Onder strenge veiligheidsmaatregelen en na uren wachten namen duizenden afgevaardigden deel aan een van de belangrijkste evenementen van het 16e Wereld Jongeren Festival in de Teresa Carreño te Caracas. Op 11 augustus kwamen 5000 mensen bijeen op de ontmoetingsplaats, terwijl 1000 anderen, die niet meer binnen geraakten, de gebeurtenissen volgden op schermen buiten het theater.
De reden voor al deze commotie? De bijeenkomst was getiteld: “De Bolivariaanse revolutie en het socialisme van de 21ste eeuw”. Er werden allerlei vooraanstaande figuren van de Bolivariaanse beweging samengebracht, zoals bijvoorbeeld Rodolfo Sanz van de PPT (Moederland Voor Iedereen), Nicolas Maduro (voorzitter van het parlement) en David Velasquez (Communistische Partij van Venezuela). Daarnaast werden ook een aantal bekende intellectuelen uitgenodigd zoals Heinz Dieterich en helden uit de Cubaanse revolutie zoals Armando Hart. Hét hoofdevenement van deze bijeenkomst was echter president Chavez.
Tijdens het wachten begonnen mensen te scanderen: “Marxisme - Leninisme, de weg naar de revolutie”, “Een andere wereld is mogelijk, maar enkel onder het socialisme” of “Uh ah, Chavez no se va”. Er werden nog een heleboel andere anti-imperialistische slogans geroepen, de sfeer was echt geladen.
David Velasquez opende het evenement door te stellen dat het debat over het socialisme op een erg belangrijk moment komt voor Venezuela en Latijns-Amerika. Daarna somde hij een reeks verwezenlijkingen van de Venezolaanse revolutie op. Hij eindigde zijn speech tenslotte door aan te geven dat de revolutie niet te stoppen is en dat ze de steun van de wereld hebben.
Daarna was Rodolfo Sanz aan de beurt. Deze schrijver en econoom legde Chavez’ woorden over het socialisme uit. Hij legde uit dat ‘academisch links’ de discussie over het socialisme niet bezit en dat deze discussie niet dogmatisch is. Sanz legde uit dat de ‘misiones’ (de sociale programma’s) een stap op weg naar het socialisme zijn. “Nu hebben we een geschoold volk dat beter in staat is om te vechten voor het socialisme”, zei de PPT-leider. Sanz diende diegenen die Venezuela ervan beschuldigen de Bolivariaanse revolutie te exporteren ook van antwoord. “We exporteren onze revolutie niet, we exporteren de idee van het maken van een revolutie.” Deze stelling werd op luid applaus onthaald. Hij eindigde zijn toespraak met te zeggen dat het socialisme humanistisch moet zijn.
Armando Hart wees op de noodzakelijkheid van het herontdekken van het historische geheugen van de mensen. Hij nodigde de mensen uit om hun eigen geschiedenis te bestuderen. Hij sprak zijn lof uit over de speech van Hugo Chavez tijdens de openingsceremonie maandagavond. De held van de Cubaanse revolutie beschreef de speech als ‘een parel’, omdat Chavez in staat is heel belangrijke ideeën op een heel begrijpelijke manier uit te leggen, zodat iedereen ze vat. Hart moedigde zijn toehoorders aan om Bolivar en Marti te bestuderen, zodat hun ideeën het socialisme van de 21ste eeuw kunnen beïnvloeden. Hij legde uit dat er slechts twee wegen zijn voor de mensheid: “Socialisme of Barbarij”. Hart ging akkoord met Sanz: het socialisme van de 21ste eeuw moet origineel zijn, het mag geen kopij worden van een ander model. Toen Armondo Hart zijn toespraak had afgerond kreeg hij een staande ovatie.
Na Hart was Nicolas Madura aan de beurt. Hij begon door de herinnering aan Che Guevara aan te halen. De voorzitter van het parlement legde uit dat “de strijd voor rechtvaardigheid en gelijkheid even oud is als de geschiedenis van de mensheid”. Maduro wees erop dat het erg belangrijk is om de huidige problemen van de mensheid goed te begrijpen. Om die ideeën te begrijpen moeten we het 19de-eeuwse socialisme bestuderen. Maduro prees Marx en Engels. Deze twee intellectuelen ontdekten de mechanismen achter de inherente uitbuiting die aan het kapitalisme ten grondslag ligt. Maduro beschreef de 20ste eeuw als de eeuw van imperialistische heerschappij en van de strijd daar tegen. Het was ook de eeuw van de Russische en van de Cubaanse revolutie, volgens Maduro de twee belangrijkste gebeurtenissen in de geschiedenis. In de 20ste eeuw zagen we wel de instorting van de Sovjetunie. Tijdens die instorting was men echter in Venezuela al aan het vechten tegen het neoliberalisme. Deze strijd kreeg uitdrukking in de spontane opstanden die de pro-imperialistische regering van Carlos Andres Perez in het nauw dreven [de zogenaamde Caracazo in 1989, nvdr]. Spijtig genoeg werd die beweging brutaal onderdrukt door de regering. Een ander teken van dit verzet had plaats op 4 februari 1992. Die dag leidde Hugo Chavez een militaire opstand tegen de regering van Perez. Hij wees op het feit dat Venezuela door zijn olie, gas en water een belangrijke trofee was voor het imperialisme. Hij legde uit dat Venezuela het socialisme leert kennen via eigen ervaring. Madura somde vervolgens een aantal verschillende verwezenlijkingen van de Venezolaanse revolutie op. Dit zijn voorbeelden die de weg naar het socialisme tonen. Een voorbeeld was de ‘Mercal Missie’, die de 70 procent armsten van essentieel voedsel voorziet. Hij gaf ook Venepal als voorbeeld op, waarin hij de uitdaging ziet een socialistische economie uit te bouwen.
