ANTWERPEN - Na zijn eclatante overwinning op Caroline Gennez bij de voorzittersverkiezingen twee jaar geleden leek hij even van de aardbol verdwenen. Maar de jongste maanden staat het Antwerpse SP.A-buitenbeentje Erik De Bruyn weer helemaal in de picture. Eerst mobiliseerde hij met SP.A Rood 'zijn' Deurne-Noord tegen de Lange Wapper, vervolgens eiste hij goeie en verkiesbare plaatsen voor 'zijn' kandidaten op de verkiezingslijst en dezer dagen ligt zijn boek 'Rooddruk voor een nieuw socialisme' in de handel. Tijd voor een babbel met de 'chouchou' van de havenarbeiders en de kwelduivel van de partijleiding.
We spreken met Erik De Bruyn, woordvoerder van SP.A Rood, af na een grote vakbondsmeeting van het ABVV over de toestand bij Opel Antwerpen. Honderdvijftig arbeiders luisteren er naar speeches van hun afgevaardigde Rudi Kennes en SP.A-minister Frank Vandenbroucke. Behalve de Antwerpse schepen van Economie Robert Voorhamme, De Bruyn zelf en het gemeenteraadslid Fatma Akbas - afgevaardigde bij Opel - valt er geen socialistisch politicus te bespeuren. 'Hallucinant vind ik dat', zegt De Bruyn. 'Opel Antwerpen is vandaag hét symbool van wat de economische crisis doet met het dagelijks leven van mensen. Het gaat hier mogelijk om een van de grootste fabriekssluitingen van de afgelopen decennia. En waar is de SP.A? De strijd voor financiële zekerheid zou toch ons kernthema moeten zijn? Ik ben zelf geen beroepspoliticus en heb dus een dag vakantie moeten nemen om hier te zijn. Ik vind het erg jammer dat zo weinig anderen zich geroepen voelen om hun kop eventjes te laten zien. Veelzeggend...'
Ook niet erg verstandig in aanloop naar de verkiezingen.
'Ach, het hele SP.A-verkiezingsprogramma laat wat dat betreft veel te wensen over. We zitten op een keerpunt in de sociaal-economische wereldgeschiedenis en we durven ons als socialistische partij niet te profileren. Waarom pleiten we nu niet ondubbelzinnig voor de oprichting van een openbare bank? Of voor een absolute stop op de uitkering van dividenden. Want het is dan wel crisis, maar de meeste aandeelhouders krijgen nog wel altijd hun centjes uitbetaald. Laat investeringen in bedrijven en werkgelegenheid in godsnaam toch voorgaan. Het is de basistaak van een socialistische partij - en niet van een kleine afsplitsing of van Groen! - om voor zulke initiatieven te pleiten.'
'Begrijp me niet verkeerd. Er staan heel wat goeie dingen in het SP.A-programma, maar dat volstaat niet om de uitdagingen waar we nu voorstaan te counteren. Op het vlak van tewerkstelling zitten we nog altijd te herkauwen wat Frank Vandenbroucke jaren geleden heeft geopperd over heractivering. Je kunt het als socialistische partij toch niet maken om hele epistels te schrijven over hoe we mensen moeten toeleiden naar jobs die er helemaal niet zijn?'
Ook over de plaatsen op de kieslijst bent u niet echt te spreken. Met name over uw eigen elfde plaats en over de zesde plaats die Rudi Kennes was aangeboden.
'Ik ga geen persoonlijke strijd voeren voor de negende of de achtste plaats, maar ik maak mij wel ernstige zorgen over de globale sterkte van de lijst waarmee we in Antwerpen naar de verkiezingen trekken. Rudi Kennes is op dit moment hét boegbeeld van de syndicale strijd in Vlaanderen en we slagen er niet in om die man een verkiesbare plaats bij de eerste drie te geven.'
