“As we go marching, marching we bring the greater days, for the rising of the women means the rising of the race, no more the drudge and idler ten that toil where one reposes but the sharing of life's glories, bread and roses, bread and roses”
De jaarlijkse viering van Internationale Vrouwendag staat voor de deur, en daarmee ook alle retoriek rond het onderwerp. Voor ons zou 8 maart niet enkel een feestdag moeten zijn, maar een dag van strijd tegen vrouwenonderdrukking in de samenleving.
De strijd voor vrouwenemancipatie kan als een oude slogan klinken, maar in 2019 is het nog steeds een noodzaak. De laatste jaren hebben we wereldwijd enorme bewegingen voor emancipatie gezien, en het zal geen verrassing zijn dat deze een radicale stemming hadden. De waarheid is dat vrouwen geen object willen zijn van een jaarlijkse festiviteit, noch willen zij bloemen krijgen als compensatie voor het harde werk dat ze dagelijks verrichten (zoals een traditie is in sommige landen). Ludieke acties van mannen die met hakken naar het werk gaan 'om te voelen wat vrouwen voelen' lossen de problemen zeer zeker ook niet op.
De crisis van het kapitalisme heeft de leefomstandigheden sterk beïnvloed. In alle landen hebben regeringen systematische bezuinigingen doorgevoerd op sociale dienstverlening, zoals kinderopvang, verzorgingstehuizen, etc., waardoor de last extra is toegenomen op de schouders van vrouwen, die traditioneel de verantwoordelijkheid dragen voor de zorg voor de kinderen, de ouderen en de zwakkeren. Lonen, die voor vrouwen gemiddeld al lager zijn dan voor mannen, staan onder druk. Ontslagen en precaire arbeidsomstandigheden, betekenen verslechterde leefomstandigheden en toegenomen onzekerheid voor arbeiders, waarbij vrouwelijke arbeiders disproportioneel getroffen worden. Dit maakt het op zijn beurt moeilijker voor vrouwen om financiële onafhankelijkheid te bereiken, en zo gewelddadige relaties te verlaten.
De problemen waar vrouwen tegenaan lopen zijn niet 'slechts' materieel van aard. Onderdrukking zit verweven in het gerechtssysteem, waar vrouwen tegen discriminerende wetten oplopen wat betreft abortus, en waar in het algemeen vrouwen en andere onderdrukte groepen niet als gelijken behandeld worden. Onderdrukking van vrouwen wordt door de heersende klasse versterkt door middel van ideologie, de massamedia, het onderwijsstelsel, etc.
Economische onafhankelijkheid
Een eigen inkomen is een eerste stap naar meer gelijkheid. In het laatste kwartaal van 2018 waren 72,5% van de mannen en 63,3% van de vrouwen in België aan het werk. Deeltijdse tewerkstelling blijft voor vrouwen een probleem: in 2017 was de helft van de vrouwen jonger dan 25 jaar, op zoek naar voltijdse tewerkstelling maar moest genoegen nemen met een deeltijdse job. Een bijkomend nadeel is dat het uurloon voor deeltijds werkenden zo’n 13% lager is. De loonkloof tussen mannen en vrouwen die hierbij ontstaat is de weerspiegeling van alle discriminatiemechanismen die werkneemsters vandaag moeten ondergaan op de arbeidsmarkt: de studiekeuze waar meisjes verwezen worden naar “vrouwelijke” (en minder goed betaalde) beroepen, de gender stereotypering, de gevolgen van het moederschap, de afstemming tussen werk en privé, de verdeling van gezins- en huishoudelijke taken.
De leden van de heersende klasse zijn altijd blij met bevolkingsgroei, behalve als het een vrouwelijke werknemer van hun eigen bedrijf betreft die zwanger wordt: 44% van de contracten van beperkte duur wordt niet verlengd wegens zwangerschap. Vaak zien bedrijven een zwangere vrouw of vrouw met kinderen enkel als geldverspilling: het zal immers zeker gebeuren dat werknemers een dag vrij moeten nemen om voor hun kind te zorgen, omdat de dagopvang dicht is of wat dan ook. Wat is dan het antwoord van de heersende klasse? Ontsla de werknemer, dan kan ze naar huis en voor de kinderen zorgen.