De laatste spreker voor Chavez was de Duitse intellectueel Heinz Dieterich. Hij werd onthaald met applaus, maar zou al snel het enthousiasme van het publiek de kop in drukken. Hij begon zijn toespraak door te stellen dat we exact moeten bepalen in welke fase van de revolutie we zitten. Hij zei: “Een revolutie kent drie stadia: een anti-imperialistische, een burgerlijk-democratische en een socialistische.” Hij zei dat de Bolivariaanse revolutie nu in het stadium van plaatselijke (endogenous) ontwikkeling zit en dat deze fase tot de burgerlijk-democratische revolutie hoort. Dieterich stelde de middenklasse en de burgerij openlijk gerust, we zitten immers nog steeds in de burgerlijk-democratische fase van de revolutie! Hij legde deze stelling uit op een manier die maar weinig mensen konden verstaan. Nochtans was de boodschap, ondanks zijn academische woordkeuze, erg duidelijk. Mijnheer Dieterich gelooft dat Venezuela en het Venezolaanse volk niet klaar zijn voor het socialisme.
Ondanks de nieuwe elementen die hij aandroeg, zette Dieterich gewoon de mensjewistische ‘twee-stadia-theorie’ uiteen. Deze theorie werd door Stalin aangenomen in de late jaren ’20. Zoals de Russische Mensjewieken gelooft Heinz Dieterich dat we eerst de taken van de burgerlijk-democratische revolutie moeten vervullen, voor we de socialistische revolutie kunnen uitdragen. Deze theorie heeft een fatale rol gespeeld in de geschiedenis. In 1927 werd de Chinese Revolutie verpletterd en werd de Communistische Partij bijna vernietigd. Dit omdat de leiding van de Communistische Partij en haar stalinistische raadgevers uit de Sovjetunie deze techniek van klassencollaboratie oplegden. Ook in Spanje speelde deze ‘twee-stadia-theorie’ een contraproductieve rol. Ze zorgde voor het neerslaan van de Spaanse revolutie van 1937.
Trotski verklaarde in zijn grote werk ‘De Permanente Revolutie’ dat landhervormingen, het scholen van de massa’s, de problemen van zelfbeschikking en het uitdrijven van de imperialistische krachten in een land, enkel kunnen gebeuren tijdens een socialistische revolutie. De Venezolaanse burgerij is niet geïnteresseerd in de Bolivariaanse revolutie. In dit soort situaties moet de arbeidersklasse de onderdrukte massa’s leiden, zowel in de steden als op het platteland. Zij zijn de enigen die met succes de strijd voor plaatselijke ontwikkelingen kunnen doorvoeren.
Dieterich vervolgde door zijn vijf voorwaarden voor het bereiken van het socialisme uiteen te zetten. Bij deze voorwaarden werd er niets gezegd over de rol die de onderdrukten zouden spelen in staatszaken. Er werd ook niets gezegd over het door de arbeiders democratisch verkiezen van hun vertegenwoordigers, die ten allen tijde herroepbaar moeten zijn. Tijdens de speech begonnen de gezichten in het publiek te veranderen en je kon zelfs wat gegrom horen. Om het publiek nog wat meer te beledigen legde Dieterich uit dat hij niet voor co-management is, omdat dit faalde in Duitsland. Hij legde natuurlijk niet uit waarom het gefaald had. Medebeheer is geen wondermiddel. Wanneer het bereikt wordt, moeten de arbeiders in de fabrieken met hand en tand vechten om de democratische controle over het fabriek te beschermen tegen bureaucratische elementen. Dieterich dumpt liever heel die ervaring, in plaats van er voor te vechten. Dit is het ergste soort pessimisme en de Bolivariaanse beweging heeft daar absoluut geen nood aan. Voor hij zijn speech afrondde, beledigde hij nog even Leon Trotski, door hem ‘Lenins criminele handlanger’ te noemen. Ook dit legde hij op geen enkele manier uit. De Venezolaanse beweging kan heel goed zonder dit soort ‘vrienden’!
Na deze afschuwelijke toespraak volgde een videoboodschap van Fidel Castro. Castro betuigde zijn steun in de video en er waren beelden van de Cubaanse doctors die in Venezuela werken en van de twee bezoeken van Chavez aan Havana (1994 en 2004).
