Zaterdag 16 september was het een jaar sinds de moord op Mahsa Jina Amini, die vorig jaar de aanzet gaf tot de 'Vrouwen, Leven, Vrijheid' opstand in Iran. Dit werd herdacht met een bazaarstaking in Koerdische steden en met straatprotesten door de jeugd in onder andere Teheran, Kermanshah, Sanandaj, Amol, Hamedan, Rasht en Bukun.
Het regime was goed voorbereid, met een sterke aanwezigheid van de veiligheidsdiensten, die wreed reageerden. Alleen al in dat weekend vielen er 163 arrestaties. Dit was te verwachten. In de maanden sinds het einde van de opstand heeft het regime een golf van brute repressie ontketend, met meer dan een dozijn executies. Hiernaast waren er voortdurend arrestaties en werden er studenten en arbeiders op een zwarte lijst gezet.
De jeugdopstand van vorig jaar duurde vier maanden en verspreidde zich over alle steden en dorpen in Iran. Het was de langste opstand in de geschiedenis van de Islamitische Republiek. De opstand slaagde er echter niet in om de actieve steun van de arbeidersklasse te winnen, met uitzondering van de meest militante arbeiders die opriepen tot een algemene staking, waaronder de oliearbeiders, leraren en anderen. Maar deze geïsoleerde stakingen werden snel neergeslagen door het regime.
Voorafgaand aan de opstand was er sinds 2019 een bijna constante stakingsgolf. De economische strijd werd echter volledig opgeschort tijdens de opstand. Ondanks de mislukte pogingen van de leraren en oliearbeiders om een nationale staking uit te lokken, zijn de individuele stakingen en protesten sinds de dag van de arbeid gestaag toegenomen. Er zijn de afgelopen maanden meer dan 100 stakingen en protesten geweest waarbij gepensioneerden, industriearbeiders, gemeentewerkers, oliearbeiders en anderen betrokken waren.
Ondanks de algemene sfeer van onderdrukking heeft de escalerende sociale crisis, met een voedselinflatie van 60 procent, arbeiders geen andere keus gegeven dan de strijd aan te gaan. De Iraanse arbeiders stonden al op een breekpunt, maar nu is het regime begonnen aan een nieuwe golf van bezuinigingsmaatregelen. Zelfs de marionetten van het regime zijn bang voor wat er zou kunnen volgen, zoals een parlementslid zei:
"De mensen zullen het niet meer tolereren."
Het was onvermijdelijk dat veel van deze stakingen van korte duur waren en slachtoffer werden van harde repressie en isolement. De onafhankelijke arbeidersorganisaties, zoals het Coördinatiecomité van Leraren, de Raad voor het Organiseren van Protesten van Oliecontractarbeiders, en anderen, die in het verleden landelijke stakingen en protesten leidden, hebben als gevolg met wrede repressie te maken gehad.
Het Coördinatiecomité van Leraren blijft oproepen tot protesten om de vrijlating van hun gevangen leden te eisen, maar deze protesten zijn relatief klein. De Raad voor het Organiseren van Protesten van Oliecontractarbeiders riep in mei op tot een nationale staking van oliearbeiders, maar deze verdampte al snel onder de druk van de dreigementen van de kapitalisten en hun regime.
Toch hebben de revolutionaire jongeren, georganiseerd in comités die tijdens de opstand werden gevormd, hun ledental uitgebreid en komen ze tot verregaande conclusies. In de weken voor de jubileumdag van de opstand verspreidden deze jongeren pamfletten met een zeer radicale inhoud. Op een van die folders die in Teheran en Gilan werden verspreid, stond:
"Socialisme betekent vrijheid van elke onderdrukking en uitbuiting."
Het is niet verwonderlijk dat een aanzienlijk deel van de jeugd zich tot het socialisme en communisme keert. De radicalisering van de jeugd en de sudderende woede van de massa's vormen een recept voor toekomstige opstanden.
Wat moet er gedaan worden?
In een online bijeenkomst, georganiseerd en getranscribeerd door Slingers Collective, discussieerden verschillende communistische jeugdcomités over: ‘De weg naar de revolutie’, met deelname van het Gilan Revolutionair Comité, Javad Nazari Fatehabadi Comité, Rood Revolutionair Jeugdcomité van Mahabad, Jian Groep, Straatmilitanten Groep en Zahedan Revolutionaire Jeugdkern.