'Maar nee, in tijden van een wereldwijde crisis slagen wij erin om een lijst te vormen op basis van pure dorpsmentaliteit. Er moeten er voldoende van de Voorkempen bij de eerste tien staan, genoeg van de kanten van Mol, ... Komaan zeg, op dit moment zouden we toch op een volwassener manier aan lijstvorming moeten kunnen doen. Met alle respect voor bijvoorbeeld Kathleen Deckx (het jonge gemeenteraadslid uit Mol dat onverwachts een derde plaats kreeg op de ontwerplijst van SP.A, nvdr.), maar ik vind het toch wel een beetje vreemd dat ik haar niet ken. De indruk bestaat dat de partij per se een aantal mensen wil maken, in plaats van de kiezer te laten beslissen. Neem nu Bart Martens. Ze willen die per se terug in het parlement, dus hij krijgt een plaats als eerste opvolger. Iedereen weet immers dat Kathleen Van Brempt als lijstduwer verkozen zal worden, maar ze gaat niet zetelen, zodat Martens nu al zeker is van een zitje. Ik heb geen enkel probleem met Martens of Deckx persoonlijk, maar ik vind dat misbruik maken van ons kiessysteem. Je krijgt op die manier zwakke volksvertegenwoordigers, die niet op eigen kracht in het parlement geraakt zijn maar hun mandaat aan de partij danken in plaats van aan de kiezer.'
Hoeveel zetels kan SP.A halen met deze lijst?
'Maximaal vier (nu heeft SP.A nog zes Antwerpse zetels, nvdr.).'
Verwacht u dat er nog veel aan die ontwerplijst zal veranderen?
'Er wordt volop onderhandeld, ik hoop dat er tegen het provinciale congres volgende week nog wat geschoven wordt. Maar ik stel geen eisen meer wat mijn plaats betreft. Laat me duidelijk zijn: de elfde plaats is een slechte plaats, en ik denk dat ik electoraal meer potentieel heb. Maar laat de kiezer daarover dan maar beslissen. Voor mij is het belangrijker dat de lijst op zich versterkt wordt. Met nog meer uitgesproken figuren, liefst met meer kandidaten van SP.A Rood. Maar vooral: Rudi Kennes moét op de lijst, op een plaats bij de eerste drie. Als dat kan, verwacht ik dat SP.A Rood zich bij de rest wel zal neerleggen.'
En anders?
'We gaan het niet moeilijker maken dan het al is. De verkiezingen naderen met rasse schreden, het wordt tijd om de rangen te sluiten. We zullen onze plaatsen dus aanvaarden, maar we gaan wel onze eigen campagne voeren. We zullen ons duidelijk profileren als SP.A Rood-kandidaten en zullen ook aan de kiezer duidelijk maken waarin we verschillen van andere SP.A'ers. Maar ook SP.A heeft baat bij die aanpak. Wij kunnen zo kiezers aantrekken die anders de SP.A links zouden laten liggen.'
En wat na de verkiezingen?
'Ik denk dat dit echt wel de stembusgang van de laatste kans is. Als de partijleiding nadien nog altijd geen rekening wil houden met SP.A Rood of met onze ideeën, dan zijn we stilaan uitgepraat. Als we dan niet zouden reageren, raken we ook zelf onze geloofwaardigheid kwijt.'
Dreigt er dan een afsplitsing?
'Het is nu al wel duidelijk dat SP.A de komende verkiezingen niet gaat winnen. Er zal nadien dus een hartig woordje gepraat moeten worden over waar we nu naartoe willen met de partij. En vooral over de vraag of de centrumkoers die we nu al jaren varen wel de juiste is. Als SP.A Rood willen we daar in eerste instantie over kunnen meepraten. Als dat niet gebeurt, voorspel ik een diepe partijcrisis. Ik verwacht dan inderdaad afsplitsingen, maar niet per se op initiatief van SP.A Rood. Wij zijn dan misschien wel de enige duidelijk zichtbare onderstroming binnen de partij, maar er zijn verschillende - belangrijke - individuen die ook ernstige bedenkingen hebben bij de gang van zaken. Denk maar aan de vernietigende kritiek die Steve Stevaert vorige week nog uitte. En aan anciens als Tobback die zich toch duidelijk geroerd hebben bij de Anciaux-farce. Als er nu geen lessen getrokken worden, vertrekken er een aantal mensen met slaande deuren.'
Hoe komt het eigenlijk dat u niet serieuzer genomen wordt door de nationale of Antwerpse partijleiding. Bij de voorzittersverkiezingen in 2007 gaf u Caroline Gennez in Antwerpen een flink pak rammel. Dat duidt toch op een redelijk stevige achterban?
'Ik vind het ook niet zo verstandig dat ze me voortdurend proberen te marginaliseren. Het zou nu toch stilaan duidelijk moge zijn dat ik steun vind bij heel wat partijleden.'
