Wat is de achtergrond van de stakingen bij de Post deze zomer? Hoe kan men in september tot nieuwe acties overgaan? Spontaniteit is noodzakelijk, maar een doelbewuste strategie is dit nog meer.
Het is tegenwoordig 'in' allerlei opiniepeilingen te organiseren met de meest luttele vragen. Welnu, in Knack van 19 augustus kunnen we lezen dat 87 procent van de ondervraagden zich tegen de priorzegel uitspreken. Waarom? Omdat het de post duurder maakt zonder de verzending te versnellen? Of omdat de 'publieke opinie' ervan uitgaat dat post snel zou moeten zijn als openbare dienstverlening, zonder daarom duurder te worden? Of een combinatie van beide? Nog steeds gaat het overgrote deel van de bevolking om met 'de post' als een openbare dienst: de postbode brengt de pensioenchecks of het contant geld, hij of zij is in de wijk of het dorp een bekende persoon, en de Post is bovendien een goedkope en gebruiksvriendelijke bank. Om deze machinerie draaiende en staande te houden werken er 25.000 werkers (waarvan een aanzienlijk deel contractueel) in moeilijke werkomstandigheden. Het gaat hier niet enkel over het winterweer, maar vooral over een tekort aan mensen en middelen. Zo is het nemen van verlof steeds een hachelijke zaak, terwijl compensatiedagen voor zaterdagwerk zo goed als onmogelijk zijn.
Sinds de omvorming van de Post tot een autonoom overheidsbedrijf (1990) heeft men de Post geleidelijk aan op droog zaad gezet: meer taken, minder middelen, een afslankend personeel met overal op alle niveaus efficiëntie als norm en bedrijfscultuur als nieuwe godsdienst. Maar van een échte modernisatie is er geen sprake geweest: een topmanagement heeft zich parasitair in de grote bureaus genesteld, terwijl in de kantoren en in de sorteer- en verdeelcentra alles op goodwill moest blijven draaien. In de mate dat de vakbonden dit gedogen of er althans geen alternatief tegenover plaatsen, komt solidariteit in het gedrang. De contractuelen krijgen de 'klotejobs' en mogen knecht spelen voor alle ondankbare taken. Opeens ontdekt men ITC en gaat men de goodwill op de proef stellen: de Georoute. Protest bleef niet uit, en er kwamen in juli dan ook spontane stakingen, zowel in het noorden als in het zuiden van het land, met daarna beurtrolacties, voornamelijk in Luik, Brussel, Henegouwen en Antwerpen.
Georoute is het paard van Troje
De Georoute verandert volledig de werkorganisatie. Voortaan zouden de postbedelingen door een computer worden berekend. Net zoals aan de lopende band in de fabriek krijgt elke handeling een tijdslimiet: 89 seconden voor een aangetekend schrijven, 900 à 1.100 brievenbussen op één ronde, 120 seconden voor een pensioen enzovoort. Maar hoe kan een computer dagelijks alle parameters afwegen waarbij afstanden en volumes variëren? Dit zal nooit functioneren! Het is alsof in een autofabriek tien modellen willekeurig elkaar opvolgen terwijl de takttijd grotendeels dezelfde blijft. Deze strakke tayloristische aanpak heeft absoluut niet de 'efficiëntie' als doel maar het zichtbaar maken van zogenaamde overtolligen: contractuelen krijgen geen verlenging, oudere postmannen worden niet vervangen. In totaal zou 30 procent van het werkkader moeten wegvloeien. Dit stemt ongeveer overeen met het aantal contractuelen.
Maar in plaats van deze buiten te smijten wat ze niet kunnen zonder op syndicale acties te botsen kiest het management ervoor om een perverse concurrentie te installeren: enkele de besten zullen overblijven. De bedoeling van dit alles: de Post klaarstomen om privaat (buitenlands) kapitaal aan te trekken. Dit alles zou noodzakelijk zijn om de liberalisering “aan te kunnen" en de privatisering voor te bereiden. Pierre Klees, voorzitter van de Raad van bestuur, stelt: "Vandaag is De Post daar nog niet klaar voor. Eerst moet werk worden gemaakt van de herstructurering: de modernisering van de postsorteercentra, de uitvoering van de Georoute, een snellere levering van poststukken, een verlaging van het absenteïsme. Het management moet eerst al die plannen uitvoeren zodat het klaar is als het moment van privatisering is aangebroken." (FET, 5 juni 2003). De kosten moeten gedrukt worden, zegt algemeen directeur Johnny Thijs. Maar een duizendtal kaders verdient 122 miljoen euro per jaar! Dit is 8 procent van de totale loonkost (Le Soir 25 juli 2003). Met hoeveel is de vorige manager, F. Rombouts, weggestuurd?