Er zijn nog veel meer revolutionaire comités in Iran, maar deze bijeenkomst geeft een interessant beeld van de voortdurende radicalisering van jongeren en de belangrijke debatten die onder hen plaatsvinden. Deze wending naar het communisme is te verwachten, gezien de instinctieve aantrekkingskracht van de Iraanse Revolutie van 1979, die gestart en geleid werd door communistische studenten in de steden. De jongeren, waaronder de bovengenoemde organisaties, deden tijdens de opstand van 2022 consequent een beroep op de arbeidersklasse. Ze riepen op tot een algemene staking en zelfs tot de vorming van shura's (sovjets) om de strijd te leiden en het regime te vervangen, maar die zijn er nooit gekomen.
Zoals de Straatmilitanten Groep correct uitlegde, was tijdens de opstand:
"(...) wat we misten voldoende steun van de arbeidersstakingen voor de beweging en ook het relatieve gebrek aan deelname van de lagere delen van de stad [arbeidersbuurten] in de grote steden."
Deze conclusie werd gedeeld door de Rode Revolutionaire Jeugdcomités van Mahabad, de Gilan Revolutionaire Comités en de meeste andere groepen.
Terwijl sommigen de daaropvolgende economische stakingen en protesten afdeden als "eisengericht" (d.w.z. zonder politieke inhoud), legden de Gilan Revolutionaire Comités terecht uit:
"Men zou kunnen beweren dat deze arbeidersprotesten eisengericht zijn en op dit moment niet gericht zijn op de omverwerping van de staat. Maar met het oog op de huidige situatie krijgen de arbeidersprotesten meer diepte en zullen ze zich elke dag uitbreiden; radicale eisen en slogans van de arbeidersklasse zullen in de beweging worden geïntegreerd, wat de beweging op een positieve manier zou kunnen beïnvloeden en verschillende groepen, arbeiders en bezitlozen de kans zou kunnen geven om zich te organiseren."
In feite is zo'n ontwikkeling onvermijdelijk en noodzakelijk. Na de tijdelijke nederlaag van een revolutionaire beweging zal de meest geavanceerde voorhoede revolutionaire conclusies trekken, zoals een laag jongeren nu doet. Maar bredere lagen van arbeiders die betrokken waren bij de beweging zullen tijd nodig hebben om te herstellen na de zware onderdrukking van hun organisaties, om conclusies te trekken en zich voor te bereiden op een nieuwe opmars.
De geschiedenis laat zien dat het daarom niet ongebruikelijk is dat het opnieuw opkomen van de klassenstrijd na een tijdelijke nederlaag begint met de voorheen meer achtergebleven lagen, die niet betrokken waren bij de beweging in het verleden, noch bij haar nederlagen, maar nu naar voren springen. Het is onvermijdelijk, als afspiegeling van het stadium waarin het bewustzijn van deze arbeiders zich bevindt, dat concrete economische eisen een prominentere plaats innemen in de vroege stadia van een heropleving.
Deze arbeiders zullen het pad volgen dat andere arbeiders voor hen hebben gevolgd en zullen politieke conclusies trekken. Hier moet aan toegevoegd worden dat in het revolutionaire proces, dat meer en meer lagen tot de klassenstrijd zal brengen, communisten een belangrijke rol te spelen hebben. Zij kunnen het proces waarbij de juiste revolutionaire conclusies worden getrokken, verkorten door hun agitatie en propaganda, door deze eisen te verbinden met de noodzaak van een socialistische revolutie. Bij gebrek aan een georganiseerd revolutionair leiderschap om de beweging te leiden, zoals we de afgelopen jaren hebben gezien, wordt het hele proces een langdurige en bloedige zaak.
Soortgelijke kritiek werd geuit op het zogenaamde 'handvest van minimumeisen' dat door verschillende onafhankelijke arbeidersorganisaties werd ondertekend na de opstand in februari, in een mislukte poging om de opstand nieuw leven in te blazen.
Dit programma bevat een aantal radicale eisen voor democratische rechten, lonen voor arbeiders, betere omstandigheden en zelfs de confiscatie van rijkdommen van:
"[I]ndividuen en gouvernementele, semi-gouvernementele en particuliere instellingen die zich het bezit en de sociale rijkdommen van het Iraanse volk hebben toegeëigend" om modernisering en ontwikkeling te financieren.