Hoe is uw band met Patrick Janssens eigenlijk?
'Correct.'
Hebben jullie vaak contact?
'Beroepshalve (De Bruyn is milieuambtenaar voor de stad Antwerpen, nvdr.). Politiek veel minder en dat betreur ik wel. We krijgen altijd te horen dat meningsverschillen niet in de media maar intern besproken moeten worden. Dan vraag ik mij af waar dat zou moeten gebeuren. Er bestaat helemaal geen platform waar ik mijn mening op geregelde tijdstippen zou kunnen laten horen. Er is wel een Antwerps partijbestuur, maar dat is hermetisch afgesloten. Je moet al voorzitter of secretaris van een van de districtsbesturen zijn vooraleer je daartoe kan toetreden. En die twee algemene ledenvergaderingen per jaar worden meestal volgepraat door de nationale kopstukken. Als partijmilitant heb je geen enkele mogelijkheid om jezelf te laten gelden.'
Het mag dan slecht gaan met de SP.A in Vlaanderen, in Antwerpen is het nog altijd de grootste partij. Hoe doen de socialisten in het stadsbestuur het eigenlijk volgens u?
(aarzelt) 'We hebben een heleboel goeie dingen gedaan, maar ik denk dat we de klemtoon stilaan moeten herleggen. Patrick Janssens heeft enorm veel gedaan op het vlak van stadsvernieuwing, citymarketing en het aantrekken van nieuwe, kapitaalkrachtige inwoners. Dat heeft de financiële positie van de stad aanzienlijk verbeterd, maar nu is het tijd voor het tweede luik: het voeren van een meer sociaal beleid met die extra centen. Er zijn stilaan bevolkingsgroepen die niet meer mee kunnen in die vaart der volkeren. Er ontstaat in Antwerpen een tweedeling tussen de winners en de losers. Op dat vlak laten we als socialisten echt steken vallen. En partijen als Vlaams Belang profiteren daar maar al te graag van.
Is de Antwerpse afdeling beter bezig dan de nationale?
'Nee, zeker niet. Ik denk bijvoorbeeld dat de Gentse SP.A veel beter bezig is. Die partij heeft veel meer geïnvesteerd in het contact met zijn achterban. Daar hebben ze dan ook nog wat meer partijleden. Hier is de SP.A bijna volledig ontmanteld. De Antwerpse SP.A, vroeger de grootste afdeling van Vlaanderen, bestaat nu eigenlijk alleen nog maar in de media. Achter die façade is er niets. De lokale afdelingen zijn bijna volledig ontmanteld.'
Morgen komt ook uw boek 'Rooddruk voor een nieuw socialisme' uit, waarin u uw visie op een moderne socialistische partij geeft? Mogen we een bommetje verwachten?
'Ik heb nu eenmaal een andere visie op wat een socialistische partij zou moeten zijn dan de huidige partijleiding. Caroline Gennez heeft grotendeels het erfgoed van haar voorgangers overgenomen. De partij wordt geleid als een bedrijf met allemaal vertrouwelingen op de sleutelfuncties. Ze draait als een geoliede machine, zolang ze aan de macht kan blijven. Maar ik vind nu net dat een socialistische partij een instrument zou moeten zijn om gewone mensen aan het politieke leven te laten deelnemen. Natuurlijk wordt die partij dan iets minder berekenbaar, wat voor een beleidspartij niet evident is. Maar op lange termijn is zo'n aan de basis verankerde partij de enige juiste keuze. Historisch gezien was dat ook altijd onze troef. We waren een anti-establishmentpartij die in staat was om tegen de stroom in te roeien en de bevolking te mobiliseren.'
Interview door Dieter Stynen
Erik De Bruyn
Geboren in 1959, 'het jaar van de Cubaanse revolutie, en daar ben ik trots op'
Woont in Deurne-Noord
Getrouwd, twee stiefdochters, drie kleinkinderen
Milieuambtenaar voor de stad Antwerpen
Lid van de Socialistische Partij sinds 1979
Gewezen voorzitter Jong Socialisten Antwerpen
Woordvoerder SP.A Rood sinds 2005
Daagde in 2007 Caroline Gennez uit bij de voorzittersverkiezingen. Haalde in Antwerpen 59 procent van de stemmen
Kreeg elfde plaats aangeboden op de SP.A-lijst voor de komende verkiezingen
