog biedt het perfecte voorwendsel om inflatie, stijgende energieprijzen en extra staatsuitgaven voor militarisering, die de arbeidersklasse uit eigen zak moet betalen, te presenteren als een patriottische daad in naam van "democratie" en "vrijheid". Lindner (Bondsminister van Financiën) zei in een interview met de regionale omroep SWR:
"We moeten ervoor zorgen dat mensen willen werken en overuren willen maken", omdat uiteindelijk de "burgers", dat wil zeggen de arbeidersklasse, zullen moeten betalen voor de "inspanningen" van militarisering, zodat Duitse bedrijven internationaal “concurrentieel” kunnen blijven.
Dit is volkomen reactionair. Het zal ervoor zorgen dat nog meer middelen en arbeid verloren gaan aan de productie van vernietigingswapens in plaats van het moderniseren van scholen, het overwinnen van de gezondheidscrisis, het ontwikkelen van hernieuwbare energie en het aanpassen van de samenleving aan veranderingen in het klimaat. Marxisten moeten zich verzetten tegen deze militarisering en herbewapening, die enkel verder bloedvergieten en de offensieve militaire interventie van de Bundeswehr voor de imperialistische belangen van de heersende klasse van de EU en de NAVO voorbereidt.
Sterven voor de belangen van het Duitse kapitaal
We zijn nog niet op het punt dat er Duitse soldaten sterven in dit inter-imperialistische conflict. De heersende klasse wil geen oorlog tussen de NAVO en Rusland, die Europa tot puin zou reduceren en de wereldeconomie in een afgrond zou slepen. Maar de heersende klasse gokt er nu op dat Poetin en de Russische oligarchie hun vingers zullen branden aan deze proxy-oorlog, die Oekraïne nu namens de NAVO en de EU tegen Rusland moet voeren. Duitsland, de EU en de NAVO zullen alle nodige middelen ter beschikking stellen om deze oorlog voor Rusland zo lang en kostbaar mogelijk te maken. Ze zijn bereid de redding van de Zelensky-regering te financieren, omdat ze hopen hun invloed over Oekraïne uit te breiden en het Russische imperialisme te verzwakken. Dat liet Norbert Röttgen (Kamerlid voor de rechtse CDU) op 27 februari in een interview weten. Maar het is niet onze zaak om te speculeren over de uitkomst van deze oorlog, vooral omdat hij pas enkele weken bezig is en Rusland nog lang niet al zijn militaire middelen heeft ingezet.
De dringende aanvraag van de Oekraïense president voor EU-lidmaatschap en de zalvende woorden van de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, moeten we vooral in dat opzicht begrijpen:
“Ze zullen inderdaad na verloop van tijd toetreden. Ze horen bij ons en we willen ze erbij."
Dit gebaar is bedoeld om het moreel van de Oekraïense regering en de mensen die in deze oorlog vechten een boost te geven. Deze opmerkingen moeten op geen enkele manier worden opgevat als een suggestie dat Oekraïne onmiddellijk of ooit lid zou kunnen worden. Leyen zegt dat ze "na verloop van tijd" - van onbepaalde duur - lid kunnen worden, maar tot die tijd worden de Oekraïners uitgenodigd om te sterven voor de belangen van het Duitse kapitaal. Om het moreel zo lang mogelijk op peil te houden, heeft de EU Oekraïne echter 1,2 miljard euro aan noodhulp en nog eens 120 miljoen euro aan subsidies beloofd.
Deze oorlog is volledig reactionair is en we kunnen geen van beide partijen steunen. De burgerlijke media en Oekraïne stellen deze oorlog voor als een oorlog tegen “onze waarden”, tegen “democratie” en “vrijheid”. Vooral Annalena Baerbock (minister van Buitenlandse Zaken en prominente politicus van de Groene Partij) blijkt de beslissende factor te zijn. Ze treedt in de voetsporen van haar partijgenoot Joschka Fischer, die in 1999 een belangrijke rol speelde bij het ondersteunen van de Duitse deelname aan de oorlog in Kosovo (die in strijd was met het internationaal recht, dat sowieso waardeloos is), om de Duitse belangen in de Balkan te vrijwaren. In slechts een paar maanden tijd toonden de Groenen zich een typische burgerlijke partij. Ze belichaamden hetzelfde beleid als hun burgerlijke tegenhangers in de CDU, de FDP en zelfs de SPD, die besmet en gecorrumpeerd is door kapitalistische belangen. Met haar demagogie verspreidt Baerbock plichtsgetrouw angst en probeert ze de gelederen van de Duitse arbeidersklasse met de heersende klasse te sluiten om de Duitse steun voor de oorlog veilig te stellen. Daarbij dompelt ook zij, samen met de hele regering, haar handen in het bloed van het Oekraïense volk.
