Het Wereldkampioenschap voetbal is niet enkel een sportieve aangelegenheid. Ooit ging de aandacht vooral naar de prestaties van de voetbalploegen, naar de sterspelers en naar wie de felbegeerde beker kon winnen. Maar de tijden zijn veranderd. Vandaag zit deze boeiende internationale voetbalcompetitie klem in de tegenstellingen tussen privé en algemene belangen, tussen de burgerij en de arbeidersklasse.
Verschillende Braziliaanse overheden (op nationaal vlak en op het vlak van de deelstaten n.v.d.r.) hebben de geldkraan wijd open gedraaid om deze wereldbeker mogelijk te maken. Naar schatting betaalden de verschillende overheden samen 30 miljard reais of 10 miljard euro voor allerlei infrastructuurwerken ter voorbereiding van de Copa!
In sommige gevallen springt de verspilling danig in het oog. Het stadion, de ‘Arena Amazônia’, gelegen in het hartje van het regenwoud, kost 605 miljoen reais (200 miljoen euro) overheidsgeld. In dit voetbalstadion zullen er slechts vier WK-wedstrijden gespeeld worden. Daarna dreigt het stadion in onbruik te geraken omdat er nauwelijks voetbal wordt gespeeld in dit gedeelte van Brazilië. Het voetbaltornooi in de Amazone trekt gemiddeld 640 toeschouwers per wedstrijd. Het nieuwe stadion biedt plaats voor 44.310 toeschouwers. Het onderhoud ervan kost jaarlijks 6 miljoen reais (opnieuw betaald door de overheidskas natuurlijk). Er wordt al gedacht om deze ‘witte olifant’ om te vormen tot een gevangenis na het WK. Misschien kan het zelfs dienen om de talrijke anti-WK betogers die overal in het land worden neer geknuppeld en gecriminaliseerd in onder te brengen.
Het Maracanã stadion - historisch symbool van het Braziliaanse voetbal - werd onlangs voor de derde keer in 15 jaar gerenoveerd en slorpte daarbij maar eventjes 1,19 miljard reais (bijna 400 miljoen euro) uit de openbare schatkist op. Een kostenplaatje dat hoger ligt dan de Arena Corinthians (de Itaquerão) in São Paulo. Dat spiksplinternieuwe stadion heeft nog eens 855 miljoen reais gekost. Het meest schandalige is dat de Maracanã na de renovatiewerken word geprivatiseerd en in handen komt van een consortium gevormd door de Braziliaanse bouwheer Odebrecht, IMX (van Eike Batista) en AEG (Amerikaans bedrijf). Dit consortium zal 7 miljoen reais per jaar betalen gedurende 33 jaar (het huurcontract is getekend voor een tijdspanne van 35 jaar, maar de eerste 2 jaar zijn vrijgesteld van betaling). De regering van de deelstaat van Rio de Janeiro krijgt op die manier 231 miljoen reais in de schatkist, een bedrag dat veel lager ligt dan de recente verfraaiingskosten. De prijs die het consortium betaald is minder dan een vijfde (18 procent) van de volledige uitgaven voor de drie laatste renovaties.
Tijdens de grote betogingen verleden jaar in juni vroeg men, aan de hand van ironische slogans op spandoeken, de FIFA om de bouw van ziekenhuizen te sponsoren. Op een ander spandoek vroeg men al even ironisch ‘Wereldbeker, wees gul en financier onze gezondheidszorg en ons onderwijs’. De betogers wezen op de tegenstellingen tussen privé belang en algemeen belang. Dit toont in welke mate de regering van Dilma Roussef onderworpen is aan de belangen van het kapitaal.
Wie wint het Wereldkampioenschap?
De onkritische voorstanders van het WK verwijzen naar de miljarden reais die in de nationale economie gepompt worden. Wat ze echter vergeten te vermelden is dat dit geld vooral naar de nationale en internationale burgerij (bourgeoisie) vloeit.
De leiders van de PT, de PCdoB en andere regeringspartijen beweren dat het WK geen belemmering is voor sociale investeringen in de gezondheidszorg en het onderwijs. Ze beschuldigen de bewegingen tegen de ‘Copa’ ervan de federale regering te willen destabiliseren. Dat is echter een zeer oppervlakkige analyse.
Jongeren, arbeiders en bedienden zijn diep verontwaardigt dat ze zich dagelijks moeten verplaatsen met het overvolle, dure en slechte openbare vervoer, moeten studeren in bouwvallige scholen en in lange rijen moeten wachten voor het ziekenhuis terwijl de regering miljarden verspilt voor een sportgebeurtenis waarvan ze zelf niet zullen kunnen genieten.
Voor een kaartje voor de openingsmatch van de Copa moet je tussen 160 en 990 reais (50 en 300 euro) ophoesten, voor de finale betaal je tussen 330 reais en 1981 reais (110 en 650 euro). Het minimumloon bedraagt dit jaar 724 reais (240 euro). Het goedkoopste kaartje voor een match in de groepsfase op de slechtste plek in het stadion kost je 60 reais of 20 euro. Wie alle wetstrijden van de ‘Seleção’ (het Braziliaanse team) wil volgen vanaf de eerste match tot de finale (op voorwaarde dat de ploeg zo ver geraakt natuurlijk) zal 6700 reais (2250 euro) moeten betalen. En dan moet je er nog (het) vliegtuigticket(s) bij rekenen, het hotel enz. Het is duidelijk dat de meerderheid van de arbeiders het WK enkel voor het televisiescherm zullen volgen.
