Betere wettelijke bescherming delegees, nu!
Verbod op tussenkomst burgerlijke rechtbanken in sociale conflicten!
Het regent processen tegen delegees en arbeiders in actie. Miguel Rubio, afgedankte hoofddelegee bij Wendt Boart heeft zijn pleit op een uitzonderlijk gunstige manier gewonnen voor de arbeidsrechtbank in Brussel. Maar hier tekent te baas onder druk van Fabrimetal beroep tegen aan. Raf Verbeke, ABVV-delegee bij Carnoy werd begin augustus afgedankt zonder dat de baas maar de minste regelgeving of procedure in dit verband eerbiedigt. Deze bulldozerpraktijken worden door de mannen en de vrouwen van Carnoy al meer dan een maand bekampt. Vijf eenzijdige verzoekschriften en dreigende dwangsommen hebben hun vastberadenheid niet kunnen breken.
Het proces tegen Maaike Seghers, afgedankte ACV-delegee bij Sabena gaat ook van start in september. De delegees en militanten van Clabecq worden ook opnieuw gekonfronteerd met de criminalisering van hun akties voor de rechtbank en de rijkswacht te Nijvel.
Verder gaan dan sympathieke schouderklopjes
Dit allemaal aan de vooravond van de sociale verkiezingen. Geen toeval natuurlijk. Hoog tijd dus om uit een zomerslaap wakker te worden. Sympathieke schouderklopjes of aanmoedigende speechen zijn welkom maar duidelijk ontoereikend. Nieuwe en jonge militanten die kandidaat zijn voor de sociale verkiezingen zullen zich ongetwijfeld afvragen hoedat zowel arbeiders als vakbondstop concreet zullen reageren wanneer zij onder vuur zullen worden genomen. De delegees en de militanten zijn de ziel van de vakbond. Het stakingswapen blijft het ultieme 'argument' van de arbeidersklasse. Beide laten ondermijnen brengt de vakbeweging in een zeer ondergeschikte positie.
Sociale verkiezingen zijn een beslissend moment voor de evaluatie door de gewone arbeiders en bedienden van de syndicale werking. Het is een gelegenheid voor de vernieuwing en de consolidatie van syndicale ploegen op bedrijfsniveau. Het is ook een test voor de verschillende syndicale strategische visies die in de bedrijfspraktijk tot leven komen. De bedrijfsconflicten van de laatste jaren rond jobs of werkomstandigheden duiden op een zeer negatieve balans voor het sociaal assistenten-syndicalisme, de dominerende trend in de vakbeweging. Deze trend komt onder vuur te staan. Meer delegees trekken lessen en willen bouwen aan een vernieuwd syndicalisme. Geloof het of niet, alle delegees die deze maand voor de rechtbank gaan verschijnen hebben zowel in het bedrijf als in hun vakbond de spits afgebeten voor zo'n vernieuwing. Maar het gaat niet alleen over de betrokken militaten en vakbondskernen maar meer algemeen over syndicale vrijheden en rechten die ondergraven worden.
Erosie syndicale vrijheden
Syndicale vrijheden gaan niet alleen de betrokken delegees en militanten aan. Het conflict bij Carnoy bewijst dat arbeiders de bedreiging van deze zelfde vrijheden ook kunen beseffen als een bedreiging op hun eigen werkomstandigheden en eigen vrijheid in het bedrijf. België wordt nog steeds door het patronaat voorgesteld als een soort vakbondsburcht. Een meer gedailleerde kijk op de zaak toont ons een ander beeld. Slechts 15 procent van de bedrijven behorende tot de sector 'Diensten aan onderneming' heeft een Ondernemingsraad of CPBW. In de handel en Horeca zijn er slechts 27 procent bedrijven met werknemersvertegenwoordigers. In de metaal, het syndicale bolwerk bij uitstek is dit ook maar 62 procent. Het is goed te weten dat 10 procent van de bedrijven bij gebrek aan kandidaten of gewoon verkiezingen geen CPBW heeft geïnstalleerd. (8 procent voor de OR waar er nochtans een moet komen). Daar bovenop worden in 6 procent tot 8 procent van de bedrijven de mandaten verdeeld zonder verkiezingen (als gevolg van minder kandidaten dan mandaten) - cijfers Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid., Sociale Verkiezingen 1995).
Besluit? Een belangrijk deel van de werkers is ontheven van belangenverdediging en bij gebrek aan een efficiënte bescherming van delegees worden kandidaten schaarser. De oproep die wordt gelanceerd door Raf Verbeke en Miguel Rubio wil de alarmbel doen luiden. Het patronaat is zeer bewust dat de syndicale rechten en diegenen die ze uitoefenen een hindernis vormen voor herstuktureringen en flexibiliteit. Maar het wil het debat weer lanceren over de invulling van syndicale vrijheden vandaag en de krachten verzamelen in de arbeidersbeweging om tot de nodige wettelijke veranderingen te komen.
Test
De oproep wil verder gaan dan verontwaardigde uitlatingen. Te veel vakbondsverantwoordelijken hechten ook te veel belang aan intern lobbywerk. Niet te versmaden natuurlijk. Maar wat baten ook ontgoochelde verklaringen van vakbondsecretarissen zoals tijdens de betoging voor Raf in het Gentse over het verloren consensus-en overlegmodel. Het overlegmodel is enkel een model in de hoofden van naieve vakbondsverantwoordelijken. In de hoofden van de patroons is overleg slechts een middel om een doel te bereiken. Indien de werking ervan stokt, defect is of niet aangepast is aan zijn agenda dan grijpt de patroon naar de rechtstreekse konfrontatie.
Alle ernstige kwesties worden in deze maatschappij met krachtsverhoudingen beslist. Dit zien we duidelijk bij Carnoy. Beschikt de arbeidersbeweging in België vandaag over de kracht om deze uitdaging met kans op slagen aan te gaan? Wij zijn overtuigd van wel. Op voorwaarde dat de potentiële kracht aan de oppervlakte wordt gebracht door vorming, democratische deelname, uitlegcampagnes, daadwerkelijke solidariteit, actie met het oog op het eenmaken van de versnipperde strijd en een vastberaden leiding.
De arbeiders van Carnoy zijn getest. Zij hebben over de hele lijn hun verantwoordelijkheid opgenomen. Nu wordt ook de regionale en nationale vakbondsleiding op de proef gesteld. Onder druk van talrijke bedrijfsdelegaties en de dynamiek van de staking bij Carnoy is er een regionale betoging gekomen met drie juiste eisen. Naast de evidente eis van heropname Raf wordt ook het verbod geëist van de tussenkomst van burgerlijke rechtbanken in sociale conflicten en een betere wettelijke bescherming van delegees met reïntegratieplicht. De oproep van Raf Verbeke en Miguel Rubio bevindt zich duidelijk in het verlengde van deze eisen.
