Op zaterdag 9 september werd er in Londen een herdenkingsbijeenkomst gehouden voor Ted Grant. Ongeveer 200 mensen, waaronder ook enkele internationale gasten, daagden op voor een levendige bijeenkomst, met videomateriaal en bijdrages vanuit de zaal.
Rob Sewell opende de bijeenkomst en praatte over de vroege jaren van Ted Grant in Zuid-Afrika. De Zuid-Afrikaanse trotskisten wachtten ongeduldig op kopieën van de Amerikaanse Militant en startte hun werk op zeer jonge leeftijd. Aangezien er echter meer kansen waren voor revolutionair werk in Europa, kwam Isaac Blank naar Groot-Brittannië in 1934 en veranderde zijn naam in Ted Grant.
Rob benadrukte de enorme persoonlijke opoffering die Ted maakte. “Ted ging nooit met pensioen, hij kende zelfs dat woord niet.” Ted bestudeerde het marxisme op een zeer serieuze manier, door het lezen van de grote meesters van het marxisme. Maar hij deed meer dan dat en ontwikkelde werkelijk deze ideeën, en voegde ze toe aan het vaste arsenaal van het marxisme. In de donkerste dagen van de jaren ’50 voorzag hij een baken door onvermoeibaar de basisideeën van het marxisme te verdedigen. In die zin, zei Rob, was Ted inderdaad een ‘Unbroken Thread’ (naar het boek van Ted, in het Nederlands ‘ongebroken draad’) en zette het werk van de linkse oppositie voort. Net zoals de trotskisten die zo lang tegen de stroom in hadden moeten zwemmen, gaf hij ook alles voor de revolutie. Het feit dat Ted nooit heeft gegeven om materiële dingen en zijn heel leven wijdde aan de zaak, is op zichzelf al een grote inspiratie voor alle kameraden.
Na het inleiden van de bijeenkomst gaf de voorzitter het woord aan de eerste internationale gast, Juan Ignacio Ramos, de algemene secretaris van El Militante in Spanje. Als één van de voornaamste leiders van de Spaanse afdeling van de Internationale Marxistische Stroming gaf Juan Ignacio een broederlijke groet van alle arbeiders en jeugd in Spanje die de ideeën van het marxisme verdedigen.
Hij zei dat het onmogelijk is de invloed te beschrijven van de ideeën van Ted op de voorhoede in Spanje die in de jaren ’70 de marxistische stroming El Militante oprichtte. Teds geschriften over de Spaanse revolutie in het bijzonder hadden een grote invloed op de Spaanse marxisten omdat ze op een briljante manier de contrarevolutionaire rol van de stalinisten analyseerden, de grafdelvers van de revolutie. Zijn vastberadenheid gaf belangrijke resultaten zelfs tijdens de Franco-dictatuur, toen de marxisten in Spanje in het geheim moesten werken. Dankzij zijn ideeën en het werk van kameraden zoals Alan Woods, werd de Spaanse afdeling opgericht in de jaren ’70 en is ze vandaag de dag een belangrijke kracht geworden in Spanje.
“Als er één ding is dat we geleerd hebben van Ted, dan is het dat er buiten de massaorganisaties niks is.” Juan Ignacio illustreerde dit en beschreef hoe de Communistische Partij, zelfs na al het verraad in de jaren ‘30, in de strijd tegen de dictatuur opnieuw een referentiepunt werd voor een belangrijk deel van de arbeidersbeweging. Na de val van het stalinisme openden zich veel mogelijkheden binnen de Communistische Partij om eerlijke activisten en kaders te winnen. Hij benadrukte de noodzaak van flexibele tactieken en het vermijden van extreem-linkse avonturen.
De juistheid van deze ideeën zijn niet alleen in Spanje bewezen, maar ook in landen waar een werkelijke revolutie aan de gang is, bijvoorbeeld Venezuela. Met de hulp van El Militante, is de Corriente Marxista Revolucionaria in Venezuela mogelijk gemaakt, net zoals er in Mexico een organisatie werd opgebouwd die nu actief tussenkomt in de klassenstrijd.
Hij sloot zijn bijdrage af door te verzekeren dat Teds erfenis bewaard blijft voor de toekomstige generaties. Het plan is om al Teds werk te vertalen en te publiceren als zijn verzameld werk.
Rob Sewell las daarna de eerste boodschap voor de bijeenkomst voor. Het was een boodschap van Esteban Volkov, de kleinzoon van Trotski, die de toewijding van Ted aan het revolutionair marxisme erkende. Nog meer boodschappen werden voorgelezen, onder andere van de kameraden uit Sri Lanka en uit Pakistan.