De rol van de FIFA
Volgens de algemeen secretaris van de FIFA, Jérôme Valcke, zal de internationale voetbalbond 3,5 miljard dollar opstrijken door de commerciële rechten van het WK in Brazilië. Maar de FIFA zal ook 3,3 miljard dollar besteden aan de verwezenlijking van het WK. ‘Op het einde van de rit, brengt dit 200 miljoen dollar op voor de FIFA’ berekent Valcke. Dit is naar alle waarschijnlijkheid een onderschatting. Het audit bedrijf BDO schat de netto opbrengst van het WK voor de FIFA op 5 miljard dollar. Dit bedrag wordt verdient dankzij de uitzendrechten en de marketing rond het sportfeest.
Bij beroepsvoetbal draait het vandaag overal ter wereld om veel geld en machtige belangen. Als we een kat een kat noemen is de FIFA eigenlijk een internationale kapitalistische onderneming belast met het beheren van deze zeer winstgevende handel. De invloed van de voetbalbond is enorm. Dit kan je afleiden van de strenge eisen die door de internationale voetbalbonzen werden opgelegd aan de organisatie van het WK en hoe de Braziliaanse regering er zich aan onderwerpt.
De stadia moesten worden gebouwd volgens FIFA standaarden. Op vraag van de organisatoren werden nieuwe wetten gemaakt. Het ‘halve prijs tarief’ voor studenten werd afgeschaft of het geldt enkel nog maar voor de slechtste plaatsen in het stadion. De arrogante bonzen van de FIFA behandelen de regeringen als hun dienstknecht. Het ergste is dat de Braziliaanse regering instemt met die onderwerping aan de FIFA en andere kapitalisten.
Repressie en criminalisering
De Braziliaanse federale regering en die van de deelstaten hebben hun repressief apparaat uitgebreid naar aanleiding van het WK. Grotesk grote investeringen werden gedaan in wapenaankopen en speciale technologieën bestemd voor repressie. De wetgeving werd ook aangepast. Zo kwam er een ‘antiterreur’ wet, die betogingen beschouwd als een terroristische daad. De federale regering heeft schoktroepen samengesteld uit 10.000 politieagenten die kunnen ingezet worden tegen de protesten tijdens de Wereldbeker.
Een wetsvoorstel mede ondertekend door senator Walter Pinheiro van de regerende PT, voorziet in 15 tot 30 jaar gevangenisstraf voor betogers die de ‘Copa’ verstoren! Ook wordt het stakingsrecht voor ‘maatschappelijk noodzakelijke’ diensten ingeperkt tijdens het WK.
Het leger wordt ook in paraatheid gebracht om in te grijpen tijdens het kampioenschap. Zij kunnen de PM, de militaire politie indien nodig bijstaan.
Dit zijn buitengewone maatregelen die deel uitmaken van een offensief dat erop gericht is de sociale bewegingen te onderdrukken en te criminaliseren. De regering van de PT en van Dilma Roussef leidt hierin de dans. Natuurlijk dienen al deze maatregelen niet alleen om het goede verloop van het WK te verzekeren. Het opzet reikt verder dan de wereldbeker voetbal. Het is de opkomende klassenstrijd die hiermee wordt voorbereid.
Betogingen tegen het WK
Overal in het land gonst het van protesten tegen de ‘Copa’. De acties worden gedreven door verontwaardiging tegen de obscene verspilling van overheidsgeld, dodelijke arbeidsongevallen op bouwwerven - acht arbeiders verloren al het leven - de gewelddadige ontzetting van gezinnen uit hun huizen voor de bouw van de voetbaltempels, parkings, enzovoort. Overal probeert de regering deze bewegingen ook te onderdrukken en te criminaliseren.
Proberen het WK te verhinderen is een ongelijke strijd tegen de regering en haar repressieapparaat. De massa van de mensen kunnen hier echter niet rond worden gemobiliseerd. De initiatieven onder de noemer “Nãovai ter Copa” (Er komt geen WK) zijn niet duidelijk over hun programma en de methodes om dit doel te bereiken. De ‘Black Block’ acties gericht op stelselmatige confrontatie met de politie en de beschadiging van symbolen van het kapitalisme, zoals tijdens de betoging van 25 januari in São Paulo, vervreemden grote delen van de bevolking van de protestbeweging. Bovendien vormen ze een ideale uitvlucht om meer repressie te rechtvaardigen.
Het is belangrijk om jongeren en de arbeidersklasse te mobiliseren om echte investeringen te eisen in sociale sectoren en de regering aan te sporen te breken met het kapitaal. Een van de eisen is de niet betaling van de overheidsschuld. Deze schuld koste verleden jaar alleen, de federale begroting 718 miljard reais. De militanten van de JuventudeMarxista (de zusterbeweging van Vonk/Révolution) hebben het voortouw genomen met de campagne ‘Público, Gratuito e Para Todos: Transporte, Saúde e Educação! Abaixo a repressão!” (Openbaar, gratis en voor iedereen: transport, gezondheid en onderwijs! Weg met de repressie!). In heel het land hebben we comités van de campagne opgezet.
De klassenstrijd ontwikkelt zich voor, tijdens en na het WK. Het centrale probleem is het systeem waarin we leven, namelijk het kapitalisme. Organiseren, het klassenbewustzijn van de arbeidersklasse en de jongeren verhogen, dit zijn de centrale taken van de revolutionairen overal ter wereld . Het socialisme is het enige alternatief op dit systeem.
Alex Minoru en Gabriel Pinho
Juventude Marxista - Brazilië
