Op woensdag 15 augustus keurde de NAVO een plan goed om 3500 troepen naar Macedonië te sturen in het kader van ‘Operatie Noodzakelijke Oogst’. Deze operatie heeft de bedoeling de Albanese rebellen te ontwapenen die reeds maandenlang gevechten leveren met het Macedonische leger. Deze troepen zijn ondertussen aangekomen maar nog terwijl de troepen aan het arriveren waren, werd het staakt-het-vuren tussen het Macedonische leger en de Albanese rebellen regelmatig verbroken.
Het zenden van de NAVO-troepen gebeurt op basis van het zgn. ‘Verdrag van 13 augustus’. Dit verdrag vormde de uitkomst van de gesprekken tussen de leiders van de belangrijkste Macedonische politieke partijen (twee Macedonische en twee Albanese), de Macedonische president en de buitenlandse bemiddelaars. Het verdrag benadrukt eerst en vooral dat Macedonië een ondeelbare en integrale soevereine staat is. Verder wordt er een soort van comité opgericht, bestaande uit alle partijen die ook in de brede coalitieregering zetelen, dat zich moet buigen over een aantal grondwetsherzieningen. Deze herzieningen gaan vooral over het gebruik van de taal en over de politie. Het Albanees zou erkend worden als een officiële taal en positieve discriminatie zou moeten leiden tot een betere vertegenwoordiging van de Macedonische Albanezen in de Macedonische instellingen zoals de politie.
Alhoewel in de westerse landen vandaag het beeld bestaat dat ‘onze jongens’ maar 30 dagen weg zullen zijn en dat het een snelle operatie zal worden, wordt er door de meer serieuze commentatoren een somberder beeld geschetst. The Economist schreef op 18 augustus: “De NAVO benadrukt dat de operatie slechts een maand zal duren, alhoewel alle vorige ervaringen in de Balkan er op wijzen dat de taak die zij willen uitvoeren helemaal niet gemakkelijk of kort zal zijn”.
Het westerse imperialisme heeft immers grote plannen voor de Balkan. Meer bepaald wil men een oliepijplijn aanleggen vanuit de Kaukasus naar de Adriatische Zee. Om dit plan ten uitvoer te brengen moet de Balkan echter stabiel zijn. En dit zal gerealiseerd worden. Slaagt men er niet in via economische en politieke weg, dan maar met militaire middelen. Dit vormt dan ook een enorme paradox omdat het Westerse imperialisme eigenlijk zelf verantwoordelijk is voor de huidige instabiliteit van de regio. Via het IMF en de Wereldbank werden strenge economische maatregelen opgelegd aan alle landen in de regio, die geleid hebben tot snelle privatiseringen en bijgevolg tot een enorme toename van de werkloosheid en een massale daling van de levensstandaard. Een artikel dat onlangs verscheen in AIM (uit Skopje) geeft een duidelijk beeld van de situatie waarin de Macedonische arbeidersklasse leeft. Het artikel, getiteld ‘de mars van de hongerigen’, beschrijft de situatie van 40 fabrieken in Macedonië die, sinds ze zijn ingeschakeld in de globale economie, met verlies produceren. Het IMF en de Wereldbank zetten de Macedonische regering reeds geruime tijd onder druk om deze fabrieken te sluiten. Dit zou echter tot een verlies van 35.000 jobs leiden en dit in een land waar er reeds 360.000 werklozen zijn, ongeveer 45% van de bevolking. Gedurende de maand mei werden door de betrokken arbeiders dan ook een reeks van protesten georganiseerd en als antwoord hierop heeft de Macedonische regering beslist om het proces van privatiseringen te vertragen vanwege de nefaste sociale en politieke gevolgen. Dit zijn de sociale en economische omstandigheden waarbinnen de etnische conflicten in de Balkan zich ontwikkelen.
Ook vertrouwt de Macedonische meerderheid de NAVO-troepen niet. Het feit dat de Albanese rebellen beschikken over de nieuwste wapens van Amerikaanse makelij, zelfs over speciale nachtkijkers die geleverd zijn door VS-adviseurs, versterkt het wantrouwen ten aanzien van de VS. Bovendien zijn de maatregelen die zijn opgenomen in het ‘Verdrag van 13 augustus’, in eerste instantie een toegeving aan de Albanese guerrilla’s die beloofd hebben om in ruil hun wapens op te geven. De vraag rijst echter of de Albanese guerrilla wel echt zal ontwapenen. De NAVO schat het aantal aanwezige wapens op ten hoogste 3500, een cijfer dat door iedereen wordt betwist. En wanneer de guerrilla’s niet ontwapenen, dan zal de Macedonische meerderheid verder onder druk komen te staan en dit zal enkel voor nieuwe conflicten zorgen in de toekomst.