Achter de slogans van de overheid gaan geen hoogstaande idealen schuil, maar tastbare belangen. Wanneer de burgerlijke politici "onze waarden" zeggen, bedoelen ze de economische en geopolitieke belangen van de heersende klasse. Het draait allemaal om winst. En hoewel sommige kapitalisten nu misschien moeten bezuinigen, kunnen anderen uitkijken naar enorme winsten. We moeten duidelijk zijn: het Duitse kapitaal laat Oekraïners sterven voor zijn belangen. Voor de kapitalisten in Europa, en vooral Duitsland, is dit een proxy-oorlog van de NAVO en de EU tegen Rusland. Hier proberen de NAVO, de EU en het Duitse imperialisme hun eigen economische en geopolitieke belangen door te drukken ten koste van het Oekraïense volk.
Vanuit een comfortabele positie kijken ze vanaf de zijlijn naar de oorlog die ze de Oekraïense bevolking hebben opgelegd. De aankondiging van wapenleveringen door Duitsland aan de Oekraïense regering zal deze oorlog niet beëindigen, maar verlengen. Ze zullen de Oekraïners geen vrijheid en democratie brengen en ze zullen de belangrijkste vijand van de Oekraïense arbeidersklasse bewapenen; de Oekraïense staat, de Zelensky regering, de oligarchen en de Oekraïense fascisten. We mogen geen illusies hebben. Als de Oekraïense arbeidersklasse in opstand komt tegen haar heersende klasse, zullen deze wapens ook tegen haar worden gebruikt. Bovendien komen ze in handen van nazi-militieleden, die als Oekraïne zegeviert, een zwaarbewapende en militair ervaren tumor in het hart van Europa zal blijven. De belangrijkste taak van de Oekraïense arbeidersklasse is de strijd tegen haar eigen heersende klasse, en we kunnen geen voorstander zijn van het bewapenen van de klassenvijand.
De belangrijkste vijand is thuis
De heersende klasse in Duitsland is mede verantwoordelijk voor de oorlog. Met zijn imperialistische aspiraties en militaristische koers is het een vijand van de arbeidersklasse in Duitsland en internationaal. Zolang deze moordenaars en plunderaars niet worden omvergeworpen, kan er geen vrede in de wereld zijn. Voor Oekraïne zullen noch de EU, noch de NAVO vrede brengen, welke wending de oorlog ook zal nemen. Een imperialistische vrede zal de oorlog alleen met andere middelen voortzetten en op zijn beurt een nieuwe oorlog voorbereiden.
Deze rol van de Duitse heersende klasse in de imperialistische strijd om markten en invloedssferen vereist dat marxisten, en de hele arbeidersklasse in Duitsland, strijd voeren tegen onze eigen heersende klasse. Als we een einde willen maken aan militarisme, imperialisme en oorlog, dan moeten we vechten tegen het Duitse kapitalisme. De strijd tegen Poetin en het Russische kapitalisme is de taak van de Russische arbeidersklasse. Het is onze taak om te strijden voor de socialistische revolutie in Duitsland. Vrede, vooruitgang en echte democratie in het belang van het volk kunnen niet bestaan onder het kapitalisme, in de EU of in de NAVO. Het kan alleen bestaan in de Verenigde Socialistische Staten van Europa en de wereld. Hiervoor is het nodig om zich te organiseren – zowel in de Internationale Marxistische Tendens als in Der Funke – en om de krachten van het revolutionaire marxisme te versterken.
Het kan nu lijken dat de heersende klasse is versterkt en verenigd, en dat de scheuren in de regering, de EU en de NAVO worden verborgen. Zodra de arbeidersklasse in beweging komt, zal ze deze sluier van stabiliteit neerhalen. Het verval van het kapitalisme geeft de uitgebuiten en onderdrukten genoeg redenen voor opstand. De huidige oorlog is een uitdrukking van deze ontwikkeling. Het is ook een keerpunt in de geschiedenis, waarvan de effecten langdurig en veelomvattend zullen zijn. Kapitalistische barbaarsheid is uiteindelijk ook in Europa gearriveerd. De schokken van de afgelopen jaren – economische crisis, klimaatcrisis, de pandemie van het coronavirus, het falen van regeringen en nu de oorlog – bereiden grote omwentelingen in het bewustzijn van de massa voor. Ze zullen leren dat het kapitalisme geen toekomst heeft. Brede delen van de jeugd hebben dit al begrepen. We moeten hen perspectieven, een programma en een organisatie geven die dit systeem voor eens en altijd kunnen overwinnen!
- Nee tegen alle oorlogsstokers en hun demagogie!
- Geen bewapening en militarisering!
- Geen wapenleveringen en sancties!
- Geen buitenlandse inzet van troepen!
- Geen reddingspakketten voor Duitse bazen in de loop van de oorlog!
- Voor de onteigening van de Duitse wapenindustrie en de profiteurs van het Duitse imperialisme! Voor de eenheid van de arbeidersklassen van alle landen!
- Voor internationale solidariteit! Geen oorlog tussen naties!
- Geen vrede tussen de klassen!
- Voor socialistische revolutie in Duitsland, Rusland, Oekraïne en wereldwijd!
Oorspronkelijk gepubliceerd op 3 maart op derfunke.de
