Mensen die moeten kiezen tussen eten kopen of de dokter betalen. Een bakker die zijn gasfactuur zag stijgen van 400 tot 2000 euro per maand. Boeren die hun akkers niet voldoende kunnen besproeien en hun veestapel moeten afbouwen door de stikstofproblematiek. Scholen waarvan de lokalen nog altijd niet voldoende geventileerd zijn en zich bang afvragen: moeten wij deze winter de ramen open zetten en wat zal dat betekenen voor de gasfactuur? Grote delen van Europa die in brand staan en de vrees dat de herfst weer wateroverlast zal brengen. Is de pandemie voorbij of komt er in de herfst en winter weer een opstoot - vele delen van China liggen nu al plat...?
Het is een perfecte storm die op ons afkomt: inflatie, klimaatcrisis, oorlog, protectionisme en handelsoorlog. Ongetwijfeld zal dat leiden tot een recessie vanaf de herfst, verarming van grote delen van de bevolking en verdere erosie van het klimaat.
De (magere) voorstellen
Vanuit verschillende kanten worden voorstellen gedaan om het dreigende onheil aan te pakken. Jong VLD ziet het grootste gevaar in het ontsporen van de overheidsfinanciën. Laat ons niet vervallen in de tekorten zoals in de jaren ’80 zeggen zij, want… we hebben het geld nodig om de klimaatproblematiek aan te pakken. Dat de rechterzijde het niet erg vindt dat grote delen van de bevolking in armoede verzeilen of een ijskoude winter zullen doormaken, hoeft ons niet te verwonderen. Maar één vraag is correct: hoe is het mogelijk om én te vermijden dat de bevolking zijn rekeningen niet meer kan betalen én de nodige investeringen te doen in milieuvriendelijke technieken, zodat de verandering van het klimaat niet compleet doorslaat. En, niet onbelangrijk, waar halen we het geld daarvoor.
Vanuit de arbeidersbeweging worden een paar voorstellen gedaan. Tom Meeuws van Vooruit stelt voor om de mensen die nu een sociaal tarief voor energie hebben de kans te geven dit te ruilen voor de gratis installatie van zonnepanelen of warmtepompen. Financieel zou dat voor hen op het zelfde neerkomen, maar het zou gunstig zijn voor het klimaat én voor de staatsfinanciën. Twee CD&V parlementsleden hebben een wetsvoorstel in die zin. PVDA, bij monde van Raoul Hedebouw, roept op om de accijnzen op energie te laten vallen en dat te betalen door een speciale belasting op de grote energiebedrijven. De overheidsvakbond ACOD zegt dat de overheden de regels moeten bepalen en toezien op de naleving en dat daarvoor sterke openbare diensten nodig zijn én een stop aan de privatiseringen.
Daar zijn enkele goede dingen bij, maar het is vooral te weinig om de vloedgolf die op ons afkomt te stoppen. Het voorstel van Meeuws gaat bijvoorbeeld niet op voor de meerderheid van de rechthebbenden op een sociaal tarief, die huurder zijn. Nu al wordt gezegd dat op grote schaal zonnepanelen plaatsen ons niet zal helpen voor de komende winter, want er zijn lange wachtlijsten. PVDA zou toch ook wat verder mogen kijken dan de klemtoon die ze meestal legt op belastingen. Haar jarenlange eis van de verlaging van de BTW op energie naar 6 procent is binnen gehaald. Maar dat heeft geen wezenlijke stop gezet op de ontsporende prijzen. Er is een grens aan het nut van maatregelen via belastingen. Alleen al de klimaatproblemen zijn zo groot dat je nergens zal komen zonder een globale aanpak van gans de economie, het natuurbehoud en in feite van gans de samenleving. En ja, dat is mogelijk. Door niet allen het geld, maar ook de middelen en de expertise te halen waar ze zitten.
Vandaag zijn er ook winnaars
Total maakte vorig jaar 14 miljard winst. Engie verdubbelde zijn winst in het eerste deel van dit jaar tot 5 miljard. Zijn er meer redenen nodig om deze energie-bedrijven, die in feite toch publieke nutsbedrijven zijn, te onteigenen? We zeggen wel duidelijk onteigenen, niet dat de staat ze afkoopt zoals de laatste tijd zelfs in rechtse kringen wordt gefluisterd. Hoogstens moet er worden voorzien in een compensatie van de kleine aandeelhouders en pensioenfondsen. En dat is niet alleen om te kunnen beschikken over de bergen geld waarop die reuze-bedrijven zitten. Zij hebben ook vertakkingen over heel de wereld en de knowhow om die op elkaar af te stemmen. Zij plannen, op een globale schaal om hun verschillende afdelingen te laten aansluiten op elkaar en op de distributieketen. Maar dat doen ze in de eerste plaats om de winsten voor hun aandeelhouders zo groot mogelijk te maken. Door ze in openbare handen te brengen, onder controle van de arbeidersbeweging, kan men deze reuze-bedrijven inzetten voor het welzijn van iedereen en de oplossing van de klimaatscrisis. Want zeg nu zelf welke stimulans hebben bedrijven als Engie en Total vandaag om te investeren in gezonde technologie? Hoe langer de huidige toestand voortduurt hoe rijker hun aandeelhouders worden! Ze zullen wel wat investeren in windenergie en zonnepanelen, kwestie van ook in die sector een monopoliepositie te kunnen bereiken. Maar te weinig en te laat. Samen daarmee organiseren ze gigantische reclamecampagnes om te tonen hoe goed zij het doen. Greenwashing noemt men dat. Wat geldt voor Engie en Total geldt ook voor andere reuze-bedrijven die gans de economie en in feite ons leven beheersen.
Moeilijk gaat ook
Natuurlijk zal het zeer moeilijk zijn om dat te bereiken. Engie en Total zijn bedrijven die hun hoofdzetel in Frankrijk hebben. Onteigening ervan zal enkel mogelijk zijn in nauwe samenwerking met de Franse arbeidersbeweging. Onteigening zou regelrecht botsen met de regelgeving van de Europese Unie. Daarom zullen we ook komaf moeten maken met dit gedrocht en komen tot een echt verenigd Europa, gevormd door socialistische staten. Dat is de reden waarom wij revolutionairen en internationalisten zijn. We beseffen dat de moeilijkheden groot zullen zijn. Maar het is de enige uitweg. Alle andere (schijn-)oplossingen leiden eerder vroeg dan laat naar de verdoemenis.