De volgende spreker was een ander internationale gast. Claudio Belloti is een leidend lid van FlaceMartello, de Italiaanse afdeling van de Internationale Marxistische Stroming, en een lid van het Uitvoerend Bestuur van de PRC (communistische partij). Hij opende zijn speech met een kort gedicht van Bertolt Brecht over toewijding. Ted was een uitstekend voorbeeld van een vechter voor het leven.
Claudio herinnerde zich hoe Ted op een bijeenkomst in Milaan in 1992 zei: “Eens je in deze strijd betrokken bent, ben je erin tot je laatste adem.” Hij zei dat het marxisme niet zomaar uit de lucht is komen vallen, maar dat het kapitaal is opgebouwd generatie na generatie. Nochtans gaat het niet enkel om theorie, maar ook om ervaring. De belangrijkste bijdrage van Ted was op het gebied van de methode. Tijdens vergaderingen stelde Ted altijd dat je je altijd moet concentreren op de meest belangrijke vragen: aandacht voor de massabeweging, de economie en de eigenlijke klassenstrijd.
De Italiaanse kameraden zullen een selectie van Teds geschriften publiceren in het Italiaans en ze zullen enkele dagscholen over Teds werk organiseren om de jongere kameraden vertrouwd te maken met zijn ideeën.
De volgende spreker was Fred Weston, één van de redacteurs van In Defence of Marxism. Hij zei dat er soms donkere periodes zijn in de geschiedenis, waarin het extreem moeilijk is om de krachten bij elkaar te houden. Ted maakte verschillende van deze periodes mee, maar hij gaf nooit op. Eén van de moeilijkste periodes was ongetwijfeld de jaren ’50, toen de Vierde Internationale na de dood van Trotski uit elkaar viel. De leiding maakte elke denkbare fout, bijvoorbeeld met betrekking tot de ineenstorting van de SU, de ontwikkeling van de productiekrachten (waarvan de Vierde ontkende dat deze nog verder ontwikkeld konden worden, en dit tijdens de naoorlogse boom!), China, Joegoslavië enzovoort. “Hoe konden de officiële leiders zich zo vergissen, terwijl Ted het zo duidelijk stelde? Zonder Ted zouden wij hier niet zijn.” Fred sloot zijn tussenkomst af met te zeggen dat we op dit moment leven in een wereld die ons niet toestaat om stil thuis te zitten en dat het niet genoeg is om te zeggen wat een fantastische man Ted was. Wat nodig is, is dat we ons allemaal wijden aan de zaak op de manier dat Ted dit deed.
De laatste spreker was Alan Woods, een dichte medewerker van Ted Grant voor meer dan veertig jaar. (klik hier om zijn speech te horen). Hij opende zijn speech met een grap: ”Weet je wat de grootste politieke partij is in Groot-Brittannië? Het is de partij van ex- leden van Militant”, verwijzend naar het redelijk aantal oude kameraden van de Militant aanwezig op de bijeenkomst.
Alan ging meer dan 150 jaar terug in de tijd, naar de periode waarin het Communistisch Manifest geschreven is. ”Dit ongelooflijk document”, zei hij, “is vandaag de dag relevanter dan het ooit geweest is. Het toont echt hoe modern marxistische ideeën zijn. Het bewijst de enorme superioriteit van de marxistische methode.” Dit zijn de ideeën die Ted Grant motiveerden. Hij zei echter dat Ted Grant niet enkel herinnerd mag worden op een anekdotische manier en citeerde Hegel die zei dat “geen enkel man een held voor zijn lijfknecht is”. “We zijn niet bang om de boeken open te doen. Natuurlijk hebben we hier en daar een fout gemaakt, maar zeg mij de naam van één iemand die geen fouten heeft gemaakt in zijn leven en ik zal je zeggen dat deze persoon nooit iets gedaan heeft!”
Alan ging daarna in op de geschiedenis van de stroming en zei dat we eigenlijk een heel oude stroming zijn die een hele tijd terug gaat. Hij sprak over de nachtmerrie van de jaren ’30 en ’40 en wees erop dat wij teveel klagen. Er was de opkomst van het fascisme, de misdaden van het stalinisme, Trotski’s zoon Leon Sedov werd vermoord, maar ondanks al deze grote tegenslagen verloor Trotski nooit zijn geloof. Trotski gebruikte de zeer tragische menselijke woorden: ”Ik voel me alleen. Ik heb niemand om tegen te praten.” Dit was in feite een impliciete kritiek op de toenmalige leiding van de Vierde Internationale.
