Helden zijn uit de mode geraakt, ook in de literatuur. De postmodernistische wereld voert voornamelijk antihelden op, vooral om de ontgoocheling op afstand te houden. De Duits-Franse succesauteur Anne Weber trekt met haar nieuwe roman “Annette, een heldinnenepos” resoluut een andere kaart. Het buitengewone leven van haar hoofdpersonage, Anne Beaumanoir, leek ongeschikt om gevat te worden in een prozaïsche tekst. Ze maakte er dan maar een echt, onvervalst heldendicht van, in een doorlopende ritmische cadans van 190 bladzijden.
Van Bretoens vissersmeisje tot communistische rebel
Het boek is gebaseerd op de gesprekken die de auteur had met Anne Beaumanoir (ze is bijna 100, maar nog steeds alive and kicking!) en op haar autobiografie “Le feu de la mémoire” die in 2000 verscheen. Het is even wennen aan de versvorm, feiten worden afgewisseld met eigen bedenkingen van het hoofdpersonage, tijdgenoten passeren de revue en worden een kleedje gepast, aangrijpende beelden wisselen af met rustige humor.
Het is aan het vakmanschap van Anne Weber te danken dat de gecompliceerde en soms gruwelijke levensloop van Annette toch met een zekere lichtheid gebracht wordt. Haar rebellie tegen elk onrecht drijft haar als 19-jarige naar het communistische verzet tegen de Duitse bezetter. Zij redt een Joods gezin van de deportatie, ontsnapt zelf ternauwernood terwijl haar eerste man vermoord wordt door de nazi’s. Ze komt in conflict met de communistische partij en gaat studeren. Ze wordt neurofysioloog, trouwt opnieuw en krijgt twee kinderen. Haar burgerlijke leven geeft haar geen voldoening en in 1953 werkt ze als koerierster voor het Algerijnse Bevrijdingsfront (FLN). Door verraad belandt ze in de gevangenis en in 1959 krijgt ze 10 jaar voor het lidmaatschap van “een terroristische organisatie”. Met de hulp van het FLN ontsnapt ze en vlucht naar Algiers, ze moet wel haar kinderen achterlaten waar ze méér dan 10 jaar geen contact mee kan hebben. Opnieuw gooit ze zich in de strijd en werkt met veel enthousiasme mee aan de opbouw van de eerste Algerijnse onafhankelijkheidsregering. Het gaat echter de verkeerde kant uit en na de staatsgreep door Boumédienne moet ze opnieuw op de vlucht. Via Zwitserland belandt ze in Frankrijk, waar ze eindelijk met haar familie herenigd wordt. Op het einde stelt ze zichzelf de vraag: waarom ben ik toen niet naar Cuba gegaan, ik had er vele goede contacten? Haar gevatte antwoord luidt:
“Ik ben steeds trouw gebleven aan mijn overtuiging maar misschien wou ik nog een beetje illusie behouden!”
Anne Weber heeft de juiste toon getroffen: zonder zweem van mystificatie is haar boek een eerbetoon geworden voor het levenslange engagement en de diepmenselijkheid van Anne Beaumanoir.
“Annette, een Heldinnenepos” Anne Weber – Uitgeverij Orlando Amsterdam 2022.
Pak je koffer en vertrek
Laten we hopen dat de nieuwe coronagolf onder controle blijft en dat we zonder zorgen van een welverdiende vakantie kunnen genieten. Een uitstap naar Berlijn is dé manier om plezier met revolutionaire spirit te combineren.
Berlijn was méér dan 150 jaar het middelpunt van revolutionaire bewegingen. Er woedde een strijd op leven en dood tussen links en rechts, de stad werd tot puin herleid, onverbiddelijk in tweeën gedeeld en heropgebouwd. Activist Nathaniel Flakin schreef er een spannend en goed gedocumenteerd verhaal over. Hij nodigt de lezer uit om in negen verschillende stadswandelingen de voetsporen te volgen van diegenen die de geschiedenis van Berlijn vormgaven. De eerste wandeling start aan de Branderberger toren en behandelt het koloniale verleden van Berlijn en de eerste schuchtere pogingen in de 19e eeuw om hiertegen in te gaan. De tweede wandeling heeft de novemberrevolutie als onderwerp, onlosmakelijk verbonden met Karl Liebknecht. Hier leren we onder meer dat de heldendaad van Karl om in uniform op 1 mei 1916 te demonstreren tegen de oorlog hem niet enkel 4 jaar gevangenis opleverde maar ook de inspiratie was voor de eerste anti oorlogsacties die door een geheime organisatie (de revolutionaire vakbondsmensen) van toen af aan regelmatig georganiseerd werden! De derde wandeling is volledig gewijd aan Rosa Luxemburg, haar leven en haar werk. Daar trek je het liefst een gehele dag voor uit. Er is zoveel te zien en te lezen! Haar erfenis kan in het volgende citaat goed samengevat worden:” De revolutie is grandioos, al de rest is onzin!” De vierde wandeling gaat door de wijk Neukölln, met 330 000 inwoners, een super multiculturele wijk met alle voor én nadelen en van oudsher een communistisch bastion. We kunnen er de vroegere woning van Anton Grylewicz, metaalbewerker en lid van “de revolutionaire vakbondsmensen” zien, die eigenhandig 62 000 pamfletten van Trotsky’s waarschuwing tegen het gevaar van het fascisme in 1932 in Berlijn verspreidde. De vijfde wandeling heeft het magische jaar 1968 en wat er toen allemaal gebeurde in West-Berlijn als onderwerp.
In de volgende wandelingen komen nog de opstand in de wijk Kreuzberg in 1987 tegen de hoge huren aan bod, de geschiedenis van het voormalige Oost-Berlijn en de strijd van de LGBTQ-gemeenschap. De laatste wandeling gaat in détail over de vrouwenstrijd en is zeer verhelderend. Je kan natuurlijk Nathaniel zelf boeken om je wandeling nog dubbel interessant te maken: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken., maar hij heeft zijn wandelingen zo goed beschreven en van nuttige kaarten voorzien dat het bést op je eentje (of in aangenaam vakantiegezelschap!) te doen is.
“Revolutionary Berlin” Nathaniel Flakin – Pluto Press London 2022.
