Het gaat niet goed met het land van de vrijheid. Amerika kan de rol van motor van de wereldeconomie niet meer aan. Momenteel is de import van de VS groter dan haar export. Amerika trekt import aan van andere landen en houdt hen zo overeind. Hierdoor worden Amerikaanse industrieën tot sluiting gedwongen met als gevolg dat arbeiders hun banen verliezen. Ondertussen heeft de VS het grootste handelstekort in de geschiedenis opgebouwd, en is het nu de grootste schuldenaar ter wereld.
Ook de oorlog in Irak is een tegenslag. Nochtans dachten Bush en zijn kompanen dat het een ‘splendid little war’ zou zijn. En hoewel men zegt dat de bezetting opgeheven is en dat de Amerikaanse soldaten enkel aanwezig zijn om de vrede te bewaren, toch kost deze bezetting nog altijd zo’n 4 miljard dollar per maand. Voor veel mensen is het duidelijk dat dit geen oorlog om democratie was of in het belang van het Irakese volk, maar enkel en alleen voor de belangen van de grote multinationals. Weet het Amerikaanse volk dit ook? Hoe reageren ze op de stijgende werkloosheid? En welke invloed zal dit alles hebben op de nakende presidentsverkiezingen? Wij spraken erover met John Peterson, oprichter van Youth for International Socialism en hoofdredacteur van de Amerikaanse Socialist Appeal, het blad van de Workers International League.
De afgelopen jaren zijn er 3 miljoen banen verloren gegaan in de Amerikaanse industrie, dit is gelijk aan 1/6 van de sector. Voel je een zekere onvrede onder gewone mensen en arbeiders vanwege die groeiende werkloosheid en is er een georganiseerd protest van de vakbonden?
Mensen realiseren zich zeker dat jobs vernietigd worden door bedrijven die normale winsten maken, maar er is geen algemene mobilisatie tegen dit feit. De mensen leggen de link niet tussen de oorlog in Irak en het geld dat daar uitgegeven wordt en de loonverminderingen. De banen die nu gecreëerd worden, betalen ongeveer 13 procent minder dan de banen die verloren gegaan zijn tijdens de zogenaamde economische boom. Zoals in de autoindustrie bijvoorbeeld.
De vakbonden beginnen een beetje in opstand te komen, het probleem is dat de leiding van AFL-CIO (de belangrijkste vakbond voor de Amerikaanse arbeiders) de strijd probeert tegen te houden en de schade zoveel mogelijk wil beperken in het nadeel van de arbeiders.
In de VS is er al een anti-Chinacampagne, zelfs onze Belgische industrie lijdt onder de goedkopere exportproducten van China (de textielindustrie bv.). Zal deze anti-Chinacampagne voet aan wal zetten op Europees grondgebied in samenwerking met de VS?
Ik ben niet zeker wat er met Europa gaat gebeuren, maar wat wel zeker is, is dat China een enorme economische macht aan het worden is. Ze zijn nog niet de grootste macht, maar door hun consumptiegedrag hebben ze een groot effect op de wereldeconomie. Ook al is het handelstekort met Amerika zo groot, Amerika kan niet zonder China, omdat China ook hun economie op gang houdt. Het is dus een medaille met twee keerzijdes: langs de ene kant hebben ze de Chinese markt en de goedkope producten nodig, maar aan de andere kant neemt China markten van Amerika af omdat ze goedkopere producten leveren. Uiteindelijk zal dit probleem ook de kop op steken in Europa. Zeker als ook in Europa meer en meer banen verloren gaan door de goedkope exportproducten van China.
Bush heeft zich niet erg populair gemaakt tijdens zijn ambtstermijn, hij verbrak de Kyoto-akkoorden, hij lapte internationale verdragen aan zijn laars en hij ontketende de onrechtvaardige oorlog in Irak. Hoe staat het Amerikaanse volk tegenover al deze imperialistische wandaden? Kunnen we er vanuit gaan dat Bush de verkiezingen verloren heeft of tovert hij nog een konijn uit een hoge hoed, tovert hij bijvoorbeeld Osama bin Laden tevoorschijn net voor de verkiezingen?