Na de moord op Trotski bewees de leiding van de Vierde Internationale dat ze niet klaar was voor de taken die de geschiedenis aan haar voorlegde. Eigenlijk kon nog slechts één groep Trotski’s methode toepassen, en dat was de Britse afdeling, de Revolutionaire Communistische Partij. Dat is de ware ‘ongebroken draad’ naar Trotski. Alan citeerde een brief van Felix Morrow, één van de weinige leiders van de Vierde die in oppositie waren. Die schreef: “Alleen de RCP kan een uitweg bieden.” Vervolgens verwees hij naar Teds grootste bijdrage aan het marxisme, ‘The Marxist Theory of the State’, dat een antwoord was op Tony Cliffs theorie van het staatskapitalisme.
“Wist je dat Ted soms tegen me zei dat hij niet begreep waarom Lenin en Trotski zoveel boeken hebben geschreven. Niemand leest ze, en als ze het wel doen begrijpen ze de ideeën niet!” Hij illustreerde dit door te wijzen op de voornaamste fout van de leiding van de Vierde Internationale na de dood van Trotski. Ze herhaalden als papagaaien de woorden van Trotski zonder dat ze echt zijn methode en zijn dialectische analyse begrepen. Bijvoorbeeld, voor Mao Zedong aan de macht kwam was het officiële standpunt van de toenmalige Vierde Internationale dat Mao zou gaan capituleren voor Chiang Kai-shek. Ted Grant daarentegen, voorspelde reeds op voorhand dat de stalinisten aan de macht zouden komen en zichzelf zouden gedwongen zien de industrieën te nationaliseren, en dus een staat zouden creëren naar het evenbeeld van Moskou. Ted was ook in staat om de Sino-Soviet-split te voorspellen en liet zien dat hij een veel duidelijker inzicht had in wat er aan de hand was dan de officiële leiding. Ted karakteriseerde deze nieuwe regimes zoals China en Joegoslavië als een bijzondere variant van Trotski’s theorie van het ‘proletarisch bonapartisme’.
Wat betreft de algemene vooruitzichten na de oorlog, was het duidelijk dat Trotski’s perspectief van 1938 (dat “geen steen” van de oude organisatie zou overblijven en dat de Vierde Internationale het grootste referentiepunt zou worden voor arbeiders) werd tegengesproken door concrete gebeurtenissen. Dit is een bevestiging van Napoleons standpunt dat oorlog de meest complexe zaak is, en dat zijn uitkomst dus moeilijk te voorspellen is. Het was in feite nodig om Trotski’s standpunt te herzien. Enkel de Britse RCP was daartoe bereid. Bijna iedereen negeerde de mogelijkheid van een economisch herstel. Dit toonde hun echt politiek niveau. Ted Grant schreef een veel nuchterdere benadering in zijn document over Economische Perspectieven 1946 en later ontwikkelde hij dit verder in het document Will there be a slump?. Dit was in feite de beste verklaring voor de naoorlogse boom.
In de tweede helft van zijn speech legde Alan uit dat theorie zeer belangrijk is, maar het is enkel een instrument. In feite gaf Ted zijn grootste bijdrage op het gebied van partijopbouw. Hij benadrukte steeds dat de marxisten zich moeten oriënteren naar de massa’s, en niet zomaar aan de zijlijn te staan. “Het is gemakkelijk een nieuwe patij te bouwen, door twee man en een paardenkop samen te brengen en dan te claimen dat je een nieuwe partij bent. Dergelijke sektes houden ervan de arbeidersleiding te ontmaskeren met schrille veroordelingen. Het probleem is dat zij wel de echte rol kennen van de arbeidleiding, en wij kennen hun rol ook, maar miljoenen arbeiders hebben dat inzicht nog niet verworven. Het is dom om politiek te benaderen van wat “zou moeten zijn”, dat is een Kantiaans concept. In plaats daarvan starten marxisten van “wat is”, en starten ze van het bestaande bewustzijn van de massa’s.” Ted Grant, maakte dit tot een absolute wet, hij zei: ”Wanneer de arbeidersklasse begint te bewegen, zullen ze zich uitdrukken via de bestaande organisaties van de arbeidersklasse.” In de Britse politiek betekent dit dat je de dominantie van de Labour Party niet kan negeren. “Lenin en Trotski begrepen altijd deze elementaire vragen. De arbeidersklasse kan zich niet uitdrukken via kleine organisaties.”
