Tewerkstelling: geen rituelen meer maar echte strijd
De sluiting van Levi's is angstvallig snel verteerd. Althans toch voor hen die er de dupe niet van waren. Even angstaanjagend is dat we geen volle maand moesten wachten voor de volgende bedrijfssluitingen en -saneringen zich voordeden. Verlipack, sinds enkele jaren in Duitse handen via de groep Heye, sluit zijn drie vestigingen in België. Glaverbel schrapt honderd banen. En dat alles terwijl de wereldwijde recessie zich nog maar in een beginstadium bevindt.
Maar misschien het meest angstaanjagende van alles is dat we de Verlipack-arbeiders momenteel dezelfde zinloze rituelen zien uitvoeren als deze van Levi's enkele maanden geleden: de voordeur van de hoofdzetel forceren, de receptioniste de stuipen op het lijf jagen, natuurlijk de getipte directie niet aanwezig vinden, vervolgens machteloos putten graven in het plantsoen.
Het is al lang niet meer om te lachen. Voor Verlipack in Duitse handen kwam werd het ook nog eens overgenomen en leeggezogen door de groep Beaulieu, die ook nu nog een deel van de aandelen bezit. De overname gebeurde toen met behulp van genereuze subsidies vanwege de overheid. Dominiek De Clercq, familie van de illustere ex-minister was er een tijd directeur. Beaulieu is niet direct een industriële groep die bekend staat om zijn financiële orthodoxie. Zij konden nog maar pas geleden een minnelijke schikking treffen in een proces betreffende onheus aangewende overheidsgelden en niet betaalde belastingen door honderden miljoenen op tafel te leggen.
Het getuigt dus niet alleen van een ongelooflijke arrogantie van de Vlaamse deelregering maar ook van de stuurloosheid van de arbeidersbeweging dat Van Den Brande zonder blikken of blozen opnieuw genereuze overheidssteun in het vooruitzicht stelt voor de volgende overnemer die het bedrijf en via het bedrijf de gemeenschap nog eens wil leegzuigen. Maar waarschijnlijk zal Van Den Brande door de kapitalistische logica tegen zichzelf beschermd worden daar de grote Europese glasfabrikanten absoluut geen interesse betonen in een overname van Verlipack in een markt die sinds de ineenstorting van de Oosteuropese economieën met overcapaciteit kampt. De euforie is dus verstomd. In de eerste 12 dagen van 1999 sneuvelden er in de provincie Antwerpen alléén al 491 industriële jobs.
Het sociaal akkoord dat bij Levi's werd afgesloten is tegen deze achtergrond beschouwd een regelrechte ramp. Eigenlijk is dit akkoord (aanmoedigingspremies voor hen die snel werk vinden) gebaseerd op de economische situatie van pakweg een half jaar geleden en dan nog op de patronale visie daarop. De belangrijkste problemen op de arbeidsmarkt heetten toen – en nu nog volgens sommigen – de tekorten aan werkzoekenden te zijn, en de "werkloosheidsval", d. i. het feit dat blijven stempelen soms financieel aantrekkelijker blijkt dan gaan werken (dat laatste zegt méér over de lonen die in sommige sectoren betaald worden dan over iets anders).
Los van de vraag of de vakbonden na een rituele fase van halfslachtig verzet tegen sluitingen zich halsoverkop in de stervensbegeleiding moeten engageren is het bedongen sociaal akkoord dus een zeer slecht akkoord, en voor het patronaat een vrij goedkoop akkoord. De wettelijke mogelijkheden om een bedrijf te sluiten in België zijn al soepeler dan in de rest van Europa, terwijl de syndicale respons ook niet direct angstaanjagend werkt.
Met de verkiezingen in het vooruitzicht zal de strijd voor het behoud van jobs althans ten dele op het politiek terrein worden gevoerd. Er dient dan ook dringend een balans te worden gemaakt van de tewerkstellingspolitiek van de afgelopen 10 jaar die grosso modo in heel die periode dezelfde logica is blijven volgen (selectieve loonkostverlagingen) en die al dan niet schoorvoetend door de leiding van beide grote vakbonden werd gesteund. Er moet worden nagegaan of er her en der politieke hefbomen kunnen gevonden worden die dit nefaste eenheidsdenken doorbreken. En er moet worden overlegd hoe er opnieuw een syndicaal memorandum kan worden opgesteld waarmee wél rekening gehouden moet worden...
Om aan deze discussie een platform te geven zal eind maart, begin april een "tewerkstellingsconferentie" georganiseerd worden in Antwerpen, door de initiatiefgroep "Staten Generaal van de Arbeid", die in België tot stand kwam enkele jaren geleden naar aanleiding van de oproep voor volledige tewerkstelling van het Europese Labour-parlementslid Ken Coats. Geïntereseerden kunnen nu reeds contact nemen.