Dat zijn veel vragen in één keer. Ten eerste was 9/11 zeker een keerpunt voor de Amerikanen, ze begonnen zich af te vragen waarom iedereen hen haat. 9/11 bracht al de ellende van de wereld zeer bewust in de gedachten van het Amerikaanse volk. Ze realiseren zich dat het Amerikaanse imperialisme dingen doet op deze wereld waarvan verschillende mensen zeer boos worden. We steunen het terrorisme niet, en zeker niet de moord op meer dan 3.000 gewone werkende mensen, maar meer en meer mensen beginnen te begrijpen waarom mensen zulke dingen doen. Er is de oorlog in Afghanistan, de oorlog in Irak. De effecten van de oorlog in Irak hebben een grote impact op het bewustzijn van de mensen. Deze oorlog kost 4 miljard dollar per maand, dit is ongelooflijk veel geld dat besteed zou kunnen worden aan gezondheidszorg, onderwijs en vele andere sociale doeleinden die het leven van mensen beter kunnen maken.
Je zou dus denken dat Bush geen enkele kans heeft om herverkozen te worden, maar uiteindelijk zijn de Democraten een zielig alternatief. Er is nauwelijks een verschil tussen beide partijen, en als er al verschillen zijn dan zijn het verschillen in stijl. John Kerry is zelfs nog agressiever tegenover Venezuela en Cuba, hij wil nog eens 40.000 soldaten naar Irak sturen enzovoort. Wanneer men geconfronteerd wordt met deze ‘keuze’, zijn er veel mensen die denken: “Waarom zouden we veranderen, er is toch geen verschil.” De Democraten bieden geen echt programma, zelfs het beperkte programma in verband met gezondheidszorg en tewerkstelling spreekt mensen niet aan, ze geloven er niet in.
Kijk maar naar wat gebeurde tijdens de ‘Clintonjaren’. Het was Clinton (waarvan men dacht dat hij een fantastisch democraat was) die de welvaartsstaat vernietigd heeft en die militaire uitgaven verhoogd heeft, hij viel Irak aan, hij viel Joegoslavië aan enzovoort. Dit is geen echt verschil. Dat is de hoofdreden waarom het niet mogelijk is de verkiezingsuitslag te voorspellen. Een andere reden is dat zoals bekend is er bij de vorige verkiezingen gefraudeerd werd. De laatste reden is dat er in Amerika geen stemplicht is. De verkiezingsuitslag is dus ook sterk afhankelijk van de opkomst en uit welke klasse de mensen komen die komen stemmen. De meeste mensen in Amerika zijn niet echt geïnteresseerd in politiek, maar de laatste jaren is de opkomst iets groter. Zeker de jongeren die voor het eerst mogen stemmen in een presidentiële verkiezing kunnen ook een verschil maken.
Als Osama Bin Laden gevonden wordt, zal dit Bush zijn populariteit terug een impuls geven, maar voor hetzelfde geld kan er weer een grootschalige terroristische aanslag gepleegd worden en dan krijg je een compleet andere situatie. Mensen zouden zich dan gaan afvragen waarom al dat geld aan veiligheid en aan oorlog tegen het terrorisme gespendeerd moet worden als het toch niets uithaalt. Het zou kunnen dat er een situatie komt zoals die in Spanje, wellicht niet zo dramatisch, omdat de algemene situatie in Spanje iets scherper is, maar een gelijkaardige situatie is mogelijk.
Is er geen ander alternatief naast de Democraten en de Republikeinen, is er bijvoorbeeld een groene partij? Zij komen niet zoveel in de media, hoe voeren zij campagne en wat is hun aanhang?
De derde grootste partij die deelneemt aan de verkiezingen is de groene partij, maar dit is niet echt een alternatief. De meeste mensen worden niet echt geïnspireerd door hen. In 2000 kreeg de groene partij redelijk wat steun van vakbonden in zoverre ze zich sterk kunnen maken tegenover de twee grote partijen van het kapitalisme. Maar we moeten ons concentreren op het feit dat we een heel nieuwe partij nodig hebben gebaseerd op de vakbonden met een arbeidersklasseperspectief en een socialistisch programma. Deze moet gecreëerd worden op basis van de vakbonden, die wel een sterke aanwezigheid hebben in Amerika, ondanks het feit dat ze genegeerd zijn de laatste twintig jaar. Ze zijn de enige kracht die de grote partijen kunnen uitdagen, en dat is waar we ons op moeten focussen.
