"Op 59 jaar stoppen we meestal met werken. De regering wil ons tot 65 jaar doen werken." Met die woorden trekt Alain Clauwaert, een van de belangrijkste socialistische vakbondsleiders, aan de alarmbel. Luc Cortebeeck van het ACV doet hetzelfde en dreigt met een algemene staking in het najaar als de regering met dit plan doorgaat.
Wat is er aan de hand? Het brugpensioen – zelfs het hele einde van een loopbaan, inclusief het pensioen – staat op het spel. Het brugpensioen is een stelsel dat uitgevonden werd in de jaren ’70. Naakte en brute ontslagen in bedrijven kunnen ermee opgevangen worden door oudere collega’s, namelijk vijftig plussers. Naast de werkloosheidsuitkering krijgen zij nog een extra bedrag toegeschoven tot ze met pensioen kunnen gaan op hun 65. Werkers die tussen 55 en 60 jaar oud zijn, komen er voor in aanmerking. Soms is het zelfs mogelijk vanaf 52 jaar of uitzonderlijk vanaf 50 jaar. Mensen die genieten van een brugpensioen moeten nooit meer werken, ze zijn niet meer werkzoekend. Er geldt ook een vervangingsplicht: voor elke werker die op brugpensioen gaat, moet een jonge vervanger aangeworven worden. Alleen blijft deze laatste regel in werkelijkheid vaak dode letter.
Het brugpensioen is eigenlijk geen echt pensioen. Het is een beperkte schokdemper voor de sociale ellende die veroorzaakt wordt door afdankingen. Het is een van de weinige defensieve maatregelen waarover vakbonden beschikken als alternatief op naakt ontslag. Kiezen voor brugpensioen is niet echt een vrije keuze want het zijn de bazen die de bedrijven herstructureren, sluiten of verplaatsten naar andere landen.
Het personeel en hun vakbonden hebben niets in de pap te brokken. Sinds meer dan 25 jaar hollen we van de ene herstructurering naar de andere. Er is geen echt alternatief en dus is het normaal dat het brugpensioen zo belangrijk wordt in geval van personeelsafvloeiing. Een echt alternatief zou zijn: collectieve arbeidsduurvermindering naar 35 en later naar 32 uren per week zonder loonsverlies en met bijkomende aanwervingen. Dit is niet zo gek als je weet dat oudere werkers als het ware voor hun tijd uitgeblust geraken door de hoge werkdruk. Voor vele oudere collega’s speelt niet de kwestie van langer wíllen werken. De vraag is of ze nog langer kúnnen werken!
Vandaag zijn we met zo’n 100.000 arbeiders en bedienden die deel uitmaken van dit stelsel van brugpensioen. Eigenlijk is dat niet veel. Het gaat slechts om 6 procent van alle 50-plussers.
Sociale Zekerheid wordt gepluimd door de patroons, niet door oudere werkers
Maar de discussie over het brugpensioen gaat niet alleen, of in de eerste plaats, de oudere collega’s aan. Ook voor jongere arbeiders en bedienden is de inzet groot. De regering wil de oudere collega’s langer aan het werk houden op een moment van hoge werkloosheid zoals vandaag! Welke kansen hebben de jongeren dan nog op een job?
De andere grote inzet van de eindeloopbaandiscussie is de financiering van de sociale zekerheid. Deze wordt elk jaar ondergraven door de herhaaldelijke vermindering van de zogenaamde patronale lasten. We zeggen ‘zogenaamd’ omdat het hier eigenlijk gaat om het onrechtstreekse loon van arbeiders en bedienden dat dient voor de financiering van onze sociale zekerheid. Elk jaar rijven de bazen 4,4 miljard euro extra binnen door deze verlaging van ons onrechtstreeks loon. En nog zijn ze niet verzadigd. De bazenorganisatie, het VBO, wil die som optrekken tot 10 miljard euro per jaar. In ruil hiervoor beloven zij steeds bijkomende jobs maar die zien we niet. Hier ligt de echte reden voor de problemen van de financiering van de sociale zekerheid, ze willen de sociale zekerheid verder afbouwen.
Ondanks de aanwezigheid van de socialistische partijen in de regering vinden ze voor hun eisen een gewillig oor bij Verhofstadt II. In de herfst zullen de ministers van SP.a en de PS duidelijk moeten kiezen aan welke kant ze staan.
De federale regering heeft een nota opgesteld over het einde van de loopbaan voor de onderhandelingen met de vakbonden en de patroons. Hier staan 67 maatregelen in voorgesteld. De centrale idee is dat er te weinig mensen aan de slag zijn in België. Slechts 60 procent. Vooral ouderen werken te weinig, zeggen ze. Slechts twee op vijf 50-plussers en één op drie 55-plussers. De regering wil in navolging van de richtlijnen van de Europese Unie 70 procent van de Belgen weer aan de slag krijgen. Vooral de ouderen moeten volgens die nota weer aan het werk. Het doel is dat één op twee mensen van boven de 55 jaar weer aan werk geraakt.