Daarna vertelde Alan over de periode van de Militant en de context waarin deze stroming groeide tot ze de grootste en meest succesvolle trotskistische organisatie zou worden sinds de Linkse Oppositie in het Rusland van de jaren ‘20. Hij wees erop dat al dat gepraat over de rechtse leiding van vandaag helemaal niet nieuw is. In het verleden gebeurde net hetzelfde; bijvoorbeeld in 1969, toen zowel de Labour Party als de vakbonden werden gedomineerde door rechtse leiders zoals Lord Cooper. De sektes lachten met de Militant, maar “wij lachten laatst toen de klassenstrijd door Brittannië ging in de jaren ’70 en ’80, toen een verschuiving naar links plaatsvond in de vakbonden, die de Militant toestond echte invloed te verwerven over de klassenstrijd.” In tegenstelling tot die andere groepen liet de Militant het establishment daveren op zijn grondvesten, met zijn 8000 leden en zijn 200 vrijgestelden. Dit alles was verwezenlijkt door het toepassen van de methode van Ted Grant, die altijd de noodzaak benadrukte om Lenins wijze raad op te volgen: “geduldig uitleggen”.
Dit alles werd echter overboord gegooid door de bureaucratische methodes die opkwamen in de leiding van Militant. In die tijd omschreven ze dit als de ‘open draai’, die enkel als een kleine wending werd gezien. Ted Grant noemde het een wending over een klif.
Uiteindelijk had Alan het over de huidige situatie. Hij zei dat de arbeiderklasse in Groot-Brittannië nog niet is begonnen met bewegen. De prijs hiervoor zijn creaturen zoals Tony Blair en zijn nieuwe Labour Party. Nu begint het tij echter te keren. Vijftien jaar na de ineenstorting van de Sovjet-Unie en het zogenaamde “eind van het socialisme”, is duidelijk dat het kapitalisme een rot systeem is dat de samenleving niet vooruit zal brengen. Alan wees op de “diepgaande malaise” in de samenleving (Jacques Chirac zijn woorden) en zei dat de revolutionaire ontwikkelingen in Latijns-Amerika de toekomst van Europa aanwijzen. ”Er is veel politieke onvrede, maar tot dusver is er geen enkel politiek instrument waardoor de arbeidersklasse zich kan uitten.” Het begin van de verandering kan gezien worden in de vakbonden, waar er veel beweegt en een verschuiving is naar links. Blair is er niet in geslaagd om de vakbonden weg te duwen van Labour. New Labour vecht nu openlijk met elkaar. Dit illustreert de diepgaande crisis waar ze in zitten. “Nu is al wat we nodig hebben een beweging van de arbeidersklasse. Wanneer zij bewegen, zullen ze dat doen zoals ze altijd gedaan hebben, en dat zal ongetwijfeld een uitdrukking in de Labour Party vinden.”
Op het einde van zijn speech spoorde Alan Woods de jeugd er toe aan Ted Grants werk te bestuderen. Hij voegde eraan toe dat theorie niet droog is, het is een levensplan. Hij sprak ook tot de vele veteranen in de zaal en spoorde hen aan zich te herinneren wat hen overtuigde aan te sluiten zoveel jaar geleden. Het doel van deze bijeenkomst is niet om over vroeger te praten en verdrietig te zijn dat Ted gestorven is. “Deze bijeenkomst is bedoeld om ons voor te bereiden op de toekomst, je kan niet ontsnappen aan de politiek.” Hij sloot zijn speech af met een gepassioneerde oproep aan iedereen in de kamer, zowel de jongere als de oudere kameraden, om aan te sluiten bij Socialist Appeal en de Internationale Marxistische Stroming omdat er zonder organisatie geen toekomst is. De bedoeling hiervan is om onszelf te wijden aan de enig strijd die het vechten waard is, de strijd voor het socialisme.
Jim Brooksham, een oude kameraad, organiseerde de omhaling voor de publicatie van Ted Grants werken. Een fantastische 4500 pond (bijna 7.000 euro) werd verzameld. Na het tonen van een kort videofragment van Ted Grants laatste speech op een bijeenkomst van de Marxistische Stroming in 2003, was er plaats voor bijdrages vanuit de zaal. Kameraden van Duitsland, Spanje en Groot-Brittannië spraken de bijeenkomst toe en maakten zowel sterke politieke als eerder anekdotische punten over Ted Grant. Dit was duidelijk een zeer succesvolle bijeenkomst die een bewijs was van de erfenis die Ted achterliet. Veel van de kameraden wilden in contact blijven met Socialist Appeal en deelnemen aan de discussies. We hopen oprecht dat deze kameraden de boodschap begrepen hebben: als je Ted Grant echt wil herdenken, sluit dan opnieuw aan bij de beweging. Op onszelf zijn we niets. Samen kunnen we een reële invloed hebben op de toekomstige gebeurtenissen in Groot-Brittannië en de wereld.
Lees ook Ted Grant 1913-2006