Er heerst hysterie op dit moment, iedereen vindt dat Bush verslagen moet worden, maar ze moeten zich realiseren dat de Democraten niet beter zijn. Ze zullen hetzelfde beleid voeren, ze zullen misschien een beetje meer glimlachen als ze onze gezondheidszorg en ons onderwijs afnemen, maar er zal niets fundamenteels veranderen. We moeten nu aan mensen uitleggen dat ze moeten beginnen bouwen aan een alternatief en we moeten hen uitleggen dat ze volledig moeten breken met de traditionele, burgerlijke partijen als ze echte verbetering willen.
Is het een moeilijke taak om de Amerikaanse jeugd en de arbeiders te mobiliseren tegen de onmenselijkheden van de oorlog in Irak? Uiteindelijk wordt er toch veel geld in die oorlog gestopt ten koste van gezondheidszorg, onderwijs enzovoort.
Voordat de oorlog begon was er een veel zichtbaardere anti-oorlogsbeweging, en er kwamen ook veel meer mensen op straat. In veel grote en kleine steden waren er protestbewegingen. Heel belangrijk hierbij is dat we opmerken dat er veel mensen bij waren die nooit eerder politiek actief waren. Dit ging van oude katholieke dames tot anarchistische jeugd, allemaal verschillende mensen helemaal in het begin van deze massabeweging. Maar nu is het moeilijker, mensen hebben zoiets van “de oorlog is toch uitgebroken”, en ze zijn erg teleurgesteld omdat ze dat niet hebben kunnen tegenhouden. Wij hadden hieromtrent geen illusies, Bush had duidelijk besloten om de oorlog in Irak te ontketenen nog voor 9/11 en waarschijnlijk zelfs nog voor hij president werd. Hij zou in ieder geval die oorlog beginnen, dit was nu eenmaal de weg die de imperialisten gekozen hadden. De beweging maakt een soort van eb-en-vloedbeweging, elke keer als de beweging kleiner wordt, komt er daarna een periode van sterke groei. Het is allemaal een voorbereiding voor iets veel groter. Zo was er de antiglobaliseringsbeweging bijvoorbeeld die heel klein was en die plaats maakte voor een sterke antioorlogsbeweging omwille van de toen nakende oorlog in Irak. Op het moment ligt ook die beweging een beetje stil, maar er staan veel dingen te gebeuren die mensen opnieuw kunnen mobiliseren, zoals de toekomstige verkiezingen, de situatie in Irak enzovoort.
Steeds meer Amerikaanse soldaten komen om het leven in Irak en Afghanistan. Als dit cijfer sterk blijft stijgen, zal er dan een snellere mobilisatie zijn?
Het is geen automatisme dat wanneer je een bepaald niveau van gesneuvelden haalt, dat mensen dan over hun kookpunt zijn. Maar het cijfer blijft wel stijgen en hoe meer soldaten omkomen, hoe meer gezinnen erbij betrokken geraken. Dit veroorzaakt stress bij de Amerikaanse bevolking. Dit zal niet automatisch leiden tot een massabeweging. Er is ons echter wel verteld dat de soldaten in Irak onthaald zouden worden als helden en verwelkomd zouden worden met open armen. In realiteit worden de soldaten gezien als bezetters en ze stoten op een massaweerstand van het gewone Irakese volk. Dit toont aan dat de gewone Irakezen ons daar ook niet willen, en veel Amerikanen vragen zich af: “Als ze ons daar niet willen, waarom zijn we er dan?”
Is het eerlijk dat de VS spreekt van een bezetting in plaats van een oorlog?
De bezetting is in principe voorbij, de Irakezen hebben soevereiniteit nu. Maar het is duidelijk nog steeds een bezetting. Bezetting is volgens mij het juiste woord, want de oorlog had zekere doelen voor ogen die bereikt zijn. Bush laat het echter klinken alsof er niet meer gevochten zal worden, dat het vanaf nu aan enkel nog een vredesoperatie is, het Amerikaanse leger is enkel aanwezig in Irak om de vrede te bewaren. Sinds deze bewering zijn er nog honderden mensen vermoord, het is dus duidelijk een bezetting. Ook al zeggen ze dat ze daar enkel zijn als adviseurs of als gast van de Irakezen.
Hoe reageert de Amerikaanse bevolking op de nieuwe film van Michael Moore, Fahrenheit 9/11?
