Met de Amerikanen zullen ook alle andere NAVO-troepen vertrekken, waaronder die van Nederland. Volgens demissionair minister van Defensie Ank van Bijleveld heeft de NAVO ‘veiligheid’ gebracht in Afghanistan. Ze betreurt de keuze van Biden om de Amerikaanse troepen terug te trekken.
De nieuwe deadline is een symbolische verwijzing naar de aanslagen van 11 september 2001. De jacht op Osama Bin Laden werd destijds door de Amerikanen gebruikt als voorwendsel om Afghanistan binnen te vallen. Om de werkelijke redenen voor het conflict te begrijpen, moeten we de kwestie echter beschouwen in de context van het imperialisme.
Het Amerikaans imperialisme kreeg voor het eerst voet aan de grond in Afghanistan na de revolutie van 1978. In dat jaar installeerden linkse legerofficieren van de partij PDPA een progressieve regering die landhervormingen doorvoerde en meer rechten gaf aan vrouwen. De Amerikaanse regering zag de banden die het nieuwe regime had met Moskou als een bedreiging. Afghanistan is strategisch gelegen: het vormt de verbinding tussen Iran en China en ligt op de lijn tussen Rusland en Pakistan. Dat maakt het een belangrijke doorvoerlocatie voor goederen. Het is ook rijk aan olie, aardgas en andere delfstoffen. Afghanistan is verreweg ‘s werelds grootste producent van opium. Bovendien zijn er sinds de jaren ‘90 Amerikaanse plannen om een pijpleiding aan te leggen van Turkmenistan naar Pakistan door Afghanistan.
Om al deze redenen sluisde de CIA via de ISI (Pakistaanse geheime dienst) miljoenen dollars in steun door naar de Moedjahedien, een alliantie van reactionaire islamitische strijders. De Moedjahedien haatten de hervormingen van de PDPA, die inbreuk maakten op de machtspositie van de grote landbezitters en geestelijken en op de patriarchale verhoudingen. De terroristenleider Osama bin Laden, die later door de VS werd uitgeroepen tot meest gezochte oorlogscrimineel, was hier ook bij betrokken.
De Moedjahedien waren de belangrijkste tegenstanders van de linkse regering. De regering werd ‘ondersteund’ door de Sovjet-Unie, maar de militaire interventie en bezetting vanuit Moskou zette kwaad bloed bij veel Afghanen, wat leidde tot sympathie voor de Moedjahedien. Van 1979 tot 1989 vochten de Sovjettroepen tegen de Moedjahedien. Toen deze zich in 1989 terug trokken, vielen de Moedjahedien uit elkaar in kleinere groepen. De Taliban, een groep die ook steun ontving van de VS via de ISI, kwam op om dit machtsvacuüm te vullen.
De Taliban veroverde in 1996 de hoofdstad Kaboel na maanden van bombardementen en werd de dominante groep in Afghanistan. De Amerikaanse oliemaatschappij UNOCAL en de Clinton-regering probeerden een deal te sluiten met de nieuwe machthebbers over de aanleg van de eerder genoemde pijpleiding vanuit Turkmenistan. De onderhandelingen tussen de Amerikanen en de Taliban kwamen echter ten einde toen de Taliban probeerde een betere deal te sluiten met het Argentijnse oliebedrijf BRIDAS. De Amerikanen veranderden van koers en keerden zich tegen de Taliban.
Na de verovering van Kaboel vestigde de Taliban zich als de dominante groep in grote delen van Afghanistan. Onder hun regime werd de bevolking bruut onderdrukt en waren vrouwen praktisch rechteloos.
Om de Taliban te bestrijden werd in 1996 de Noordelijke Alliantie gevormd. Dit was een verbond van strijders uit Tadzjikistan en het noorden van Afghanistan, aangevoerd door leiders van de Moedjahedien. De Amerikanen vielen eind 2001 Afghanistan binnen en steunden de Noordelijke Alliantie. Binnen een paar maanden was de Talibanregering verslagen, maar de Talibanbeweging allerminst.
Voor de Amerikaanse imperialisten staat centraal dat er in Afghanistan een pro- Amerikaans regime moet heersen. Met dat doel werd in december 2001, in een hotel in Duitsland, Hamid Karzai ‘verkozen’ tot president van Afghanistan. Hij regeerde tot 2014, toen hij werd opgevolgd door Ashraf Ghani.
Met de installatie van de zwakke, corrupte en cliëntelistische regering kwam de strijd in Afghanistan beslist niet ten einde. Na twintig jaar oorlog en bezetting is de Taliban nog steeds de groep waarmee Washington moet onderhandelen. Er is geen democratie in Afghanistan, de verkiezingen zijn een farce en de massa’s leven in armoede.
Zolang Afghanistan bezet blijft door imperialisten, zal er een voedingsbodem blijven bestaan voor reactionaire bewegingen zoals de Moedjahedien en de Taliban. Zolang het imperialisme blijft bestaan, zal Afghanistan een prooi en strijdveld blijven.
Als Nederlandse marxisten moeten we pleiten voor een einde aan de bezetting en voor de volledige terugtrekking van Nederlandse troepen. Als internationalisten moeten we klaar staan om steun te bieden aan authentieke, progressieve massabewegingen in Afghanistan. Alleen een verenigd front van de Afghaanse werkende massa’s kan een weg naar vrede en voorspoed bieden. Steun van socialisten wereldwijd is daarbij onontbeerlijk.