Dexia is ontstaan in 1996 na de privatisering en de fusie van het Belgische Gemeentekrediet en Credit Local de France. Het was de tijd van de grote financiële fusies, onder meer op gang gebracht door het ontstaan van de Europese eenheidsmarkt en de aankondiging van de euro (vanaf 2002). Verdere overnames volgden: in Italië, de Verenigde Staten, Turkije. Dexia bleef ook niet alleen meer een bank voor particulieren en lokale overheden, maar ontwikkelde een steeds grotere beleggingspoot door de overname van Artesia in 2001. In 2006 werd nog een winst van 2,75 miljard euro gemaakt, wat daar vandaag van rest is…. een puinhoop. "Die puinhoop is te wijten aan de megalomane ambitie wereldleider te willen zijn in financiële diensten voor lokale besturen, via een lucratief maar risicovol businessmodel". Het zijn wij niet die dit zeggen, maar Jean-Luc Dehaene, voorzitter van Dexia sedert de eerste financiële crisis van 2008. Inderdaad, Dexia heeft geïnvesteerd in zowat alle gevaarlijke beleggingen ter wereld: de Amerikaanse rommelhypotheken, de overheidsobligaties van de landen uit Zuid-Europa. Dat laatste deden zij dan nog via de gevaarlijke swaps. En geen klein beetje. Dexia moest vlak voor de jongste crash 46 miljard euro extra reserveren voor die swaps. Weer volgens Dehaene was de liquiditeitsbehoefte (het geld dat de bank moest ophalen) van Dexia in 2008 260 miljard euro. Het zijn getallen die we gewoon niet kunnen bevatten. Het laatste cijfer is 75 procent van de totale staatsschuld van Griekenland!
De volgende vraag is dan natuurlijk: heeft niemand dit zien aankomen? Was er echt niemand die aan de noodrem durfde trekken? Dergelijke vragen worden nu gesteld in de parlementaire onderzoekscommissies die aan Dexia worden gewijd. Tot nu toe met bijzonder weinig resultaat. Iedereen steekt gewoon zijn paraplu uit, niemand wist van iets. Dat is ontluisterend voor de bestuurders die de gemeenten vertegenwoordigen en ook voor de christelijke arbeidersbeweging. Beiden behoorden tot de belangrijkste aandeelhouders via de Gemeentelijke Holding (ondertussen in vereffening) en de Arco-holding. Het erge is dat we zelfs geloven dat er maar enkele personen op de hoogte waren van de draagwijdte van dit financiële gokspel. Sommige bestuursleden werden overdonderd met onbegrijpelijke financieel-economische terminologie, anderen werden met centen zoet gehouden. Dat hoeft zelfs geen corruptie te zijn. Zo werden de gemeenten toen zij in Dexia stapten het statuut van preferentieel aandeelhouders gegeven. Dat zou hen een jaarlijks dividend opleveren van 13 procent. We zeggen u: als iemand u vandaag voorstelt om 13 procent interest te geven op uw spaargeld, houd dan vooral dat geld in uw zakken want u hebt te maken met een oplichter. Jarenlang heeft Dexia het volgehouden om dit dividend uit te keren aan de gemeenten, nu natuurlijk niet meer. De gemeenten zijn niet alleen hun dividend kwijt maar ook hun geïnvesteerde kapitaal. De Dexia-holding werd ontmanteld. Wat rest van het beursgenoteerde Dexia is een ‘bad bank’ met alle risicovolle beleggingen die een staatswaarborg kreeg van 90 miljard, waarvan 54,45 miljard voor de Belgische staat. De Belgische tak van Dexia werd genationaliseerd.
In wat voor wereld leven wij dat dit allemaal kan gebeuren, zult u zich misschien afvragen? Heel eenvoudig antwoord: in een kapitalistische wereld. Dergelijk gesjoemel kan misschien heel Belgisch klinken maar het is ook heel internationaal. Uit elk land van de wereld kunnen wij gelijkaardige voorbeelden aanhalen. Het is ook geen recent fenomeen trouwens. Veel van de zwendelmethodes die nu gebruikt worden zijn verbluffend accuraat beschreven door Marx 150 jaar geleden. Langer geleden zelfs, in het begin van de 19e eeuw vlak na de triomf van het kapitalisme in de Franse revolutie, vertelde de grote Franse schrijver Balzac gelijkaardige verhalen waarin de rijken stalen van de armen. De natte droom van de kapitalisten is altijd geweest om geld te kunnen maken uit geld. Dat kan natuurlijk niet want enkel productieve menselijke arbeid kan rijkdom voortbrengen. Als grote financiële groepen daar toch in slagen, komt dat altijd neer op een gigantische plundering, mogelijk van mensen van de andere kant van de wereld. Het zijn in feite massamoordenaars die nooit ter verantwoording worden geroepen. Het is onvoorstelbaar na de debacles van de vorige jaren dat geen enkele van die haaien in de gevangenis is beland. Eén uitzondering wel: Madoff. Hij maakte immers een ‘foutje’: hij stal ook van de rijken.
Terug naar Dexia. De Belgische tak is genationaliseerd. We zouden toch blij moeten zijn zult u denken? Wel, we vinden het een juiste beslissing, maar meer dan een eerste stap is het niet. We zijn vooral tevreden dat het vele personeel dat in de bank werkt enige zekerheid krijgt over hun toekomst. We kunnen ons levendig voorstellen wat de vele bedienden en filiaalhouders van Dexia de laatste jaren hebben meegemaakt. Zij hadden geen enkele schuld aan de vele malversaties maar stonden wel in de vuurlinie als bezorgde klanten hun bank aanspraken. De volgende vraag is echter: hoe zal de nieuwe staatsbank bestuurd worden?
Enkel Dehaene heeft ontslag genomen. Zelfs een liberale econoom als Paul De Grauwe schudt het hoofd in ongeloof als dezelfde bestuurders lustig aan het hoofd blijven van Dexia. Het is heel belangrijk dat eerst aan de top van Dexia schoon schip wordt gemaakt. Gedaan met de arrogante financiële wonderboys. Gedaan met de torenhoge vergoedingen en de astronomische bonussen. Er is een bestuur nodig dat erop toeziet dat het geld van de klanten niet meer wordt ingezet voor speculatie maar nuttig wordt geïnvesteerd (in de gemeenten en de economie bijvoorbeeld.) Ook op de lagere niveaus moet de inspraak van het personeel worden georganiseerd. Zij weten best hoe het moet en wat er in het verleden mis is gegaan. De vakbonden in de sector zouden op dat vlak best wat actiever mogen zijn en zelf met voorstellen komen. Niet dat we bedoelen dat daarmee de problemen opgelost zijn. Zelfs een goed werkende overheidsbank zou slechts een eiland zijn in een kapitalistische zee in stormweer. Enkel de nationalisatie van de volledige banksector onder arbeiderscontrole, samen met de beslissende sectoren van de economie kan een blijvende oplossing brengen. En dan niet alleen nationaal maar ook internationaal. Dat hebben we altijd gezegd en zullen we blijven zeggen. Nu er een stap in de goede richting gezet is moet gestreden worden voor de volledige nationalisatie van de banksector en de controle ervan door het personeel, haar vakbonden en de gemeenschap. Wij willen een echte nationalisatie, niet het soort dat in crisistijd door liberalen tevoorschijn wordt getoverd en enkel tot doel heeft zieke banken te doen genezen op kosten van de gemeenschap om ze daarna opnieuw te privatiseren.