Er is een zeer positieve reactie gekomen, mensen zijn gechoqueerd en verbaasd door wat ze zien. Wij als marxisten zijn niet verbaasd omtrent de dingen die we zien in de film: de leugens in de regering enzovoort. Maar voor veel mensen die enkel het nieuws krijgen van de commerciële TV is het wel een grote verrassing en heeft de film hun ogen geopend. Het is verbazingwekkend dat een documentaire film een kaskraker is. De meerderheid van de Amerikanen zeggen dat ze de film gezien hebben of dat ze hem nog gaan bekijken. De film heeft zeker een grote impact, niet enkel op de verkiezingen, mensen begrijpen nu ook beter wat er gebeurt in de wereld en wiens belangen echt gediend worden.
In een andere film van Michael Moore zagen we dat mensen afgeschermd worden van de buitenwereld door ze te overladen met regionaal nieuws over kleine criminelen die een auto stelen en zo. Is dit nog steeds zo of worden mensen al beter geïnformeerd over de buitenwereld. Hoe was bijvoorbeeld de berichtgeving over de situatie in Spanje?
Ik denk dat de media zeer vriendelijk zijn geweest voor George Bush, net zoals de media een grote rol speelden in het links maken van Clinton. In het nieuws wordt er nog steeds geconcentreerd op lokale dingen, maar er gebeuren zoveel dingen in de wereld dat ze deze niet meer kunnen blijven ontwijken. Wereldnieuws heeft vaak ook een invloed op het leven van de locale bevolking. Als er iemand uit de omgeving sterft in de oorlog bijvoorbeeld, moet er ook gemeld worden waar en hoe.
De gebeurtenissen in Spanje hadden een groot effect op de mensen in de VS, veel mensen waren onder de indruk. Door deze terroristische daad wonnen de socialisten en de socialisten trekken plots de troepen terug uit Irak. Dit had een groot effect op de mensen die willen dat de Amerikaanse troepen teruggetrokken worden uit Irak. De situatie begint dus een beetje te veranderen, maar de media worden duidelijk nog altijd gecontroleerd door de multinationals en er wordt nog altijd gefocust op de kleine dingen en niet op het grote geheel, niet op dingen die de arbeidsklasse aanbelangen.
Er is een kleine contradictie in Amerika, je vertelde net dat de nieuwe film van Michael Moore zeer populair is, maar aan de andere kant lezen we in onze Belgische kranten dat de autobiografie van Bill Clinton een bestseller is in Amerika. Begrijpen de mensen het verband tussen wat er gebeurt in Irak en het eerdere beleid van Clinton niet?
De media proberen personen en individuen te idealiseren, en er is nog altijd het gevoel dat de ‘Clintonjaren’ gouden jaren waren, de economie verliep redelijk goed, gezondheidszorg was aanvaardbaar enzovoort. Ze proberen hieromtrent een illusie op te bouwen, en dat is mede de oorzaak waarom mensen geïnteresseerd zijn in het boek. Maar sommige mensen lezen het boek ook om te leren over Clinton en wat zijn regering deed, ze proberen uit te zoeken wat er vandaag gebeurt. Ik heb het boek zelf niet gelezen, en ik ben ook helemaal niet van plan het te lezen, ik ben er niet in geïnteresseerd. De enige autobiografie waar ik van genoten heb en dat ik aanbeveel is Trotski’s ‘My Life’. Uiteindelijk zit Amerika eigenlijk vol contradicties, niets verbaast mij nog.
Is de Amerikaanse jeugd geïnteresseerd in marxistische theorieën?
Ja, meer en meer, ze zijn zeer geïnteresseerd. Er zijn veel mensen die onze website bezoeken, en onze kranten kopen, ze proberen duidelijk meer te weten te komen over het marxisme en het ook te begrijpen. Er zijn heel, heel veel jonge mensen over het hele land die wakker worden en veel goede politieke ideeën hebben. Sinds de val van de Berlijnse Muur en de val van de Sovjetunie was er een soort van hysterische anticommunistische propaganda, maar nu wordt er geconcentreerd op andere dingen zoals het wereldwijde terrorisme. Dus ik denk dat het logisch is dat jonge mensen deze ideeën vinden, ze worden er niet meer van afgeschermd. Wat ook een voordeel is, is dat men zich niet meer zo bedreigd voelen door socialisme, door communisme, door marxisme, omdat gezegd wordt dat het dood is. Deze interesse is een weerspiegeling van de bewustwording van de Amerikaanse bevolking en hun verlangen naar het veranderen van hun gemeenschap.