In die zin is het een belangrijke stap voorwaarts, zoals opgemerkt door het Revolutionaire Comité van Gilan. Er wordt echter geen verband gelegd tussen deze eisen en de omverwerping van het regime en de machtsovername. Het programma eindigt bijvoorbeeld met:
"Naar onze mening kunnen de bovenstaande minimumeisen onmiddellijk worden bereikt, gezien het potentieel en de bestaande rijkdom van het land, de aanwezigheid van goed geïnformeerde en capabele mensen en een generatie jongeren die gemotiveerd is om van een gelukkig, vrij en welvarend leven te genieten."
Maar er is geen mogelijkheid dat het huidige regime ook maar één van deze eisen zou inwilligen, omdat ze een directe bedreiging vormen voor haar macht, prestige en rijkdom. Daarom is de logische conclusie van het streven naar dit programma een politieke strijd om de Islamitische Republiek ten val te brengen.
In het geval van deze specifieke eisen kunnen hun beperkingen verklaard worden door het feit dat veel van de onafhankelijke arbeidersorganisaties bekend zijn bij het regime. Wat nodig is, is juist een expliciet revolutionair programma om de massa's te verenigen, dat hun bestaande eisen koppelt aan de noodzaak van de socialistische revolutie, en een strakke, gedisciplineerde organisatie om dat programma uit te voeren.
Om terug te komen op de bijeenkomst van revolutionaire jeugdcomités, de meest interessante conclusies hadden betrekking op de taak die voor ons ligt, waarbij het Rode Revolutionaire Jeugdcomité van Mahabad zei:
"We zijn er zeker van dat om de revolutie te winnen of de revolutie naar de overwinning te brengen in Iran, we een landelijke organisatie of partij nodig hebben om de revolutie te leiden. Natuurlijk bedoel ik die organisaties die worden opgericht in het hart van de revolutie en in de omstandigheden waar de macht in het geding is, niet dat we bestaande organisaties gebruiken."
De andere groepen legden soortgelijke verklaringen af en er werd overeenstemming bereikt over de noodzaak van een kaderorganisatie. Het Rode Revolutionaire Jeugdcomité van Mahabad ging verder:
"Een communistisch kader kan in revolutionaire omstandigheden en in omstandigheden die de machtskwestie oproepen echt duizenden mensen om zich heen organiseren, natuurlijk op voorwaarde dat ze niet worden afgemaakt of vermoord door de rechtse oppositiepartijen. Daarom is de belangrijkste taak die op dit moment voor ons ligt dat we zoveel mogelijk de vorming van geheime comités, organisaties en kernen [coördinerende comités] stimuleren en proberen de revolutionaire kaders te vormen en te ontwikkelen, wat naar mijn mening het belangrijkste is waar we ons op moeten richten, omdat we in revolutionaire omstandigheden verkeren, maar niet in een toestand waarin de macht in het geding is, niet dat we bestaande organisaties gebruiken."
Deze groepen wijzen er terecht op dat een revolutionaire massapartij, die de arbeiders naar de overwinning kan leiden, alleen kan worden opgericht door de klassenstrijd in Iran zelf. Dat betekent niet dat de kern van zo'n partij niet onmiddellijk kan worden voorbereid door de opbouw van een nationale kaderorganisatie. De eerste voorwaarde voor het ontstaan van een voorhoedepartij als een serieuze kracht aan het hoofd van de arbeidersklasse in de loop van een komende revolutionaire opstand, is het nu leggen van de fundamenten voor zo'n partij en het opleiden van haar kaders voordat de beweging weer op gang komt, zodat zij in staat is steun te winnen onder en leiding te geven aan de massa van de arbeiders in de strijd.
Deze communistische jongeren geven blijk van een serieuze houding: het Gilan Revolutionair Comité waarschuwt voor een:
"[V]oluntaristische houding ten opzichte van de straat [mobilisaties]" en dat de huidige situatie "gelegenheid heeft gegeven om adem te halen, om aandacht te besteden aan de analyse van wat voorbij is gegaan, om onszelf te bekritiseren; wat we hadden kunnen doen en wat we niet hebben gedaan, waar we zwak waren; en om plannen te maken voor de volgende opstand die zal komen."
