Hebt u sinds 11 september ook het gevoel dat er iets fundamenteel veranderd is in de wereld? Zo’n onbestemd gevoel, intuïtie die zegt dat er storm op komst is. Er steekt zelfs al een scherpe wind op. Als je je jas eens goed aanknoopt, je kraag rechtzet, dan kan je nog doen alsof die wind je niet deert. Maar het onbestemd gevoel blijft.
We staan aan een vooravond. Straks valt de nacht. Op 11 september luidde de avondklok en we bemerkten plots dat het al een tijdje aan het schemeren was. In het Midden-Oosten was de nacht toen reeds ingetreden. De duistere miserie van ziekte, honger, oorlog en dood. Bij nader inzien is het grootste deel van de wereld al in duisternis gehuld en geniet alleen ‘het rijke Westen’ nog van de laatste straaltjes zon. Er gaat geen dag voorbij of berichten van nieuwe rampen in de zogenaamde Derde Wereld bereiken onze oren.
Het antwoord van de heersende klasse, in de eerste plaats het Amerikaans imperialisme, is de bekrachtiging van hun steun aan bevriende regimes en druk op die regimes om de problemen aan te pakken, desnoods met harde hand. Israël, Saoedi-Arabië, Colombia, Indonesië, Pakistan, Turkije, allemaal voorbeelden van moordlustige staten die de steun genieten van Washington. Als Europa in sommige gevallen wat kritischer lijkt, dan blijft het bij veel geblaat en weinig wol. De VS garanderen immers dat de wereld gehoorzaamt aan de wetten van de ‘vrije’ markt, en dat blijft ook voor onze regeringen dé prioriteit. Dat daarvoor mensenlevens worden opgeofferd betreuren ze graag in woorden, maar anderzijds beseffen ze best dat de wetten van het kapitaal slechts functioneren bij de gratie van verdrukking. En daar is nu eenmaal een harde hand voor nodig.
Venezuela heeft dat ook pas mogen smaken. Uncle Sam stak de Venezolaanse bourgeoisie graag een handje toe om de linkse president Chavez van de troon te stoten. Dat was evenwel buiten het volk gerekend. Zij kwamen spontaan op straat om hun leider en hun rechten te verdedigen en bewezen daarmee ineens de limieten van de macht van de heersende klasse. De vraag is natuurlijk of Chavez een correcte strategie heeft om de verzuchtingen van de verdrukten om te zetten in concrete en duurzame verwezenlijkingen.
Vergeleken met het lijden in de Derde Wereld hebben wij het nog goed. Maar dat wil niet zeggen dat we tevreden kunnen zijn. De huidige stand van menselijke en technologische ontwikkeling laat veel meer toe dan het magere beestje dat het kapitalisme ons biedt. Ja, we beschikken nu over internet en een gsm. We lijden echter ook aan stress, hebben te weinig tijd voor onze persoonlijke ontwikkeling, investeren niet genoeg in onze sociale relaties en stikken zowat in een gevoel van zinloosheid. Volgens de reclame kunnen we die frustraties weg consumeren, de leemte opvullen met producten. Het enige wat we nochtans vullen, zijn de zakken van de kapitalisten achter die reclame. Is de zinloosheid verdwenen?
De mens kan gedurende lange tijd vluchten in individuele oplossingen voor gezamenlijke problemen. Hij tracht de eindjes aan elkaar te knopen via overuren of een extra job, verdrinkt zijn frustraties feestelijk tijdens het weekend en droomt van een eigen zaak die hem (zogezegd) baas over zijn eigen leven zou maken. Op bepaalde momenten beseffen mensen niettemin dat ze sociale wezens zijn en dus gezamenlijk naar oplossingen moeten zoeken. Ze schieten in actie tegen degenen die hen verdrukken. Klassenstrijd noemen we dat.
De laatste jaren schieten opnieuw meer mensen in actie, arbeidsters staken, ‘andersglobalisten’ betogen. Spijtig dan ook dat onze traditionele leiding in de socialistische beweging totaal in gebreke blijft. Italië toont echter dat dit snel kan veranderen. Tot voor kort leek alles daar even vast te zitten als hier. De vakbondstop weigerde te vechten voor een alternatief, net zoals de partijleidingen van de socialistische en communistische partijen. Enkele maanden later staan er 2 à 3 miljoen mensen op straat en iedereen gaat naar huis met het gevoel dat ze iets kunnen veranderen. Kan u zich voorstellen welke wind nu door de straten van Italië waait?
Ons verplaatsen in de strijdlustige gemoedsstemming van de Italiaanse arbeiders is waarschijnlijk moeilijk. De moedeloosheid van de voorbije periode drukt nog te zeer op ons. “Klassenstrijd? Dat is iets van vroeger, dat komt niet meer terug, de mensen zijn veel te egoïstisch geworden.” Ondertussen zet het patronaat wel lustig hún klassenstrijd voort en ondermijnen ze het welzijn van de gewone mens om hun geeuwhonger naar winst te stillen. Is Sabena niet het ultieme voorbeeld? Ettelijke duizenden werknemers van de ene dag op de andere op straat. Nochtans weet iedereen dat dit zaakje stinkt. Er lopen een paar figuren rond in België en Zwitserland die hier een dikke portefeuille hebben aan overgehouden. De vakbondsleiding stond erbij en keek ernaar.
Dat de socialisten in de regering ons hadden verlaten, dat wisten we al langer. De SP.a kan zich wel een progressief imago aanmeten via maatregelen zoals de inkomensgarantie voor ouderen, de maximumfactuur in de gezondheidszorg of het gratis openbaar vervoer. Maar dat is hopeloos te weinig om het neoliberale tij te keren. Of om de opgang van extreemrechts te stuiten.
In de aanloop naar de verkiezingen wil de leiding van de SP.a met haar campagne ‘Het Groot Onderhoud’ de indruk wekken dat ze geïnteresseerd is in onze mening. Het debat zal echter helemaal niet zo open zijn als ze nu doen uitschijnen. De krijtlijnen van hun beleid liggen al lang vast en bepaalde ideeën worden op voorhand uitgesloten onder het mom van vernieuwing. “Met oude ideeën pak je geen nieuwe problemen aan. We moeten onze maatschappij zoals ze nu is recht in de ogen kijken,” zo stelt de SP.a in haar nieuwe campagne. Heeft de SP-leiding echter ooit de ‘oude’ ideeën van het socialisme in de praktijk gebracht? Of is dit gewoon een nieuwe truc om verder de liberale toer op te gaan? Wij stellen voor dat de SP.a zich eens terug onderhoudt met haar traditionele achterban, de arbeidersklasse (inclusief bedienden). Als ze geïnteresseerd zijn in de mening van de gewone mens, laat ze dan alle ondemocratische partijhervormingen van de laatste decennia terugdraaien en de deur wijd openzetten voor de mening van de werkende klasse. Of durven ze die niet meer recht in de ogen te kijken?
Natuurlijk moeten we niet verwachten dat de leiding van vakbond en partij plots uit zichzelf naar links zal zwenken. Dat hangt uiteindelijk af van de druk van de militanten. Daarom is het dringend tijd dat we die moedeloosheid van de voorbije periode van ons afschudden. We zijn immers een nieuwe periode betreden, een periode van verhoogde spanningen, verrechtsing en verlinksing, oorlog, revolutie en contrarevolutie. Kijk naar het eens zo bloeiende Argentinië. De laatste straaltjes zon uit de vorige periode kunnen de avondschemering niet meer verhullen. Maar als we gaan slapen dan is het te laat.
