In heel Latijns-Amerika kijken de verdrukten vandaag uit naar de volksbeweging in Venezuela en de linkse regering van Chavez. Voor velen toont Venezuela dat er toch hoop is op een betere wereld. Dat wordt ook uitgelegd in het meinummer van MO*. (1)
Het artikel, dat is opgebouwd als drieluik, gaat eerst in op de banden van de regering-Chavez met Cuba, en de allergische reactie van Washington daarop. Vervolgens citeert MO* Ignacio Ramonet om aan te geven waarom Chavez als enige politicus een platform gegeven werd op het Wereld Sociaal Forum in Porto Alegre.
MO* plaatst echter kanttekeningen bij de lovende woorden van Ramonet omdat het Venezolaanse gerecht een zaak is begonnen tegen de leiders van de staatsgreep in 2002, tegen de leiders van de patronale lock-out (geen staking!), tegen bepaalde journalisten en tegen officieren die samenwerkten met Colombiaanse paramilitairen. Is het dan zo abnormaal dat coupplegers berecht worden? Bij de staatsgreep van 2002 werd de voorzitter van het patronaat zonder verkiezing president, het parlement werd afgeschaft, rechters werden uit hun functie ontheven, de politie trok de straat op en doodde mensen die vragen durfden stellen. Kortom, een regime van terreur was in voorbereiding. Washington erkende direct de nieuwe regering. Latijns-Amerika heeft een ‘mooie’ geschiedenis van dergelijke regimes. In Venezuela is het echter (deze keer?) niet gelukt want de armen kwamen massaal in opstand en konden een deel van het leger voor hun standpunt winnen.
De rijke elite bleef echter niet bij de pakken zitten en probeerde door een patronale lock-out (sluiting van bedrijven) gedurende twee maanden economische chaos te veroorzaken als voorbereiding tot een nieuwe coup. Opnieuw moesten ze in het stof bijten. De olie-industrie werd zelfs gedurende een tijd beheerd door de arbeiders zelf, zonder de managers (die meededen met de lock-out). Maar nog gaven de oude heersers en Washington het niet op – en ze zullen dat niet doen totdat ze de volksbeweging en de linkse regering een lesje hebben geleerd. De aanwezigheid van Colombiaanse paramilitairen op de ranch van iemand van de oppositie kaderde dan ook in een nieuw opzet tot destabilisatie (cfr. de Contras in Nicaragua). De Venezolaanse privé-media spelen hierin een vuile rol. In 2002 voerden ze bijvoorbeeld openlijk campagne voor een staatsgreep! Dat is ook niet verwonderlijk want ze zijn stevig in handen van de Cisneros Groep. Gustavo Cisneros is een van de rijkste mensen in Latijns-Amerika en een grote financier van de Venezolaanse oppositie. Stel dat VTM en VT4 openlijk zouden oproepen voor een militaire coup in België. Zou het Belgische gerecht dit toelaten?
Het derde deel van het artikel gaat ten slotte in op de ‘Bolivariaanse revolutie’. De auteur legt hier zeer veel nadruk op het militaire aspect. Samen met de voorgaande paragraaf kan de lezer al snel de indruk krijgen dat Venezuela gebukt gaat onder een quasi militaire dictatuur, iets wat de oppositie en Washington uitentreuren herhalen. Natuurlijk is er een militaire kant aan de Bolivariaanse revolutie. We moeten immers niet naïef zijn. De VS heeft een ontzagwekkend leger en aarzelt niet om dat in te zetten. Venezuela staat onder de noemer ‘schurkenstaat’. Verwondert het dan dat Venezuela wapens aankoopt om zich te verdedigen?
Toch is dit zeker niet de essentie van de Bolivariaanse revolutie. In de kern staat dit project voor de vereniging van Latijns-Amerika tegen imperialistische overheersing (zoals aangehaald in het artikel) én voor meer zeggenschap voor de gewone mens (arbeiders, boeren, stedelijke armen enzovoort). Een voorbeeld kan dit verduidelijken. De Bolivariaanse grondwet is tot stand gekomen door een lange discussie binnen de sociale bewegingen, de wijken enzovoort. Dus niet gewoon binnen de beperkte wereld van het parlement waar alleen de zogezegde specialisten beslissen wat ‘goed is voor het volk’ (en vaak het tegenovergestelde verkrijgen). Het is opvallend hoe in Venezuela de gewone mensen op de hoogte zijn van de grondwet en deze citeren als ze onrechtvaardig behandeld worden. De Bolivariaanse revolutie heeft veel mensen enorm bewust gemaakt van politiek en hun rol daarin.
Bovendien is het Bolivariaanse project continu in ontwikkeling. In 2003, toen het land eindelijk terug wat stabiliteit vond na twee pogingen tot staatsgreep, introduceerde Chavez bijvoorbeeld de ‘misiones’. Winsten uit de oliesector worden hierbij gebruikt om grote programma’s te financieren die de miljoenen armen toegang geven tot gezondheidszorg, alfabetisering en onderwijs. Sinds begin 2005 is er een nieuwe stap gezet in de richting van diepgaande democratisering: enkele bedrijven zijn genationaliseerd en onder arbeiderscontrole geplaatst, d.w.z. niet een baas of een groep aandeelhouders beheren een bedrijf, wel degenen die er werken. Het is dan ook geen toeval dat Chavez de laatste maanden naar de Bolivariaanse revolutie verwijst als “het heruitvinden van het socialisme voor de 21e eeuw”. En hij voegt daar aan toe: “Het kan niet het soort socialisme zijn dat we in de Sovjetunie zagen, wel socialisme gestoeld op een revolutionaire democratie.” Uit de mond van de president van een invloedrijk Zuid-Amerikaans land zijn dit toch belangwekkende woorden?
De wereld zakt steeds dieper weg in chaos. Een blik op het nieuws kan dit bevestigen. De ontwikkelingen in Venezuela kunnen wel eens een grote bijdrage gaan leveren aan hoe we uit die chaos geraken. Het bloedige mislukken van het project van Allende in Chili heeft ook een grote impact gehad op de rest van de wereld. Het zorgde voor demoralisatie binnen de linkerzijde en gaf de impuls voor een golf van dictaturen. De solidariteitscampagne voor Chili was enorm lovenswaardig. Toch kwam ze grotendeels pas na de coup van Pinochet op gang. Vandaag hebben we de mogelijkheid om solidariteit te voeren op het moment dat de overwinning van de terreur helemaal niet zeker is.
MO* is een opiniemaker voor de linkerzijde (of jullie dat nu zelf willen of niet). Dat is een knappe verworvenheid... maar eveneens een verantwoordelijkheid. Een kritische houding is daarbij onontbeerlijk. Het is uit den boze om fouten van een linkse regering met de mantel der liefde te bedekken. Daar leren we niets uit. Maar het omgekeerde doen, brengt ons evenmin een stap vooruit. Argumenten overnemen van de rechterzijde (vanwege de ‘neutraliteit’?) zal solidariteit vanuit België beknotten. Het ontbreken van solidariteit is een handicap voor de volksbewegingen in Venezuela en Latijns-Amerika. Terwijl MO* toch juist die solidariteit wil stimuleren?
(1) U kunt het artikel van MO* lezen via deze link. In deze digitale versie zijn het tweede en het derde luik van het artikel wel het omgekeerde van de geprinte versie.
