In de naweeën van de algemene stakingen tegen het Generatiepact ontstond SP.a Rood. Twee jaar later blikken we met Erik De Bruyn terug op een uitzonderlijke bladzijde van de socialistische beweging. Tegelijk kondigt Erik in dit gesprek de volgende stappen aan in de opbouw van SP.a Rood. Op 8 maart zal de nieuwe linkerzijde in de SP.a een nationale bijeenkomst organiseren in Mechelen om een balans van de werking op te maken en de strategie te bespreken.
Vonk: Wat is er bereikt in deze twee jaar intense politieke activiteit?
Erik: SP.a Rood heeft aangetoond dat de SP.a een basis heeft van duizenden partijmilitanten die nog altijd op een onafhankelijke socialistische manier durven nadenken over politiek. Zij zijn absoluut niet te spreken over de centrumkoers die de partij de afgelopen jaren heeft gevolgd. We wisten al langer dat die basis bestond maar het was nooit zichtbaar gemaakt. De belangrijkste verwezenlijking van SP.a Rood is dat we dit hebben zichtbaar gemaakt en mensen met elkaar in contact hebben gebracht, mensen in verschillende afdelingen die zonder dat ze het wisten gelijkgestemd waren. We hebben een gezicht gegeven aan die basis en ook de eerste stappen gezet om daar een politieke kracht van te maken.
Vonk: Kan je een aantal voorbeelden geven van wat SP.a Rood heeft bereikt?
Erik: We bestaan iets meer dan twee jaar. Vanuit het niets of in ieder geval vanuit een zeer slechte positie, hebben we een aantal gemeenteraadsleden laten verkiezen in oktober 2006, wat ook bewijst dat socialisten met een links profiel en de juiste campagne resultaten kunnen boeken. We hebben in Antwerpen Frank Hosteaux van de nagenoeg onverkiesbare 44e plaats op de lijst in de gemeenteraad gekatapulteerd. In Brasschaat en in Wommelgem hebben we de SP.a opnieuw in de gemeenteraad gebracht. Dit zijn twee gemeenten waar de SP.a op gemeentelijk vlak niet meer aanwezig was. Die verwezenlijking zegt toch iets over de waarde van onze aanpak, zowel op het inhoudelijke vlak als op de manier waarop we campagne voeren.
We hebben ook onze stempel kunnen drukken op het tweede deel van het ideologische congres van de SP.a. Dankzij SP.a Rood begon het congres stilaan te lijken op een echt congres met voorafgaand een inhoudelijk debat. We zijn erin geslaagd amendementen te laten goedkeuren. Hoewel die de ideologische inhoud van de teksten niet hebben veranderd, toonden ze toch aan dat het mogelijk is een linkse stempel te drukken. We hebben het ideologisch congres socialistischer ingekleurd dan aanvankelijk de bedoeling was door de partijtop. De redelijk late en enigszins artificiële arbeidersdraai van de SP.a, door syndicalisten op de kieslijsten te plaatsen, is ook aan onze tussenkomst te wijten. Dit is echter een karikatuur geworden van hetgeen wij ermee bedoelden, namelijk dat de partij opnieuw een werknemerspartij moet worden.
De grootste verwezenlijking vond plaats tijdens de voorzittersverkiezingen. We zijn erin geslaagd op een vijftigtal plaatsen in de partij te spreken. Daar bereikten we naar schatting 5 à 6000 leden. Die actieve laag van 5 à 6000 mensen doet moeite om naar de vergadering te komen en zich te mengen in het politieke debat. Misschien hebben we onder hen wel een meerderheid bereikt voor onze standpunten. We waren in staat zonder enig steunpunt in het partijapparaat 8000 stemmen achter onze naam te krijgen, wat anderhalve keer het ledenaantal is van Groen!
Vonk: Kan je het effect inschatten van dit spectaculaire resultaat op de partij? Houdt de partijleiding nu rekening met het soortelijk gewicht van SP.a Rood bij de achterban?
