In de zestiende eeuw werd Antwerpen geterroriseerd door Lange Wapper, een kwelgeest die de nachtelijke straten van de binnenstad onveilig maakte. Gelukkig bestond Lange Wapper enkel in de volkse verbeelding. De kwelgeest die nu op Antwerpen wordt losgelaten in de vorm van de Oosterweelverbinding en de daarbij horende Lange Wapper Brug begint echter gevaarlijk reële proporties aan te nemen.
Niet minder dan drie miljoen euro werd alvast uitgegeven enkel en alleen al om het project door de strot van de publieke opinie te rammen. Maar dan nog raadt het communicatiebureau van Noël Slangen (sterk gelieerd met premier Verhofstadt) ten stelligste af om een maquette van het onding te tonen, vrezend dat er anders een storm van protest zou opsteken. En als het zal worden getoond, dan enkel om het te “bewonderen” (zie www.antwerken.be) en zeker niet om er kritiek op uit te oefenen.
Een storm van protest is nochtans dringend nodig. In een klimaat waarin zelfs voor de meest gerechtvaardigde sociale eisen geen geld heet te zijn, staat de Vlaamse regering namelijk op het punt om drie miljard euro uit te trekken voor een investering die een gevaar betekent voor de leefbaarheid van Antwerpen en de gezondheid van haar inwoners.
Een tunnel onder de Schelde en vervolgens een enorm viaduct (de Lange Wapper) boven het zuidelijke deel van de haven zou de missing link moeten invullen in het noordwestelijke kwadrant van de Antwerpse Ring. De Oosterweelverbinding maakt deel uit van het Masterplan voor Antwerpen dat de Scheldestad moet behoeden voor een verkeersinfarct. In vergelijking met een aantal erg positieve maatregelen zoals de uitbreiding van het openbaar vervoersnet in en rond de stad, gaat het sluiten van de Ring lopen met meer dan de helft van de budgetten voorzien voor het Masterplan.
Naast de vernietiging van een natuurgebied op de Antwerpse Linkeroever, de directe impact op de leefkwaliteit van de 35.000 inwoners van de gemeente Zwijndrecht waar de op- en afritten komen, en de “significante visuele impact” zoals het voorzichtig genoemd wordt in het milieu effect rapport (MER), zijn er nog heel wat meer negatieve milieuaspecten die niet in de kapitalistische boekhouding van dit project voorkomen. De geluidsoverlast zal toenemen en door het ‘aanzuigeffect’ mag er eerder meer dan minder wegverkeer in en om Antwerpen worden verwacht. Het fileprobleem zal er zeker niet door worden opgelost. Verkeersstudies voorspellen dat het sluiten van de Ring 4000 vrachtwagens per dag extra zal aantrekken, bovenop de 30.000 per dag die nu al door de Kennedytunnel rijden (Mens en milieu, monografie Stichting Leefmilieu nr 36).
Een stap weg van Kyoto
In onze eigen ‘mini-MER’ becijferden we dat alléén al het beklimmen van de dertig meter hoge brug door 34.000 vrachtwagens per dag (de Kennedytunnel zou immers verboden worden voor vrachtwagens) - de horizontale verplaatsing niet meegerekend - een extra verbruik van 8550 liter diesel per dag zal vergen, en een daaraan verbonden bijkomende uitstoot van 214 kilogram koolstofdioxide per dag. Niet slecht voor een land dat met veel tam-tam het Kyoto-verdrag voor de reductie van de uitstoot van broeikasgassen ondertekend heeft! We spreken dan nog niet over het aandeel van de personenwagens (momenteel 170.000 per dag in de Kennedytunnel) noch over de andere broeikasgassen en over de uitstoot van fijne stofdeeltjes, verbonden aan het dieselverbruik. Een rapport van de Europese Commissie over de gevolgen van de luchtvervuiling op de gezondheid van de bevolking in de lidstaten heeft becijferd dat de levensverwachting in België tegen 2020 daalt met bijna 14 maanden door luchtverontreiniging (Le Soir 29/12/04). De Belgische lucht wordt het meest vervuild door fijne stofdeeltjes, microscopisch kleine deeltjes die vrijkomen bij de verbranding van fossiele brandstoffen, vooral bij dieselmotoren.
“De intense activiteit van de havens van Rotterdam en Antwerpen, gekoppeld aan de bevolkingsdichtheid en de sterke industrialisatie van België en Nederland, zijn verantwoordelijk voor deze ongunstige situatie”, zegt Michel Sponar, expert van de Commissie. De ziektes en overlijdens die veroorzaakt worden door de aanwezigheid van fijne stofdeeltjes in de lucht kosten de EU jaarlijks 5 tot 51 miljard euro, vermeldt dezelfde studie ook nog.
De alternatieven op het huidige ontwerp van de Oosterweelverbinding, zoals een volledige tunnelvariant of een overkapping van de bestaande Antwerpse Ring, worden haastig terzijde geschoven. De reden is duidelijk: het havenpatronaat wil dat de omstreden verbinding er snel en ten koste van alles komt om de 5 miljoen extra containers per jaar die verwacht worden bij de voltooiing van het Deurganckdok verplaatst te krijgen. Dit Deurganckdok is op zich trouwens ook een voorbeeld van een allesverslindend transportkapitalisme en van het nefaste ‘mainport’-concept waarbij de bevolking van steden zoals Antwerpen en Rotterdam veel meer te verliezen heeft dan ze ooit kan winnen (tenzij je aandeelhouder bent van een stouwerij natuurlijk). In een volgende bijdrage voor deze website komen we daar nog wel op terug.
Een Witte Olifant
Investeren in de huidige versie van de Oosterweelverbinding is een investering in voorhistorische technologie, namelijk vrachtvervoer via de weg. Als er een gelijkaardige domme investering zou gebeuren in Congo dan zouden we het smalend een ‘Witte Olifant’ noemen. Maar hier mogen we een maquette gaan bewonderen. Het bewijst hoe het kapitalisme op een dood spoor zit en alleen nog maar zijn eigen staart achterna holt zonder acht te slaan op de mens en op de planeet waar we wonen. Als er dan toch geïnvesteerd wordt in wegen dan moet in de eerste plaats gedacht worden aan het welzijn van de bevolking. Met de budgetten die men nu vrijmaakt zou men gemakkelijk een overkapping van de Antwerpse Ring kunnen realiseren. De luchtvervuiling en de geluidsoverlast die deze dwars door de woonwijken van de stad lopende autosnelweg momenteel veroorzaakt, zou daardoor worden weggenomen (uitlaatgassen kunnen in zo’n tunnel afgezogen en collectief gefilterd worden alvorens ze te lozen in de atmosfeer) en er zou een grote oppervlakte vrijkomen voor lokaal verkeer, park & ride infrastructuur en parken. Ook een tweede spoorwegtunnel ter hoogte van Liefkenshoek kost vele malen minder en is een veel verstandiger investering.
Het stadsbestuur, de arbeidersbeweging en heel de bevolking moeten zich verzetten tegen de wurging van Antwerpen door het sluiten van de Ring. Door middel van acties en een referendum moeten we een leefbaar en gezond alternatief afdwingen.
