We zitten nog maar in de eerste fase van de economische crisis. Zo'n crisis leidt niet automatisch tot een verlinksing. Dat is zeker niet het geval bij verkiezingen. De Europese verkiezingen zijn daar een goed voorbeeld van. In heel Europa hebben de centrumpartijen, in het bijzonder die van christen-democratische huize, vooruitgang geboekt. "Nu zeker geen avonturen" lijkt de kiezer te denken.
De socialistische partijen gaan bijna overal achteruit: Duitsland, Frankrijk, Nederland, Spanje enzovoort. Er is een enkele positieve uitschieter in Griekenland, maar anderzijds een volledig debacle in Groot-Brittannië. Waar er nog een verschuiving naar links is, uit die zich eerder in steun aan de groenen, zoals in Franstalig België. Natuurlijk is dat een onduldbare situatie die roept om bezinning. Het laatste wat we echter moeten doen, is de christen-democraten achterna hollen in het centrum. De achteruitgang van de socialistische partijen is het gevolg van een jarenlange verwaarlozing van hun natuurlijke (arbeiders)basis en een verlies aan eigenheid. De haat waarmee de werkende klasse aankijkt tegen deze 'leiders' is nauwelijks te onderschatten. De manier waarop ze daarop reageren is meestal geen verlinksing maar verbittering, die hen dikwijls in de armen drijft van rechtse demagogen. Zo ontstaan ontsporingen als de reusachtige overwinning van de islamhater Wilders in het 'proletarische' Rotterdam.
Dat het ook anders kan, bewijzen de rode kandidaten op de sp.a-lijsten. We hebben het dan natuurlijk over de uitslag van Erik De Bruyn, die van op de slechte elfde plaats op een zucht van een zetel strandde. In het kieskanton Antwerpen behoort Erik zelfs tot de top tien van politici met de meeste voorkeurstemmen, meer bepaald op de achtste plaats. We geven ze u op een rijtje:
voorkeurstemmen kieskanton Antwerpen
1. Filip Dewinter (VB) - 30.575 - lijsttrekker
2. Bart De Wever (N-VA) - 25.309 - lijsttrekker
3. Patrick Janssens (SP.a) - 16.397 - 2e plaats
4. Mieke Vogels (Groen!) - 9.410 - lijsttrekker
5. Gerolf Annemans (VB) - 5.748 - 17e plaats
6. Anke Vandermeersch (VB) - 5.339 - 2e plaats
7. Kathleen Van Brempt (SP.a) - 4.657 - lijstduwer
8. Erik De Bruyn (SP.a Rood) - 3.915 - 11e plaats
9. Fatima Bali (Groen!) - 3.778 - 4e plaats
10. Hugo Coveliers (VB-VLOTT) - 3.464 - laatste opvolger
Maar ook de SP.a-Rood-kandidaten in de andere provincies zetten een puik resultaat neer. Uitschieters zijn de uitstekende scores van Issam Benali in Oost-Vlaanderen en Charlotte Storme in West-Vlaanderen, respectievelijk 5111 en 5514 stemmen. Issam schuift daarmee naar de negende plaats op de SP.a-lijst en Charlotte springt van de zestiende eveneens naar de negende plaats. Dat is slechts een glimp van wat mogelijk zou zijn als de sp.a als geheel naar voor zou komen met een programma als dat van SP.a Rood: modern, maar geworteld in de socialistische traditie. Een verdubbeling van het stemmenaantal van de sp.a zou dan een realistische kaart zijn.
Want dat is evengoed een van de kenmerken van een crisisperiode. Er zijn enorme schommelingen mogelijk in de publieke opinie, of om het met een marxistische term te zeggen: in het bewustzijn. De oorzaak ligt in de grote veranderingen die in de maatschappij zelf voorkomen. De ineenstorting van het banksysteem, de sterke toename van de werkloosheid, General Motors dat jarenlang het grootste bedrijf ter wereld was en dat nu door Obama de facto wordt genationaliseerd enzovoort. Wij voorspellen dat dit niet zal verbeteren.
De kapitalistische commentatoren hopen dat het meest leed zal geleden zijn tegen 2010, sommigen spreken al van 2011. Dergelijke voorspellingen zijn nog het papier niet waard waarop ze geschreven zijn. Zal het kapitalisme binnen enkele maanden kunnen terugkeren tot de orde van de dag? Zullen de genationaliseerde bedrijven stilletjes aan weer kunnen geprivatiseerd worden? De vraag stellen is ze bijna beantwoorden. Zelfs wie geen specialist is in de economie voelt aan dat het ergste wellicht nog moet komen. De voorspelde toename van de werkloosheid in België varieert tussen de 100.000 en de 130.000 voor 2009 alleen. Maar wat als het nadien niet betert? Wat als - de kapitalisten durven er nog niet aan denken - het nog erger wordt? Nog meer faillissementen en een nog grotere bankcrisis omdat steeds meer mensen hun lening niet kunnen afbetalen? Dan raken de kapitalistische remedies stilaan op.
We kunnen met grote zekerheid voorspellen dat er nog zal genationaliseerd worden. De vraag is echter niet alleen of dat zal gebeuren, maar ook hoe. Zullen de Amerikaanse arbeiders in de al zo geteisterde industriële gordel rond Detroit lijdzaam de verdere afbouw van de autosector ondergaan? Zullen de arbeiders in de staalindustrie in Wallonië, in Zelzate en de rest van Europa zich lijdzaam naar de slachtbank laten brengen? Ook hier is de vraag stellen ze beantwoorden. Arbeiders en bedienden zullen in verzet komen, soms zelfs met uitgesproken opstandige bewegingen zoals bedrijfsbezettingen. Als de werkende klasse zich geblokkeerd voelt op het electorale vlak, heeft ze dikwijls de neiging een uitweg te zoeken in de syndicale strijd. Eens dat op grote schaal gebeurt, wordt alles mogelijk. Dan komt de tijd van de socialistische recepten: een economie beheerd door arbeiders en bedienden in het algemeen belang.
SP.a Rood mag gerust zijn. De successen die ze tot nu toe hebben gekend, zijn nog maar een voorsmaakje van hetgeen komen zal. En naast het electorale succes is het minstens even belangrijk dat er tijdens de campagne heel veel contacten gelegd zijn met activisten uit alle bedrijfstakken. In de toekomst zal dat van onschatbare waarde zijn. Naar links en dan vooruit!