De actie verbreden, de specificiteiten overstijgen
De uitkomst van de stakingen was een akkoord dat werd getekend voor de kleine kantoren, terwijl in september onderhandelingen volgen over de grote centra. Dit is natuurlijk het resultaat van de onwil of het onvermogen van de syndicale bureaucratie eenmakende wisseloplossingen te formuleren op de aanvallen van het management. De spontane acties concentreerden zich in de grote centra. In plaats van alle postcentra te mobiliseren tegen de Georoute, aanvaardden de syndicale leiders van ACOD, CCOD en ACLVB een tweedeling tussen 'kleine' en 'grote centra'. Uiteraard zal dit computersysteem "rekening houden" (technologie is immers zo slim ) met de specificiteiten. Maar technologie is niet neutraal. Als men het principe reeds aanvaardt voor de kleine centra, hoe ver kan men dan nog de uitwerking bestrijden in de grote centra? Niet de uitwerking ervan maar bet bestaan van de Georoute moet betwist worden! Aldus laat men zich niet meer bedelven onder de 'specificiteiten' maar kan men juist werk maken van een front van Spoor, Belgacom en Post tegen de varianten van eenzelfde HRM-herstructurering die enkel privatisering voorbereidt.
Pas in het kader van een breder front kan men een interne strategie ontwikkelen, steunend op de mobilisatie van de delegees die op hun beurt alle werkers van de Post moeten mobiliseren voor een andere werkorganisatie. Sinds jaren draait de postbedeling, ondanks het tekort aan middelen, op een soort zelforganisatie. Dit is ook niet meer dan normaal. De postmannen weten zelf maar al te goed wie waar woont, welke gewoonten kantoren en particulieren hebben. Het tekort aan werkingsmiddelen heeft deze zelforganisatie misschien scheef getrokken. Maar met de nodige middelen en een gelijkwaardig statuut voor alle postmannen valt dit best recht te trekken. Moet de herkapitalisatie van 297 miljoen euro bijvoorbeeld enkel en alleen dienen voor de automatisering van de sorteercentra en informatisering van de postbedeling? Kan dit ook niet ingezet worden in 'menselijk kapitaal'? Net zoals in hospitalen of in het onderwijs is de kwaliteit van de service eerst en vooral afhankelijk van de mensen die er werken, van hun werkomstandigheden en motivatie.
De linkervleugel van de regering onder druk zetten; de regering tot een ander beleid nopen
De enige efficiëntienormen zijn die van een optimale dienstverlening voor de gebruikers. Dit zegt men zelfs in de liberale 'klanten'-ideologie. Maar dit is onverzoenbaar met winstvorming, zeker indien men de financiëel rendabele diensten filialiseert (pakjes, snelpost, e-mail services). Enkel een geïntegreerde en gebruiksvriendelijke openbare dienst is een toekomst waard. Erg naïef? Wat met Europa? Welnu, Europa heeft de herkapitalisatie van de Post toegelaten (297,4 miljoen euro). Europa functioneert altijd met twee maten en twee gewichten, aangezien alles het gevolg is van lobbywerk en politieke druk. Niets is dus per se onmogelijk, indien men maar de politieke wil opbrengt en durft vechten voor doelstellingen die naam waardig. De PS en SP.A in de regering moeten dus maar gaan dwarsliggen. Di Rupo en Stevaert, en vooral Vande Lanotte (bevoegd voogdijminister), mogen bevriende topmanagers en professoren uit de Raad van Bestuur een andere opdracht geven. Privé-concurrenten zijn reeds op de 'markt' actief? Ze zullen niet overleven zonder steun vanuit de overheid. Zij scheppen geen tewerkstelling maar nemen deze met nog slechtere verloning en werkomstandigheden af van de Post. Privé-kapitaal moet ook niet trachten binnen te dringen bij de Post. Geen als 'partners' vermomde piraten zoals destijds met Swissair! De enige bespreekbare samenwerking is deze met andere openbare postbedrijven. Enkel een 'modernisatie' onder controle van de werkers en in samenwerking met de gebruikers is die naam waardig.
Naar een gemeenschappelijke actie Spoor-Post-Belgacom?
De aanvallen op de Post zijn in feite niet verschillend van deze die op het Spoor en Belgacom worden gevoerd. Voorzitter Michel Bovy van de christelijke ambtenarenvakbond ACV Transcom vindt dat er snel duidelijkheid moet komen over de toekomst van de tewerkstelling bij de NMBS, De Post en Belgacom. Zoniet belooft hij een warme septembermaand. Het idee van Bovy voor een algemene staking van de overheidsdiensten vindt gehoor bij zijn socialistische collega’s. De vakbondsman hekelt het feit dat er bij de overheidsbedrijven hoofdzakelijk gesproken wordt over afbouw van werkgelegenheid en flexibelere arbeidsvoorwaarden. Bovy vreest ook dat laaggeschoolden bij de overheidsbedrijven uit de boot dreigen te vallen. Vorige week zei hij op de VRT-televisie er bijna zeker van te zijn dat er in september samen met de ACOD gemeenschappelijke acties komen. De vraag is echter of de ACOD de harde lijn van Bovy zal volgen, al stelden zowel Roger Van Hove (ACOD Spoor) als Jef De Doncker (ACOD Post) dat ze Bovy zeer goed begrijpen. Van Hove twijfelt er niet aan dat er steun bestaat voor een gemeenschappelijke actie. De Doncker wijst er op dat het personeel van De Post ook ontevreden is omdat de sociale onderhandelingen nog altijd muurvast zitten. De directie wil niet ingaan op 'minimumeisen' zoals extra vakantiegeld en een lineaire loonsverhoging.