Met andere woorden wil de regering dat oudere werkers zich verder afbeulen terwijl er zoveel jongeren vragen om aan het werk te mogen gaan. In een enquête van Vacature.com kan men lezen dat er gemiddeld 48 uur per week wordt gewerkt. Dat is tien uur meer dan de wettelijk vastgelegde arbeidsduur van 38 uur per week. Is dit niet absurd? In een land met 600.000 werklozen waarvan 125.000 jonger dan 25 jaar zijn, wil de regering het oudere personeel langer doen werken!
Bijna iedereen zal langer moeten werken, brugpensioen wordt bijna onmogelijk
De hoofdmaatregel bestaat erin dat je tegen het jaar 2010 pas op brugpensioen kan gaan na een volle loopbaan van 40 jaar. Tot nu toe kon je op 58-jarige leeftijd op brugpensioen na 25 jaar dienst en na 20 jaar op je 60. De ingreep die voorgesteld wordt, betekent in de praktijk dat het brugpensioen zeer moeilijk wordt gemaakt. Mensen met een gemengde loopbaan kunnen het vergeten. De tijd dat ze als zelfstandige hebben gewerkt of als ambtenaar telt gewoon niet mee. De hardst getroffen groep zijn de vrouwen.
Jef Maes van de studiedienst van het ABVV ziet het zo: “Alle vrouwen die deeltijds werken – ongeveer 40 procent – mogen het vergeten: zij geraken nooit aan 38 of 40 jaren van 312 voltijdse dagen. Vrouwen zijn ook vaker inactief: bij de 34 loopbaanjaren die vrouwen vandaag op 58 jaar halen, zitten gemiddeld vijf jaar werkloosheid of tijdskrediet, die voor het brugpensioen niet volledig meetellen. Ook de jaren gewerkt in de openbare sector of als zelfstandige moeten afgetrokken worden.''
“Maar zelfs voor diegenen met een lange carrière, die zeer vroeg begonnen te werken en altijd voltijds werknemer bleven in de privé-sector, wordt het zeer nadelig om voor 62 jaar op brugpensioen te gaan. De pensioenrechten voor de jaren dat je voor 62 op brugpensioen gaat, worden meer dan gehalveerd.”
In een pamflet dat de Algemene Centrale van het ABVV deze zomer verdeelt in de bedrijven, staan nog andere maatregelen die niet door de beugel kunnen.
* Outplacement wordt verplicht bij herstructureringen. Is deze voorwaarde niet vervuld dan volgt een financiële straf voor de werker (6 tot 13 weken schorsing van de werkloosheidsuitkering). Daar komt bovenop dat het halftijdse brugpensioen wordt afgeschaft.
* Afschaffing van het halftijds brugpensioen
* Behoud van de geschiktheid voor de arbeidsmarkt tot 65 jaar voor iedereen.
* De uitkering van de groepsverzekering wordt van 60 tot 65 jaar uitgesteld.
* De werknemer kan zijn arbeidstijd verminderen door een gedeelte van zijn eindejaarspremie te laten vallen.
* Nachtarbeiders kunnen opnieuw in een dagregime wanneer ze zelf sparen om het loonverlies op te hoesten.
* Minder mogelijkheid voor vervroegd vertrek van ploegenarbeiders of arbeiders uit de bouw.
* Terug naar af: de omschrijving van zwaar werk wordt beperkt terwijl we een definitie nodig hebben die rekening houdt met de realiteit.
* Uw bedrijf kan u behouden en ter beschikking stellen aan andere bedrijven!
* Financiële stimuli om langer dan 65 jaar te werken terwijl werklozen wachten op werk.
* Tijdskrediet wordt beperkt tot één jaar.
* Statuut oudere werkers wordt fragiel: vermindering van barema’s, aanvaarding kleine jobs (tot minder dan 3 uur per dag) of zelfstandigen. Een echt sociaal laboratorium.
Algemene staking in de herfst?
De vakbonden, het ACV op kop deze keer, schieten de meeste voorstellen gewoonweg af. We geven ze geen ongelijk. Zoals een ACV-leider het verwoordde: “Dit is geen eerste klas maar een derde klas begrafenis van het brugpensioen. Een massagraf.” Het ACV dreigt met een reeks vrijdagstakingen in het vroege najaar. Wij steunen dat idee volledig. Wel moet het duidelijk zijn waarvoor wij ons in het strijdgewoel gaan gooien. De Vonk-militanten in de vakbonden willen dat het brugpensioen een recht blijft vanaf 55 jaar met verplichte aanwerving van jongeren. Hieraan moeten we de eis koppelen van een drastische arbeidsduurvermindering naar 35 uur en later naar 32 uur zonder loonsvermindering. Ook moeten we een verhoging eisen van de pensioenen en hun welvaartsvastheid. Dit alles moet betaald worden met de winsten van de patroons.