Erik: Ik moet vast stellen dat de top hier absoluut geen rekening mee houdt. Ze willen de hele episode van de voorzittersverkiezing en wat die aan het licht bracht, zo snel mogelijk vergeten. Ze willen dat afsluiten en overgaan tot de orde van de dag. Wat ze onthouden uit die episode zijn de minst belangrijke dingen, zoals dat het ledenblad een ander uitzicht moet krijgen. Of dat ze de leden beter moeten informeren, niet dat ze de leden beter moeten betrekken in de politieke besluitvorming. Beter informeren gebeurt momenteel al met vergaderingen die werken volgens de formule 2x2x2. Dit zijn vergaderingen waar twee plaatselijke en twee nationale mandatarissen naast twee deskundigen uiteenzettingen komen geven over een bepaald onderwerp. Er is nu een cyclus aan de gang rond energie. Hier zien we weer dat het éénrichtingsverkeer is, het wordt een forum om bepaalde ideeën die voorbereid worden aan de top van de partij, voort te duwen naar basis van de partij. De input daarentegen van de basis naar de top wordt nog altijd niet gestimuleerd. Integendeel, die blokken ze sterk af.
Caroline Gennez schrijft dan wel in Sampol dat ze opnieuw "in fase" wil treden met haar achterban, wat we in de praktijk zien is dat de partij zich enorme inspanningen getroost om "uit fase" te blijven van wat er werkelijk aan de basis leeft. We zien dit de laatste weken in Antwerpen waar SP.a Rood met alle macht probeert om zaken die nu leven bij de achterban ook op de agenda te krijgen. Wij voeren momenteel een campagne om een nieuwe algemene ledenvergadering af te dwingen rond drie punten. Ten eerste, welk is het standpunt van de partij rond energie en welke campagne gaat de partij voeren tegen de stijgende energieprijzen? Bovendien willen wij de sociale huisvestingspolitiek in Antwerpen bespreken. Het landschap hier rond wijzigt serieus. De Antwerpse huisvestingsmaatschappijen worden gefusioneerd en we zien problemen ontstaan van democratische inmenging. We krijgen een eengemaakte raad van bestuur waar er veel minder inbreng zal zijn van de bewonersgroep. Ten slotte is er de actuele problematiek rond het Antwerpse stadspersoneel, waar CD&V-schepen Van Peel een zeer reactionair en antisociaal beleid voert ten aanzien van het stadspersoneel. Ook hierover heeft de SP.a geen duidelijk standpunt. Die campagne voor een algemene ledenvergadering wordt op een zeer brutale en agressieve manier geblokkeerd. Ik word in de SP.a-afdeling van Deurne beschuldigd van populisme, van subversie en alles wat niet mooi is, gewoon omdat ik probeer een algemene vergadering af te dwingen. De partijtop doet enorm veel moeite om de reële sociale strijd, de klassenstrijd, buiten de deur te houden. Daarom proberen ze enkel die punten op de agenda te zetten waar ze graag over praten. Dit is absoluut geen formule waarmee we naar een sterke oppositie kunnen gaan.
Vonk: Was de gooi naar het voorzitterschap en de behaalde 34 procent een maat voor niets?
Erik: Zeker en vast niet. We hebben een reële politieke kracht aan de basis zichtbaar gemaakt. Alleen zitten we met het probleem dat de partijtop bereid is de tactiek van de verschroeide aarde te voeren. Ze willen blijkbaar diep in het eigen vel van de partij snijden om op een artificiële manier het debat in de kiem te smoren. Er zijn enorm veel leden in de afdelingen die de partij een nieuw elan willen geven en op een links spoor willen brengen. Momenteel probeert de partijtop daar geen ruimte voor te laten. Er is een grote kloof tussen de retoriek enerzijds en de praktijk anderzijds.
