In de aanloop naar het Franse referendum over de Europese grondwet, mengde Toni Negri zich in het debat. Negri is een erg populaire intellectueel en goeroe van de antiglobalisten. Door op te roepen voor een ja-stem heeft Negri zich nu op dezelfde lijn geplaatst als Chirac en Raffarin, het Franse patronaat en de ergste sociaal-democratische reformisten.
De verklaring hiervoor is eenvoudig. Zijn theorie over ‘het Imperium’ [die stelt dat de imperialistische natiestaten zijn vervangen door een supranationaal imperium waarvan de VS slechts een uitvoerder is, n.v.d.r.] ging teloor als gevolg van de oorlog in Irak. Bijgevolg stelde Negri dat de VS een bocht van 180 graden heeft gemaakt en een ‘coup’ gepleegd heeft tegen het Imperium om zo haar eigen belangen te dienen. Het idee van een Amerikaanse coup tegen het Imperium zelf staat in tegenspraak met de theorie van het Imperium omdat in zijn boek ‘Empire’ duidelijk staat dat de natiestaat niet langer een politieke relevantie heeft.
In een wanhopige poging om te ontkennen dat wat in Irak aan het gebeuren was een imperialistische interventie was, probeerde Negri aan het begin van de oorlog de inval te rechtvaardigen. Hij stelde over het Amerikaanse protectoraat in Irak: “Dit is geen regering van de koloniale soort, maar een klassiek proces van natieopbouw, namelijk een transformatie met een democratische betekenis.” (Clarin, 26-10-2003)
Toen veranderde hij zijn positie opnieuw: het Imperium werd opeens de VS, en Europa werd het tegenwicht voor het Imperium door haar afkeuring van de inval in Irak. Hij stelde dat Europa een rem kon zijn op de reactionaire ideologie van ‘economisch unilateralisme’. Dat de voorgestelde EU-grondwet reactionair is, “is van geen tel” omdat het enkel een “overgang is naar de afschaffing van de natiestaat”, die de “grote boosdoener” is. Indien Frankrijk de grondwet verwerpt, aldus Negri, zal de hele structuur in elkaar stuiken en zal de natiestaat de enige oppositie tegen het Imperium zijn. Negri vat dit samen met de boutade: “Niet in Europa zijn, staat gelijk met niet aan politiek doen.”
Het Europese imperialisme is niet beter dan zijn Amerikaanse tegenhanger. Frankrijk heeft troepen gestuurd naar Centraal- en West-Afrika om haar eigen belangen te verdedigen, net zoals de Amerikanen dat deden in Irak. Frankrijk en Duitsland waren gekant tegen de inval in Irak precies om hun imperialistische belangen tegen de VS te verdedigen, en niet omwille van een of andere oppositie tegen het imperialisme. De welvaartsstaat in West-Europa kwam er door de strijd en de enorme macht van de arbeidersklasse na de Tweede Wereldoorlog. Deze verworvenheden, die Europa een betere plaats om leven maken in vergelijking met andere plaatsen in de wereld, zijn precies wat de nieuwe grondwet weg wil nemen.
Negri, de ‘revolutionair’, is zo in de klassieke reformistische positie beland van het ‘mindere kwaad’. Wanneer het beginpunt een foute theorie is, dan is dit het onvermijdelijke resultaat. Negri heeft in zijn hele politieke carrière altijd gezwenkt van het ene uiterste naar het andere. In de jaren ’70 stond hij bekend als een ‘ouvrièrist’: volgens hem waren het enkel de handarbeiders die de revolutionaire klasse vormden die het kapitalisme omver konden werpen. Met de nederlaag van de arbeidersbeweging in de jaren ’80 en een verzwakking van die bepaalde laag van de arbeidersklasse, kwam de Italiaanse filosoof tot de conclusie (erg origineel!) dat de arbeidersklasse niet langer bestaat!
De arbeidersklasse heeft geen nood aan ‘leraars’ als Negri. Negri’s theorie van het ‘Imperium’ had niet enkel de steun voor een reactionaire grondwet als gevolg, maar ook de steun voor het reactionaire Europese imperialisme. Negri heeft zijn aanhangers en arbeiders die hem volgen (als er al zijn) een doodlopend steegje in geleid. De marxisten hebben consequent voor een nee-stem opgeroepen in de referenda over de Europese grondwet. We hebben steeds uitgelegd dat het Europese imperialisme fundamenteel niet verschilt of beter is dan het Amerikaanse imperialisme. Oproepen om de Europese grondwet te ondersteunen komt neer op de aanvallen te ondersteunen op alle verworvenheden en overwinningen van de voorbije vijftig jaar. Zo worden de belangen van de arbeidersklasse ondergeschikt gemaakt aan die van het patronaat. Een onafhankelijke klassenpolitiek is wat nodig is. De arbeidersklasse moet haar eigen belangen scherp aftekenen tegenover de belangen van de bazen. Ze moet niet strijden voor een eengemaakt kapitalistisch Europa maar voor een verenigd socialistisch Europa. Om Europa werkelijk een te maken en de sociale verworvenheden van de voorbije vijftig jaar te behouden en uit te breiden, om een rechtvaardige maatschappij te vestigen van welvaart en overvloed, om vrede te garanderen, om het socialisme op te bouwen en de natiestaat af te schaffen, is er geen reactionair kapitalistisch Europa nodig maar wel de socialistische omvorming van de maatschappij en de oprichting van een Socialistische Federatie van Europa.
Lees ook: