Baas Karel Vinck van de Belgische spoorwegen heeft zijn plan verborgen gehouden tot na de verkiezingen. Het plan Move 2007 is net na de verkiezingen voorgesteld om te vermijden dat het de inzet zou worden van een openlijke politieke strijd en van een democratische keuze van de bevolking.
Wat is dit plan? Het voorziet in de inkrimping van het personeelsbestand met een vierde. Van de 42.000 personeelsleden moeten er nog 32.000 overblijven. Tienduizend goede statutaire jobs zullen dus verdwijnen op een moment dat het werkloosheidsmonster in veel bedrijven weer de kop opsteekt. Dit zal gebeuren dankzij het niet vervangen van natuurlijke afvloeiingen, mensen op vervroegd pensioen plaatsen enzovoort. Nochtans werd voor de verkiezingen een ander plan voorgelegd dat voorzag in het verhogen van het personeelsbestand met 5.000 plaatsen.
In tegenstelling tot vorige plannen heeft Vinck wel degelijk de intentie om te snoeien in de effectieven en niet enkel in het algemeen kader van de verschillende diensten. Een christelijke vakbondsman waarschuwde op de personeelsvergadering in Antwerpen: “Velen hebben al zulke plannen meegemaakt maar niets concreet gevoeld in hun diensten. Dit zal met dit plan niet meer het geval zijn als Vinck gelijk krijgt.”
Hierbij komt dat met Move 2007 de productiviteit met 30 procent omhoog moet. Met 25 procent minder personeel de productiviteit met een derde doen stijgen betekent dat de werkdruk enorm zal stijgen, met negatieve gevolgen voor de vlotte, vriendelijke en veilige dienstverlening. De helft van de lokale en regionale treinen zullen verdwijnen, net zoals ‘onproductieve’ stations. Dat laatste zijn kleine stations waar weinig mensen op- en afstappen. Mensen in dunbevolkte gebieden houden nu reeds hun hart vast. Het plan Move 2007 voorziet ook in een algemene verhoging van de tarieven met 15 procent. Hoe vallen deze maatregelen te rijmen met de geplande verhoging van de mobiliteit (en de verschuiving van het wegverkeer naar het spoorverkeer) in het land en met de verhoging van het aantal reizigers in de laatste jaren (met 12 procent)?
Velen hebben het echter al begrepen: Move 2007 is geen toekomstvisie voor een verbeterde mobiliteit. Het is een louter financiële visie opgesteld op basis van uitsluitend boekhoudkundige redeneringen. Dat wordt nog duidelijker als we in het plan Vinck lezen dat de spoorwegmaatschappij zal worden opgedeeld in een deel van publiek recht, dat zal instaan voor het reizigersvervoer. Het andere deel wordt opgericht op basis van het privé-recht en zal instaan voor het beheer van het goederentransport. Een privatisering dus van een vitale dienst van de NMBS.
Dit plan lijkt dus op een vat vol tegenstrijdigheden, maar toch beantwoordt het aan een bepaalde logica. De logica is deze van een kille financiële berekening en de wil tot privatisering.
Ook met de overname van de schuld van de NMBS door de federale regering schuilt er een dikke adder onder het gras. De overname van de schuld beantwoordt aan een Europese richtlijn om de privatisering van bepaalde lucratieve delen van het spoorwegennet te vergemakkelijken. Wij zijn voorstander van de overname van deze schuld maar ze mag niet ten koste gaan van een verdere privatisering van Belgacom bijvoorbeeld. De VLD, die Vincks plan steunt, insinueerde al dat de overname van de schuld gefinancierd kan worden door de verkoop van de resterende 50 procent overheidsaandelen in de telefoonmaatschappij. Twee vliegen in een klap dus.
De Vlaamse regering heeft naar aanleiding van Move 2007 ook haar diensten aangeboden. In ruil voor extra investering met Vlaamse centen in de onnodige infrastructuurwerken rond de Antwerpse haven wil de Vlaamse regering meer inzage in het reilen en zeilen van de NMBS. Dit zal gebruikt worden om de plannen van regionalisering wind in de zeilen te blazen. Nu al gaan stemmen binnen de NMBS op om te wijzen op de Waalse overuitgaven in sommige diensten. De vakbonden bieden tot nu toe weerstand aan deze logica. Hieraan toegeven zou zelfmoord betekenen voor de gemeenschappelijke belangen van alle spoormensen, ongeacht hun taal.
De vakbonden zijn reeds in actie geschoten tegen het plan met een korte werkonderbreking van twee uur gekoppeld aan informatievergaderingen van het personeel. Dat is een goede stap. Voordien deelden ze pamfletten uit aan de reizigers. Op vele plaatsen werden die goed onthaald. Op 30 juni gaat dan ook een 24-urenstaking door.
Het NMBS-dossier is een splijtzwam in de nieuwe regeringsonderhandelingen tussen de liberalen en de socialisten. De krachtmeting buiten de regering vindt ook een uitdrukking tijdens deze onderhandelingen. De socialisten moeten ondubbelzinnig de kant kiezen van de vakbonden en de reizigers. Dat is niet altijd het geval geweest. Veel spoormensen weten dat.Vandaar het belang om zich sterk en onafhankelijk op te stellen naar de socialistische partijen. De kracht zal niet komen van het lobbywerk of van discussies binnenskamers. De kracht van de spoormensen zal komen van de mate waarin ze de reizigers achter zich kunnen scharen in gemeenschappelijke collectieve actie. Maar om dit te bekomen moeten de vakbonden een alternatief mobiliteitsplan aanbieden dat steunt op de verhoging van het treinaanbod, betere dienstverlening, beter materiaal en goedkopere tarieven. Dit kan nooit in een geprivatiseerde NMBS. Enkel een openbare spoorwegmaatschappij die geherfinancierd wordt tezamen met vitale diensten zoals de Post kan hiervoor zorgen.