We hebben in het verleden reeds uitgelegd dat het Albanese nationalisme niet zou stoppen bij de vrede in Kosovo en dat het conflict zou uitdijen naar de rest van de regio. Met de formele vrede in Macedonië zal het Albanese nationalisme ook geen genoegen nemen. Door de aanhoudende aanspraken op een groter Albanië, bestaat het gevaar dat na Macedonië nu ook nog Albanië, Turkije, Griekenland, Bulgarije en Servië betrokken zullen raken. Vooral de betrokkenheid van Turkije en Griekenland bezorgt de NAVO nachtmerries. Een oorlog tussen deze landen zou immers een serieuze verzwakking betekenen van de NAVO langs hun Zuidoosterse flank. De NAVO zal er dan ook alles aan doen om een dergelijk scenario te vermijden, inclusief een lange militaire aanwezigheid zoals in het verleden.
In hetzelfde artikel van The Economist, dat we reeds eerder hebben aangehaald, wordt gesteld dat “de operatie in Bosnië geplaagd werd door gekibbel tussen de betrokken landen”. Dit is ook het geval in Macedonië. Het probleem is immers dat elk land dat troepen levert, ook z’n eigen agenda met betrekking tot de Balkan heeft. Zo is er reeds langer een sluipend conflict tussen de VS en West-Europa, vooral Frankrijk. Ook binnen Europa zijn er tegenstellingen, onder meer tussen Frankrijk en Duitsland. Dit verklaart waarom het steeds VS-troepen zijn geweest die de Albanese rebellen beschermden en waarom de Macedonische meerderheid vooral de VS-troepen wantrouwt.
De aanwezigheid van de NAVO zal de problemen in de regio dus niet oplossen. Integendeel, de NAVO zal enkel haar eigen belangen dienen. Ook de Macedonische heersende klasse heeft geen antwoord op de schrijnende sociale en economische problemen in het land. Daarom probeert zij de aandacht van de sociale problemen weg te leiden door anti-Albanese gevoelens op te wekken of door de Macedonische meerderheid als moordenaars af te schilderen, afhankelijk van wiens steun ze zoekt.
De Macedonische arbeidersklasse moet daarom zelf een uitweg uit de impasse zoeken. Gedurende de laatste maanden hebben we een grote beweging gezien onder de Macedonische arbeiders, gericht tegen de privatiseringen. Vandaag zien we echter dat het de Macedonische arbeidersklasse aan leiding en aan een goed uitgebouwd programma ontbreekt. Daarom is het noodzakelijk om te leren uit de recente geschiedenis van ex-Joegoslavië. Midden de jaren ’80 ontstond er een grote protestbeweging onder de Joegoslavische arbeiders. Slovenen, Kroaten, Serviërs, Macedoniërs en Albanezen betoogden allemaal samen tegen de toenmalige federale regering in Belgrado. Al dit revolutionair potentieel ging echter verloren omdat het de beweging ontbrak aan leiding en een programma. Onder dergelijke omstandigheden verliest men vaak de echte oorzaken van de economische crisis uit het oog aangezien alle elites de andere nationaliteiten beginnen te beschuldigen en zo het nationalisme de kop op steekt. De tragische gevolgen zijn bekend.
Een marxistische analyse van de situatie in de Balkan moet de Macedonische arbeiders, zowel Macedoniërs als Albanezen, wijzen op de gevaren van het nationalisme. Geen van beide partijen die vandaag betrokken zijn bij het conflict bekommeren zich immers om de schrijnende sociale problemen waarmee het land geconfronteerd wordt. Van de NAVO valt ook al niet veel heil te verwachten. Daarom is het van levensbelang om zo snel mogelijk de eenheid te herstellen onder de Macedonische arbeiders. Dit kan echter enkel bereikt worden door te breken met iedereen die het herstel van het kapitalisme in Macedonië verdedigt, ongeacht de taal die gesproken wordt. Enkel een terugkeer naar de tradities van het democratisch socialisme, met reële arbeidersdemocratie en een democratische gecontroleerde planeconomie, kan de materiële voorwaarden creëren die het mogelijk maken dat de rechten van alle nationaliteiten worden gerespecteerd. En dit kan enkel bereikt worden binnen een Socialistische Federatie van Balkanlanden.
Zie ook ‘The real interests that lie behind NATO’s entry into Macedonia” door Fred Weston op http://www.marxist.com/Europenato_into_macedonia_801.html
