André Gonsalis schreef een boek over de Russische revolutie van 1917. We hadden volgend gesprek met hem.
Vanwaar je persoonlijke motivatie om een dergelijk boek te schrijven?
Ik ben niet geboren in een socialistisch nest. Mijn ouders wantrouwden alle politieke partijen - een gezond wantrouwen soms. Het zijn tijden van grote veranderingen die me de weg naar het revolutionaire socialisme hebben getoond. Als student aan de universiteit van Gent maakte ik de woelige jaren ’60 mee. Daar zag ik dat structuren die volledig vastgeroest waren in enkele dagen totaal omgekeerd konden worden, professoren die dictatoriaal en ongenaakbaar schenen die volledig van hun voetstuk vielen. Ik nam toen ook deel aan de politieke discussies maar had eerlijk gezegd nog wat reserves: te veel slogans en te weinig inhoud. Enkele jaren later bezocht ik het Portugal van de Anjer-revolutie, eerst met een groep van het weekblad Links en daarna als hulp op een landbouwcoöperatieve. Het was een openbaring: “Waw, this is the real thing”. Daar is mijn socialistisch engagement geboren. Tientallen jaren militeren in de arbeidersbeweging hebben me geleerd dat het dikwijls zwoegen en zweten is. Je moet geduld kunnen hebben en jarenlang werken om het vertrouwen te winnen van je basis, andere militanten te overtuigen en machtsverhoudingen op te bouwen. Maar ik heb ook geleerd dat er periodes zijn waar al de schijnbare passiviteit van de mensen verdwijnt als sneeuw voor de zon. Dat kun je al zien bij een staking, in het bijzonder bij algemene stakingen. Een revolutie is een dergelijke gebeurtenis op een hoger plan en gedurende een langere periode. Wie kan gebruik maken van een dergelijk momentum is in staat om de wereld te veranderen; wie op dat ogenblik faalt kan al het vroegere werk verloren zien gaan.
Wat is de meerwaarde van een boek over de Russische revolutie van 1917 vandaag? Is dit niet passé?
Lees het boek zou ik kunnen zeggen, je zult wel merken hoe actueel het is! Maar ernstig nu: niemand kan toch ontkennen dat we in een tijd leven waar de ene na de andere spectaculaire en onverwachte politieke gebeurtenis plaatsgrijpt. Dat zijn duidelijke voortekenen dat deze maatschappij botst op haar limieten, dat er grote veranderingen op til zijn. Dat is hetgeen revoluties zijn. Maar niets is automatisch aan dergelijke processen. Het zijn mensen die de maatschappij veranderen, mensen die nieuwe oplossingen vinden, mensen die fouten maken. Worden de juiste oplossingen niet gevonden dan kan dat leiden tot jaren verzuring of reactie. Ik heb verschillende revoluties uit het verleden bestudeerd, gelukte en mislukte. En van al die revoluties is de Russische zonder enige twijfel degene waar we nog altijd het meest uit kunnen leren.
