De frustratie in Washington moet groot geweest zijn! Terwijl de champagneflessen reeds ontkurkt waren door het militaire en economische establishment om de val van de vijfvoudig geplebisciteerde president van Venezuela te vieren, liep het bericht binnen dat Chavez alweer veilig en wel in het presidentieel paleis in Caracas zat.
De journalisten van BBC-World wisten niet goed wat ze ervan moesten denken. “Dit is nu twee keer in achtenveertig uur tijd dat de Venezolaanse militairen van gedacht veranderen”. Nochtans was het zonneklaar wat er gebeurd was. In eerste instantie is het leger een instrument dat de heersende eigendomsverhoudingen in een maatschappij in bescherming neemt. Die zijn in Venezuela tot nader order kapitalistisch, ondanks het feit dat het land een links-populistische president heeft. De Venezolaanse burgerij, daarin gesteund door de VS, zoekt al een tijd naar het geschikte middel en tijdstip om Chavez te val te brengen. Zij zochten en vonden daarvoor steunpunten binnen het leger.
Chavez nam immers een aantal maatregelen die de bewegingsvrijheid van het kapitalisme in Venezuela beperken, zoals het opleggen van een belasting aan de banken (wat een schande!), het behoud van de petroleumindustrie in handen van de staat, en landhervormingen. Bovendien levert hij petroleum aan Cuba en wordt hij ervan verdacht de linkse guerrillero’s van Colombia een veilige uitwijkplaats te bieden. Venezuela onder Chavez is voor het Amerikaanse imperialisme een besmettingshaard voor heel het continent.
Drie fracties in het leger
In tweede instantie is het leger echter evenmin ongevoelig voor de klassenpolarisatie in de samenleving. Het beste voorbeeld daarvan is Chavez zelf, een links geïnspireerde paracommando die reeds in het begin van de jaren ’90 een mislukte staatsgreep pleegde tegen de rechtse regering van Venezuela, in een poging de impasse van armoede en onderdrukking te doorbreken. Chavez werd nadien herhaalde malen verkozen en is wellicht de meest democratische en progressieve president in de geschiedenis van Venezuela.
Het Venezolaanse leger is ruwweg in te delen in drie fracties: een uiterst rechtse, een ‘constitutionele’ die vooral zweert bij de vrijwaring van de grondwet, en een linkse, pro-Chavez fractie. De constitutionele fractie leek in eerste instantie gewonnen voor het afzetten van Chavez nadat in Caracas begin april geschoten werd op een anti-Chavez betoging, met elf doden en tientallen gewonden tot gevolg. Achteraf bleek dit een provocatie te zijn die niet door het leger maar door duistere burgermilities werd uitgevoerd, en waren de slachtoffers aanhangers van Chavez.
Maar dat was niet de reden waarom de constitutionele fractie enkele uren na de staatsgreep van gedacht veranderde en daardoor de krachtsverhoudingen in het leger in het voordeel van Chavez deed kantelen. De eerste en voornaamste reden was dat de bevolking met een etmaal vertraging massaal de kant van de afgezette president begon te kiezen en zich van heinde en verre naar de hoofdstad begon te begeven. Een belangrijk deel van de aanhang van Chavez situeert zich namelijk bij de landloze boeren en landarbeiders buiten Caracas. De tweede reden was dat de nieuwe ‘interim-president’ Carmona (botweg de voorzitter van de patroonsfederatie!) onmiddellijk zijn hand overspeelde en met één pennentrek de vrij progressieve grondwet die Chavez heeft ingevoerd, wou elimineren en daarmee een pak sociale verworvenheden die werden opgebouwd in de afgelopen jaren. Een derde reden was dat de pro-Chavez fractie in het leger bovendien bereid leek een robbertje te vechten.
Nationale eenheid is een gevaarlijke fictie
De bevolking van Venezuela heeft getoond in wat voor een vergevorderd stadium de revolutie in Latijns Amerika zich bevindt. Het Amerikaans imperialisme is niet meer zomaar in staat de situatie op het continent middels enkele bloedige staatsgrepen naar zijn hand te zetten. De mensen begrepen wat de inzet van dit alles was! Het kapitalisme bevindt zich in héél Zuid-Amerika in een diepe crisis. Aan de burgerij de kans geven om met steun van de VS hun belangen veilig te stellen, betekent dat het continent nog maar eens zal worden ondergedompeld in zwarte ellende vergezeld van helse repressie. Dit is niet zomaar een frase, maar de onheilspellende realiteit van Zuid-Amerika vandaag!
Het gevaar is ondertussen allerminst geweken. Wanneer in de afgelopen drie dagen meermaals de vergelijking werd gemaakt tussen het Venezuela van vandaag en het Chili van 1973, dan moeten we ook beseffen dat ook in Chili een eerste poging om de verkozen socialistische president Allende uit het zadel te lichten verijdeld werd door het volk. Maar dat het in tweede instantie toch lukte. Chavez spreekt nu verzoenende woorden. Zijn tegenstanders moeten zich “bezinnen”, hij roept op tot ‘nationale eenheid’.
Met de bloedhonden van het kapitaal is echter geen eenheid mogelijk. Zij zullen opnieuw en opnieuw complotteren tot zij de finale doodsklap kunnen uitdelen. De bal ligt nu in het kamp van de arbeiders en de boeren van Venezuela. Naar het voorbeeld van Argentinië moeten zij nu overgaan tot zelforganisatie met de bedoeling de sociale verworvenheden te verdedigen, desnoods met de wapens. Ook de gewone soldaten in het leger moeten in deze comités worden betrokken. Deze verworvenheden zullen pas definitief veilig gesteld én uitgebreid kunnen worden met de val van het kapitalisme in Venezuela.