Toen was het aan Chavez om te speechen. Toen hij aankwam werd de menigte gek! Ze juichten zo enthousiast en riepen hun slogans zodanig luid, dat Chavez niet kon starten met spreken. Toen hij uiteindelijk begon, onderstreepte hij het belang van het debat over het socialisme dat nu plaatsvindt in Venezuela. Hij kaderde dit debat in de strijd die over het hele Latijns-Amerikaanse continent woedt. Deze strijd is het gevolg van jarenlange imperialistische overheersing. “Venezuela was 100 jaar lang een kolonie van de VS, maar nu zijn we vrij!”, zei Chavez.
Daarna legde Chavez zijn voorstellen om de Free Trade Agreement of the Americas tegen te gaan uit. Het Bolivariaanse Alternatief voor de Americas (ALBA) is een economisch blok bestaande uit landen als Venezuela, Cuba, Uruguay en Argentinië. Deze landen zouden goederen ruilen voor andere goederen die geproduceerd worden door hun buurlanden. Venezuela ruilt nu bijvoorbeeld olie voor cement uit Uruguay. Met Cuba ruilt Venezuela olie voor gezondheidsvoorzieningen en dokters. Dit soort samenwerking kan de start zijn van een Socialistische Federatie van Cuba en Venezuela, als eerste stap naar een Socialistische Federatie van Latijns-Amerika. Zolang dit verdrag en deze samenwerking echter binnen de grenzen van het kapitalisme blijven, zijn ze kwetsbaar voor aanvallen van voornamelijk het Amerikaanse imperialisme. De enige manier waarop deze samenwerking kan slagen en waarop deze solidariteit over heel Latijns-Amerika kan uitgedragen worden, is door te breken met het kapitalisme. Chavez maakte het erg duidelijk dat hij niet in hetzelfde kamp als de imperialisten wilt zitten. “Venezuela als bevrijd land wil zijn rijkdom ten dienste stellen van de wereldbevolking en niet ten dienste van het imperialisme.” Hij bekritiseerde verder de rol die het imperialisme in Latijns-Amerika en overal ter wereld speelt. Hij haalde correct aan dat de VS nerveus zijn door hun falen in Irak.
Chavez wees erop dat de Bolivariaanse revolutie een belangrijke bijdrage kan leveren aan het debat over socialisme en de discussie over hoe het socialisme uit te bouwen. “We hebben de Venezolanen uitgenodigd om te discussiëren en om het pad van het socialisme te bewandelen.” De president wees erop dat hij door Alan Woods en andere intellectuelen werd geïnspireerd om dit debat te starten.
Chavez citeerde Karl Marx vervolgens. Marx en Rosa Luxemburg 50 jaar later, legden uit dat de keuze voor de mensheid “Socialisme of Barbarij” was. Hij zei dat ze deze uitspraak deden met hun ogen op de toekomst gericht. Nu echter, kunnen we niet meer wachten. “Vandaag kunnen we ons die luxe niet meer permitteren. Het is de vernietiging van de mensheid die dreigt. We moeten het socialisme nu beginnen uitbouwen!” Verder legde president Chavez uit dat socialisme humanisme inhoudt en dat het doel van het socialisme is de kapitalistische vernieling te stoppen. Het idee om nu onmiddellijk naar socialisme te streven botst flagrant met wat andere invloedrijke intellectuelen en leidende figuren uit de Venezolaanse politiek stellen. Slechts een uur voordien had Heinz Dieterich het uitbouwen van een socialistische samenleving nog in een verre toekomst geplaatst. Er zijn duidelijk delen binnen de Bolivariaanse beweging die spreken over socialisme, maar die zich eigenlijk gewoon de taal van de revolutie aanmeten om ze te stoppen. Dat bedoelt Chavez wanneer hij het heeft over ‘de revolutie binnen de revolutie’. De leiders van de rechterzijde van de beweging hebben deze uitdrukking overgenomen en van al haar betekenis ontdaan.
De mensen binnen de beweging moeten zich bewust zijn van deze opportunistische elementen. Deze elementen vrezen de revolutie harder dan dat ze de contrarevolutie vrezen. Het is tijd dat we ons organiseren en dat we concrete stappen nemen in de uitbouw van het socialisme van de 21ste eeuw. Dit houdt ook het bevechten van de bureaucratie in. Het staatsapparaat moet gezuiverd worden van alle elementen die de revolutie proberen te stoppen. De mensen moeten betrokken worden bij staatszaken. Zoals Lenen het stelde: “Wanneer iedereen bureaucraat is, is niemand bureaucraat.” Hetzelfde geldt voor het beheer van de industrie. De ervaring van medebeheer moet uitgediept en uitgebreid worden. Het gevecht tegen de bureaucratie is eveneens het gevecht voor socialisme!
Lees ook onze andere verslagen van het 16e Wereld Jongeren Festival:
* Inhuldigingstoespraak van Chavez
* Alan Woods spreekt het Wereld Jongeren Festival toe