Deze serieuze benadering van het idee om een revolutionaire kaderorganisatie op te bouwen en te leren van nederlagen uit het verleden heeft een enorm potentieel in de komende periode...
Op weg naar de revolutie
Bij gebrek aan een revolutionaire partij of organisatie die een alternatief op klassenbasis kon bieden, wist het regime handig gebruik te maken van de door het imperialisme gesteunde, monarchistisch-liberale oppositie om verwarring te zaaien tijdens de 2022 beweging. Hoewel arbeiders sympathiseerden met de jongerenopstand, waren ze niet bereid om het risico te lopen het regime te vervangen door een 'liberale' handlanger onder controle van het westerse imperialisme, dat het land heeft onderworpen aan wrede sancties die lijken op een blokkade.
Bovendien, als het regime was vervangen zonder te breken met het kapitalisme, zou er niets fundamenteel ten goede zijn veranderd. Het Iraanse kapitalisme - of de leider nu een tulband of een kroon draagt - betekent onderdrukking en armoede voor de arbeiders en armen.
Zoals het Rode Revolutionaire Jeugdcomité van Mahabad uitlegde:
Zonder een communistisch leiderschap “zal onze revolutie mislukken zoals in 1979, of ze zal lijden onder het bestaande sektarisme [religieuze of etnische conflicten], of ze zal leiden tot [eenvoudigweg] een machtswisseling of opnieuw de interventie van het imperialisme in Iran [verwijzend naar de staatsgreep van 1953].”
Om zo'n nachtmerrie te voorkomen ligt de belangrijkste taak in het omvormen van het communisme tot een georganiseerde kracht tegen het regime en in het overbruggen van de kloof tussen de revolutionaire jeugd en de arbeiders, tussen het bestaande handvest van minimumeisen en de noodzaak van de socialistische revolutie. Een revolutionair overgangsprogramma is een noodzakelijk instrument voor deze taak.
De bovengenoemde revolutionaire comités hebben al een gezamenlijke verklaring uitgegeven voor het jubileum van de opstand. Ze beschrijven een socialistisch alternatief voor het regime:
"We streven naar een zo groot mogelijke betrokkenheid van het volk bij het vormgeven van ons collectieve lot, en om dit toppunt van participatie te bereiken is het nodig om het 'privé-eigendom van de productie- en reproductiemiddelen, grondstoffen, mijnen, enzovoort' te ontmantelen, de 'socialisering van huishoudelijk werk' te omarmen en 'collectief en radenbestuur' van productie- en diensten-entiteiten in te stellen, allemaal in overeenstemming met de wensen en verlangens van de meerderheid van de samenleving."
Ze sluiten af met het volgende:
"We moeten waakzaam blijven en erkennen dat als de Islamitische Republiek valt, er een nieuwe revolutie begint. We moeten voortdurend en georganiseerd op straat blijven om actief vorm te geven aan ons eigen lot. Het is cruciaal dat we niet toestaan dat politici en kapitalisten ons opnieuw overheersen onder het mom van een democratie gebaseerd op de stembus, met verschillende namen zoals 'grondwetgevende vergadering', enzovoort.
"Voor ons is de revolutie een voortdurende reis, en de noodzaak voor verandering zal blijven bestaan zolang arbeiders, vrouwen en onderdrukte volkeren zich blijven verzetten tegen kapitalisme, patriarchaat en de concentratie van macht."
Natuurlijk moeten communisten vechten tegen elk kapitalistisch onrecht en voor elke eis die de massa's stellen, maar ze moeten deze eisen precies koppelen aan de noodzaak van de socialistische revolutie. De gebeurtenissen zullen bewijzen dat de logica van elke hervorming wijst op de noodzaak om de macht te grijpen.
De gebeurtenissen zullen ook de middelen aanwijzen om de macht te grijpen. Nieuwe organen van arbeidersmacht zoals shura's zullen niet uitgeroepen worden door een dappere, klassenbewuste minderheid, maar zullen spontaan ontstaan door de creativiteit van de massa's, wanneer grote aantallen mensen door een revolutionaire opleving tot politieke activiteit worden bewogen.