Een goed voorbeeld hiervan is wat er in Hoboken gebeurt. Tijdens de voorzittersverkiezing heeft Caroline Gennez de mond vol gehad over een warme partij, een open en brede partij die samenwerking moet zoeken met andere linkse krachten, vakbonden in de eerste plaats maar ook linkse politieke krachten of organisaties van het middenveld en dergelijke. De SP.a Hoboken doet pogingen in die zin. Ze probeert een politiek links front op gang te trekken tegen de sterke positie van het Vlaams Belang in het district Hoboken. De afdeling wordt echter in de steek gelaten door de Antwerpse SP.a-leiding, die liever in zee gaat met CD&V en Open VLD dan met andere linkse krachten. De SP.a-top stelde ook dat ze de banden met de vakbonden wenste aan te halen, in de eerste plaats met het ABVV. Maar als er zich een reëel sociaal conflict voordoet zoals bij de Stad Antwerpen dan doen ze er alles aan om het buiten de deur te houden. Tot nader order blijft de zogenaamde verlinksing van de partij puur retorisch en heeft het geen enkel praktisch gevolg voor de top. Dat verplicht SP.a Rood zelf activiteiten te organiseren en SP.a-leden bijeen te brengen in vergaderingen die de SP.a eigenlijk zou moeten organiseren.
Vonk: De vakbonden hebben net een nationale betoging gehouden tegen de levensduurte en voor een federale sociale zekerheid. Wat vind je van de reactie van de SP.a-top?
Erik: Enerzijds is het zeer goed dat de partij oproept om aan die betogingen deel te nemen. Wij kunnen dat alleen maar onderschrijven en ondersteunen. Anderzijds blijft de partij kampen met een gebrek aan geloofwaardigheid. De vakbondsbetoging werd bijeengeroepen rond de eis voor het behoud van de federale sociale zekerheid en om een halt toe te roepen aan het communautaire opbod dat een wapen is om een rechtse sociale agenda door te voeren. De SP.a-top zegt die eisen te steunen. Maar in de parlementaire commissie ‘Binnenland' stemmen ze mee voor het eenzijdige en Vlaamse splitsingsvoorstel van Brussel-Halle-Vilvoorde! Zo kamp je natuurlijk met een gigantisch gebrek aan geloofwaardigheid. Als er op het vlak van het politieke personeel aan de top en op het vlak van ideologische ruggengraat niet duidelijk een breuk komt met het verleden dan zal de partij niet op een sterke en geloofwaardige manier oppositie kunnen voeren.
Men zegt nu dat het tweede Generatiepact zonder ons zal zijn. SP.a zal daartegen oppositie voeren. Maar hoe kan je op een geloofwaardige manier oppositie voeren tegen het tweede hoofdstuk van het Generatiepact als je niet duidelijk afstand neemt van het eerste hoofdstuk? De partij is daar meegegaan met de logica van het langer en harder werken om de sociale zekerheid betaalbaar te houden. Ze moet afstand nemen van die foutieve analyse. Zoniet komt elk verzet tegen een Generatiepact bis ongeloofwaardig over.
Vonk: Oranje-blauw blijkt morsdood te zijn. Er komt nu een interim-regering waaraan de SP.a niet deelneemt. Toch wordt er nog hardop gedacht over een echte tripartite in het voorjaar, waarin de socialistische familie haar plaats zou hebben. De SP.a-top geeft rare signalen op dat vlak. Onmiddellijk na 10 juni vertelde ze dat ze in de oppositie zou blijven. Onlangs waren ze echter bereid te onderhandelen over een nieuwe regering, maar het moet dan wel een ‘linkse regering' zijn. Wat vind je van die signalen?
Erik: Men gaat mij nu verwijten wat men SP.a Rood altijd heeft verweten namelijk dat we met eigen standpunten naar buiten komen die de partijeenheid schaden. Wat ik begrepen heb over partijeenheid en partijdemocratie is dat het nationaal congres het hoogste politieke orgaan is van de partij. Wij hadden een nationaal congres op 21 oktober en als er daar één zaak duidelijk is uitgekomen dan is dat wel dat de leden gezegd hebben: geen regeringsdeelname en voor een strijdbare oppositie. Nu zijn er blijkbaar in het partijbureau andere stemmen die opgaan en is er verdeeldheid aan de top. Er zijn mensen zoals Vande Lanotte en Vandenbroucke die toch voorstander zijn van regeringsdeelname! Sorry maar zij spreken enkel voor zichzelf. Zij vertegenwoordigen niet het partijstandpunt. Het partijstandpunt is dat wij in de oppositie gaan. Normaal betekent dat ook dat wij niet kunnen onderhandelen rond regeringsdeelname.