Natuurlijk is er wel een ander alternatief. Het verbeteren en uitbreiden van de sociale voorzieningen, onderwijs op ieder niveau, en het opzetten van een kwalitatief goede gesocialiseerde kinderopvang met goedbetaalde werknemers. Vandaag zijn het meestal slecht betaalde parttime jobs. Dit is echter geen optie voor de kapitalistische regeringen, die overal bezuinigen.
Geweld tegen vrouwen
Naast het geweld vanuit het kapitalistische systeem, hebben we ook het fysieke geweld waar vrouwen in hun leven mee te maken hebben. Een rapport van Amnesty International uit 2018 bracht aan het licht dat bijna één op de drie vrouwen in België ooit tot seksuele handelingen verplicht werd. Als ze dan hun moed bijeenrapen en klacht indienen zijn ze er veelal aan voor de moeite: slechts in 13% van de aangiftes volgt een veroordeling.
Er bestaat een oorzakelijk verband tussen de economische crisis van het laatste decennium en het toenemende aantal vrouwen dat slachtoffer is van geweld. Geweld tegen vrouwen komt vaker voor in de gevallen waarin vrouwen psychologisch kwetsbaarder zijn, als slachtoffer van slechte leefomstandigheden en omstandigheden waar zij vaak afhankelijk zijn, zowel emotioneel als economisch, van hun partner. Gedwongen relaties en de algemene uitgebuite situatie waar vrouwen zich in bevinden, zijn de typische omstandigheden waarin het idee zich ontwikkelt dat de man de bezitter is van de vrouw. Dit verklaart waarom in de meerderheid van de gevallen van misbruik, vrouwen bang zijn om de politie te bellen en hun partner aan te geven: enerzijds werkt het gerechtssysteem niet goed en komt de partner er vaak mee weg. Anderzijds houden vrouwen zich stil wegens een gebrek aan een perspectief voor een onafhankelijk leven.
Strijd voor vrouwenemancipatie!
Als marxisten bekijken we de ongelijkheid tussen man en vrouw vanuit een klassenstandpunt. De ongelijke omstandigheden vandaag de dag hangen veelal samen met de gebreken van de verzorgingsstaat. De ongelijkheid is verbonden met de bezuinigingen in de zorg, het onderwijs en alle andere sectoren die in de ogen van de heersende klasse een last geworden zijn, omdat ze geen winst genereren.
Hoe zou een vrouw kunnen solliciteren voor een fulltimebaan, wanneer de kinderopvang te duur is of de basisschool geen volledig programma heeft voor de kinderen wegens een gebrek aan docenten? Hoe kan ze vrije tijd hebben wanneer ze 4 of 5 uur na haar werk moet schoonmaken of een maaltijd moet voorbereiden voor haar kinderen, haarzelf en de rest van de familie, omdat de werkplaats of school geen kantine heeft?
Daarom moeten we de socialisatie van het huishoudwerk eisen: een kinderopvang bij iedere werkplek; een kantine in ieder bedrijf en school, met gratis en gezond eten. Georganiseerd door de staat of de gemeentebesturen.
Deze eisen kunnen niet gerealiseerd worden binnen het kapitalisme. We hebben een algemene strijd nodig tegen het systeem, waarbij de werkende klasse, mannen en vrouwen samen, een hoofdrol spelen. Het is belangrijk dat vrouwen de mogelijkheid hebben om met elkaar te spreken over hun problemen en de oplossingen ervoor, maar om succesvol te zijn moet er sprake zijn van een verenigde strijd.
Vanuit het Collecti.e.f 8 mars kwam de vraag naar de vakbonden om de vrouwenstaking op 8 maart te steunen. Onder impuls van de grootste Franstalige vakbond CNE, steunen zowel het AVC als het ABVV deze eis.
Vrouwen verdienen beter! Minder verdienen is langer werken: je loon vandaag bepaalt je pensioen van morgen! Het valt niet te rechtvaardigen dat werkneemsters in België zich in 2019 nog steeds tevreden moeten stellen met slechtere arbeidsvoorwaarden, lonen en pensioenen.
ACV en ABVV roepen dan ook hun militanten, leden en alle vrouwen op om deel te nemen aan de nationale vrouwenstaking op 8 maart en aan de Wereldvrouwenmars om 17u aan het Centraal Station te Brussel. “Als de vrouwen staken, stopt de wereld met draaien!”