Dit was het geval bij de Iraanse revolutie van 1979, waar shura's zich grotendeels ontwikkelden uit de algemene staking. Veel van hetzelfde proces is te zien in andere revoluties, waaronder de Russische revolutie van 1917, waar wat begon als eenvoudige stakingscomités uitgroeide tot stadsbrede 'sovjets', die potentiële organen van arbeidersmacht waren.
De taak van de revolutionaire partij, de onmisbare rol die Lenin en de bolsjewieken onder die omstandigheden speelden, was en is om de arbeidersklasse bewust te maken van het feit dat de macht binnen handbereik ligt. Zulke spontane massale revolutionaire bewegingen zijn een strijd op leven en dood en kunnen geen programma improviseren. Daarom ligt de schuld voor mislukte revoluties niet bij de arbeidersklasse, maar bij het falen (of de totale afwezigheid) van haar leiderschap. De belangrijkste taak moet zijn om vandaag de basis te leggen voor zo'n leiderschap.
Voor een communistische organisatie
Overal vormen de jongeren, die de toekomst van de maatschappij vertegenwoordigen, de meest revolutionaire lagen van de maatschappij. De groeiende banden tussen de jeugdcomités tijdens de opstand was een belangrijke stap, maar het is nodig om verder te gaan, met een gemeenschappelijk programma en methoden: een communistische partij opbouwen!
Het uitgangspunt van zo'n programma zouden de bestaande eisen van de arbeiders zijn. Hieronder vallen economische eisen zoals een leefbaar loon en pensioenen die stijgen met de inflatie; een uitgebreid programma van openbare werken om de vervallen infrastructuur van het land te herstellen; de hernationalisering van alle geprivatiseerde bedrijven onder arbeiderscontrole en de invoering van arbeiderscontrole in de gehele staatseconomie.
Het zou ook politieke eisen omvatten, zoals de eis om een einde te maken aan alle onderdrukking en om volledige gelijke wettelijke rechten voor alle mensen, ongeacht geslacht, seksualiteit en nationaliteit. Hieraan moeten we de ontbinding toevoegen van de moraalpolitie, de basij en revolutionaire garde, paramilitaire groepen en de inlichtingendiensten; de vrijlating van alle politieke gevangenen, volledige vrijheid van meningsuiting, persvrijheid en vrijheid van organisatie; en de bijeenroeping van een grondwetgevende vergadering met vrije en eerlijke verkiezingen georganiseerd door democratische raden die door de massa's zelf zijn opgericht.
Om ook maar één van deze eisen te kunnen verwezenlijken, moet de Islamitische Republiek omvergeworpen worden in een socialistische revolutie en de belangrijkste taak ligt in het opbouwen en voorbereiden van het leiderschap voor die revolutie.
De laag van bestaande communisten is slechts het begin: miljoenen jongeren en arbeiders zullen onvermijdelijk tot dezelfde conclusies komen. Een kaderorganisatie kan van deze lagen op universiteiten, scholen en uiteindelijk ook, dat is belangrijk, in de fabrieken een georganiseerde kracht tegen het regime maken.
Dit betekent niet dat revolutionairen moeten wachten op revolutionaire gebeurtenissen. De jeugd gebruikt al folders, posters en verklaringen om hun ideeën te verspreiden, maar dit moet uitgebreid worden. Gewapend met de juiste methoden en een revolutionair programma kunnen de communisten een referentiepunt worden voor de massa's en een beslissende factor zijn in het revolutionaire proces. Daarvoor zouden de communisten eerst een georganiseerde kracht in de maatschappij moeten worden.
Deze eerste taak, het opbouwen van een communistische beweging die in staat is om een stem te hebben die hoorbaar is voor de arbeidersklasse, is hetzelfde in Iran en wereldwijd en moet dringend worden uitgevoerd: revoluties wachten op niemand. Niet alleen in Iran maar over de hele wereld keert een laag van de jeugd zich naar het communisme.
De Internationale Marxistische Tendens streeft er, overal waar we kameraden hebben, met alle macht naar om op tijd zo'n organisatie op te bouwen. En onze internationale kameraden volgen de gebeurtenissen in Iran. Elke stap voorwaarts door de revolutionaire jeugd wordt met enthousiasme ontvangen, en we beloven met onze bescheiden krachten om te helpen bij dit proces, waarvan we overtuigd zijn dat het de opkomst van een krachtige communistische partij zal zien, die in staat is om de geschiedenis van Iran en van de hele wereld te veranderen.