Caroline Gennez houdt een dubbele retoriek over dat onderwerp, waarmee ze de tegenstellingen in de partijtop wil toedekken. Die retoriek bestaat er in te zeggen: "Er moet een volwaardige regering komen, een regering die rekening houdt met de sociale noden van de mensen en die iets doet aan de stijgende energieprijzen en dergelijke." Dit geeft mij in elk geval de indruk dat de deur om in de regering te stappen meer dan op een kier staat. Deze deur staat open. Het risico is groot dat de partij in de lente voor een bord linzen in de regering stapt door bijvoorbeeld een aantal maatregelen rond energieprijzen er door te krijgen. Dan wordt de partij bereid gevonden om tegen een lage prijs in de regering te stappen. We weten uiteraard dat zo'n regering geen linkse regering zal zijn. Het zal een regering zijn gedomineerd door de rechterzijde. Als er een tripartite komt, zal die handelen in functie van de staatshervorming, versta hieronder de verdere regionalisering van de sociaal-economische bevoegdheden. Dan staan we er met de arbeidersbeweging slecht voor. Dat betekent dat we geen linkse regering hebben en ook geen linkse oppositie. We zitten dan opgezadeld met een regering overheerst door rechts en een oppositie die eveneens gedomineerd wordt door rechts. Zo heeft de linkerzijde geen volwaardige spreekbuis meer. De SP.a mag dus niet in de volgende regering stappen en de PS heeft evenmin iets te zoeken in de interim-regering.
Vonk: Als ik het goed versta is SP.a Rood meer dan ooit noodzakelijk?
Erik: Het lijkt paradoxaal, maar SP.a Rood is momenteel de enige component in de partij die consequent het standpunt verdedigt dat we in meerderheid hebben beslist op het nationaal congres van 21 oktober.
Vonk: Wat kan SP.a Rood concreet bieden aan de militanten in de vakbond en in de SP.a?
Erik: Het is natuurlijk belangrijk aan te sluiten bij de partij. Maar dat is onvoldoende. Je moet er ook actief in worden en het netwerk van SP.a Rood te vervoegen. De mogelijkheid om politiek werk te ontplooien verschilt van afdeling tot afdeling. Het is echter de bedoeling in de SP.a de sociale strijd, de vakbondsstrijd te vertolken, desnoods tegen de wil en de agenda van de leiding in. Hier zijn mogelijkheden toe. De statuten kunnen ons daar bij helpen. Alhoewel die niet gemakkelijk zijn. De strijd voor een algemene vergadering van de afdeling Antwerpen betekent bijvoorbeeld dat je 350 handtekeningen moet verzamelen van partijleden. Op die manier proberen we de leden de partij opnieuw in handen te laten nemen en hun punten op de agenda te zetten.
SP.a Rood slaat nogal aan in vakbondsmiddens, zoals bijvoorbeeld bij het Antwerpse stadspersoneel, waar ook syndicale militanten van ons actief zijn. Er is veel appreciatie en bewondering bij het stadspersoneel voor onze inzet. De tussenkomst van socialistisch gemeenteraadslid Frank Hosteaux in de raadscommissie op de dag van de staking, kreeg veel bijval. Hiermee bewijst SP.a Rood een van de weinige politieke relais te zijn waarop syndicalisten van de Stad Antwerpen kunnen rekenen. We zullen dat ook doen in de mate van het mogelijke in andere sociale conflicten. We hebben enkele openingen kunnen wrikken in het cordon van het partijapparaat en we zullen daar volop van gebruik maken om de eisen van de socialistische basis te verdedigen.
