Lange tijd voorgesteld als “een manier om wat geld opzij te leggen tijdens je studies”, spelen studentenjobs vandaag duidelijk een heel andere rol dan in het verleden. Naarmate de crisis van het kapitalisme zich verdiept, is dit werk structureel geworden en vooral een belangrijk dood gewicht voor jongeren die zich eraan moeten onderwerpen om de eindjes aan elkaar te knopen (voor zichzelf of zelfs voor hun familie). Maar het is ook een nieuwe bron van winst voor werkgevers.
In cijfers
Al jaren zijn we getuige van een flexibilisering van de arbeidsmarkt. Daar ontsnappen de werkende studenten niet aan, integendeel. Met elke nieuwe hervorming nemen de mogelijkheden toe om te werken zonder dat werkgevers de bijdragen van hun werknemers volledig moeten betalen. De kapitalistische klasse zoekt naar elk middel om zichzelf te verrijken, zelfs als dat betekent dat de sociale zekerheid en onze leef- en werkomstandigheden steeds meer worden ondermijnd.
“In mijn kleine klas van ongeveer tien studenten heeft de meerderheid een baan tijdens de lesuren en bijna iedereen werkt op zijn minst tijdens de vakanties.” (Getuigenis van een student, verzameld tijdens een flyeractie op de UMons).
In 10 jaar tijd hebben 41procent meer jongeren gewerkt. De trend van het aantal studenten dat het hele jaar door werkt is nog zorgwekkender: in 2022 werkten 166.917 jongeren alle 4 de semesters, tegenover 109.461 die alleen in de zomer werkten. Deze situatie weerspiegelt de toenemende onzekerheid van een deel van deze populatie.
Het aantal studenten dat meer dan 475 uur per jaar werkt, is tussen 2022 en 2023 geëxplodeerd, van 49.420 werknemers die het plafond overschrijden in 2022 tot 71.447 in 2023. Nog verontrustender: 9.440 jongeren werkten meer dan 600 uur in 2023, tegenover 7.374 in 2016 (Bron: RSZ). De meerderheid van hen werkt in de horeca, doet interimarbeid of beide.
Ongelijkheid en sociale uitsluiting nemen toe
De toename van de werkgelegenheid voor studenten is niet zonder gevolgen voor de studenten. Volgens het Observatoire de la vie étudiante is bijna 80 procent van de jongeren die het financieel moeilijk hebben, gedwongen om lessen te missen tijdens hun studie.
Zelfs als studenten theoretisch kunnen profiteren van het OCMW, heeft het feit dat ze werken een impact op hun kansen op academisch succes. Bovendien duwen de instellingen hen ondanks alles de arbeidsmarkt op.
"Door het tempo van mijn werk kon ik vaak niet studeren zoals ik had gewild, omdat ik laat thuiskwam. Ik moest dus kiezen tussen slaap inhalen of studeren. Bovendien verbood mijn werkgever studenten om vrij te nemen tijdens examens en de blokperiode, waarin het nog moeilijker is om werk en studie te combineren." (Tim, UMons-student)
Toch is het geld er om zowel beurzen als echte salarissen voor studenten te regelen. Elk jaar maken alleen al de 20 grootste bedrijven in België onmetelijke nettowinsten, terwijl hun belastingontduiking en het geld dat ze opslaan in belastingparadijzen in de honderden miljarden loopt.
Terwijl de rijksten in België hun kinderen naar de beste universiteiten sturen, met vangnetten in overvloed voor het geval ze falen, worden de armsten steeds meer gedwongen om op de een of andere manier de school te verlaten. Dit weerlegt het fabeltje van de meritocratie in het kapitalisme, die er zou voor zorgen dat iedereen die zich voldoende inspant alles zou kunnen bereiken. Het tegendeel is waar: de gegoede klassen kunnen hun privileges doorgeven, terwijl de minder gegoeden hetzelfde lijden moeten ondergaan als hun voorouders.
Laten we vechten voor studentenlonen!
Het studentenloon dat wij als eis stellen bestaat in de Noordelijke landen. Als jonge Denen in het buitenland gaan studeren, zijn ze vaak geschokt als ze ontdekken dat, behalve in de Scandinavische landen, de meeste studenten niet in dezelfde omstandigheden verkeren als zij. De 'Statens Uddannelsesstotte' (SU): het systeem van 'overheidssteun voor onderwijs', opgericht in 1970, is in Denemarken zo geïnstitutionaliseerd dat het door jongeren en hun ouders als vanzelfsprekend wordt beschouwd.
Dit simpele feit is genoeg om de kapitalistische propaganda te weerleggen die beweert dat het “onmogelijk” is in België of waar dan ook ter wereld een studentenloon in te voeren.
Hier, net als elders, zijn zulke dingen mogelijk als we de moeite nemen om het geld te vinden waar het zit en het te investeren in onderwijs en kwaliteitsvolle openbare diensten. Dit zou eigenlijk zo gemakkelijk in te voeren zijn dat het legitiem is om je af te vragen in hoeverre de afwezigheid van een studentenloon in België of elders een wens is van de heersende klasse om de kinderen van arbeiders in de eeuwenoude rol van onderbetaalde loonslaven te houden.
Lees hier het artikel over studentenwerk in Syndicats (het blad van de FGTB).
