Dinsdag 18 november werd het gemeentelijk stemrecht voor niet-Europese migranten alvast in de senaatscommissie van Binnenlandse Zaken goedgekeurd. In tegenstelling tot de week voordien ging het er redelijk sereen aan toe: de VLD ‘filibusterde’ niet meer mee, zodat alleen het Vlaams Blok vasthield aan deze kinderachtige techniek om een reeds volledig uitgehold migrantenstemrecht verder tegen te houden.
Het circus dat in de nacht van 13 op 14 november werd opgevoerd is niemand ontgaan. Voorzitter Vandenhove (SP.a) had gezegd door te willen gaan tot het einde (een stemming), desnoods nachtje door. En voilà Hugo Coveliers had ons in oktober reeds verwittigd. Hij zou namens de VLD een heel arsenaal aan vertragingsmanoeuvres bovenhalen om de stemming te saboteren. Zonder enige schroom paste hij deze tactiek toe en kreeg – dat spreekt voor zich – enthousiaste bijval van het Vlaams Blok. Dat hun gedrag zo hallucinant zou zijn, had je echter niet kunnen vermoeden. De liberaal Dedecker las een 84 bladzijden dik document over de economische situatie in Thailand voor, occasionele bondgenoot en Blokker Verreyken gaf een anderhalf uur durend historisch overzicht van het 'vreemdelingenstemrecht', voetnoten incluis. Bovendien werd er vunzig tekeergegaan, zoals bijvoorbeeld Coveliers: "Da kutmadammeke, ik moet daar van naar de wc" (sic), of wat dacht je van het vergelijken van de voorzitter met nazi Herman Göring, alleen omdat die – ondertussen murw geslagen – de bespreking toch wou afsluiten, ondanks zijn voornemen.
Uitverkoop
Veel verder staan we dus nog niet, hoewel het debat al járen aansleept. Dat het hier slechts om een kleine groep nieuwe kiezers gaat, weten veel mensen niet. Over heel België gaat het om 154.094 kiezers, waarvan 56.535 in Vlaanderen, 64.106 in Brussel en 33.453 in Wallonië. Dat er van de oorspronkelijk eis van 'links' weinig overschiet ontgaat ook velen. PS en SP.a-Spirit hebben ondertussen het voorstel van de Franstalige liberalen klakkeloos aanvaard. "Voor ons zijn die voorwaarden geen halszaak", stelde Stevaert dan ook. Die voorwaarden zijn echter geen akkefietjes, zo moet je bijvoorbeeld een engagementsverklaring ondertekenen waarin je belooft de Belgische wet en het Europees verdrag tot bescherming van de rechten van de mens na te leven. Redelijk vernederend, want de regel insinueert dat het niet vanzelfsprekend is dat niet-Europese migranten deze wetten sowieso naleven, anders dan voor de rest van de bevolking.
Voor de SP.a komt het er blijkbaar vooral op aan de kwestie zo snel mogelijk achter de rug te hebben; de VLD daarentegen wil de zaak rekken. De redenering hierachter is dat het aanslepen van de kwestie tot aan de Vlaamse verkiezingen van 2004 vooral de SP.a stemmen zou kosten. De VLD kan dan immers beschuldigend met het vingertje wijzen. Hoe het precies zit met de mening van de modale Belg wordt betwist. De manier van vraagstellen bepaalt mee de uitslag van een peiling. Le Soir meldt dat er een kleine meerderheid voor is, terwijl de Gazet van Antwerpen ons wil doen geloven dat 80 procent tegen is! De belachelijk grote anti-affiches van het Blok doen alvast hun best.
De niét-zo-snel-Belg-wet
Een stokpaardje voor tegenstanders is de snel-Belg-wet. Wie wil stemmen wordt toch gewoon Belg? Ten eerste is de veronderstelling fout dat het aannemen van de Belgische nationaliteit de enige manier is om je wil tot deelname aan het alledaagse leven in dit landje uit te drukken. Sommige mensen zien hun nationaliteit als de uitdrukking van hun culturele eigenheid, anderen willen hun oorspronkelijke nationaliteit niet opgeven uit praktische overwegingen. Een dubbele nationaliteit is vaak onmogelijk en men wil bepaalde rechten in het land van oorsprong niet verliezen. Het feit dat deze mensen bijvoorbeeld wél belastingen betalen, hier huizen kopen en hun kinderen naar 'onze' scholen sturen, impliceert wel dat zij meedraaien als alle anderen. Voor- én tegenstanders halen voor de gelegenheid ook de term integratie veelvuldig uit de kast. Integratie wordt voorgesteld als een eenzijdige verantwoordelijkheid.
Ondertussen vormt heel de discussie een dankbare afleiding voor het echte probleem: mensen van allochtone origine, Belg of niet, worden nog dagelijks met feitelijk én wettelijk racisme geconfronteerd. Wat betreft onderwijs, huisvesting en tewerkstelling is hun situatie penibel, zeker in de grote steden. Het is dan ook een illusie dat beperkte stemgerechtigheid voor deze kleine groep mensen iets kan veranderen. Verder leert het Nationaal Instituut voor Statistiek ons dat de snel-Belg-wet een fabeltje is. In 2002 daalde het aantal nationaliteitsverwervingen met 26 procent tegenover 2001. Reden hiervoor is de vage omschrijving van de wet, waardoor willekeur de bovenhand krijgt. Mensen worden vaak dubbel gestraft, een aantal (betaalde) verkeersboetes bijvoorbeeld kan reeds tot een weigering leiden. De verschillende regeringspartijen moeten evengoed vertrouwd zijn met deze cijfers. Desondanks zien zij er geen graten in om, nadat de huidige lastige kwestie van de baan is, te onderhandelen over een strengere nationaliteitsverwerving, alleen de PS houdt hierin de boot af. Het moment is er natuurlijk ook naar. De media overspoelen ons met nieuwsberichten over vluchtelingen en nu gaan een deel 'vreemdelingen' nog mee stemmen in onze gemeenten ook. Zoals vaker worden deze zondebokken gebruikt om er voor te zorgen dat de angst voor het onbekende een afleiding vormt voor echte problemen, zoals de huidige crisis en de daarbij horende afdankingen.
Wel bedankt!
Wat we ons dienen af te vragen is wie er eigenlijk beter wordt van dit stemrecht. Het Vlaams Blok kan zijn pret niet op, een strengere nationaliteitsverwerving is nu al een feit en bovendien kan men door deze negeerbare 'toegeving' de strijd voor volledig gelijke politieke rechten voortaan de mond snoeren. Pleiters voor algemeen migrantenstemrecht (stemrecht op alle niveaus + verkiesbaarheid) zullen worden voorgesteld als niet aflatende zeurpieten. Voor de zogenaamd linkse partijen ging het al lang om een symbooldossier, van hen verwachten wij echter meer steun. Het pleidooi voor volledige politieke rechten voor migranten behoort tot de onafgewerkte strijd van de arbeidersbeweging in de 19e en 20e eeuw voor het algemeen stemrecht. In de bedrijven stemmen zowel Belgen als niet-Belgen tijdens de sociale verkiezingen voor vakbondsafgevaardigden, ongeacht hun nationaliteit. Deze gelijke sociale rechten zijn een verworvenheid van de arbeidersstrijd. Met gelijke politieke rechten zal de arbeidersbeweging beter gewapend zijn in de strijd voor betere leef- en werkomstandigheden en tegen racisme. Dát moet de boodschap zijn van SP.a en PS.
