De politieke crisis van 194 dagen lang heeft een raar gedrocht ter wereld gebracht. Een federale regering is voor de eerste keer in de Belgische geschiedenis asymmetrisch samengesteld. Het is een overwegend rechtse regering plus de Franstalige socialisten, maar zonder de Vlaamse socialisten. Deze regering beschikt in theorie over een tweederdemeerderheid voor een staatshervorming.
Nooit tevoren werd slechts één taalvleugel van een politieke familie opgenomen in de regering zonder dat de andere er ook deel van uit maakte. Dat dit voor de eerste keer moest gebeuren met de socialistische partijen duidt op het communautaire denken dat de top van beide socialistische partijen overheerst. De politieke of sociale solidariteit onder socialisten aan beide kanten van de taalgrens is blijkbaar minder waard dan de solidariteit met rechtse krachten in de eigen taalgroep. Het mag niemand verwonderen. De splitsing van de Belgische Socialistische Partij aan het einde van de jaren ‘70 kondigde dit reeds aan. Al sinds de algemene staking van ‘60-61 is die communautaire opdeling ingezet in de socialistische arbeidersbeweging. Het logische resultaat hiervan is het triestige spektakel van vandaag. Dat de PS de laatste uren van de regeringsonderhandelingen onder hoogspanning brengt om de CDH, de Franstalige tegenhanger van de CD&V, in de regering te hijsen spreekt boekdelen. Niet de eventuele opname van de SP.a in de federale regering werd de inzet van de inspanningen van de PS. De redenen hiervoor zijn duidelijk. De SP.a-top heeft zonder blikken of blozen de eenzijdige splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde gestemd in de parlementaire commissie en is bereid het sociaal-economische beleid en misschien zelfs de sociale zekerheid te regionaliseren. Ook vanuit de oppositie!
Dit maakt dat de Franstalige socialisten en ook een gedeelte van de arbeidersbeweging in Wallonië en Brussel meer heil ziet in een Franstalig front over de sociale klassen heen om de aanvallen van het Vlaamse patronaat te weren. De eenheidsbetoging van de grote vakbonden op 15 december toont echter aan dat een andere front mogelijk is. De petitie ‘Red de Solidariteit' die nu al meer dan 100.000 handtekeningen heeft verzameld, waarvan 60 procent in Vlaanderen, geeft ook een andere weg aan in de strijd tegen de splitsing van de Sociale Zekerheid.
De SP.a-top had in de dagen voor Verhofstadt III nochtans haar bereidheid getoond om in een klassieke tripartite te stappen. Hun zes eisen over koopkracht ten spijt was het overduidelijk dat de top van de partij zeer graag in de regering wenste te stappen, tegen de opinie van de achterban in. Dirk Vandermaelen, kersverse ondervoorzitter van de SP.a, gaf op Terzake echter triestig toe dat de andere partijen hen niet meer nodig hadden. Hij verweet deze situatie aan het veto van Bart Somers van Open VLD. De redenen mogen dan dubieus zijn, toch is het goed dat de SP.a niet in de regering zit. Dat was duidelijk de wens van de achterban na de opdoffer bij de verkiezingen. We moeten er ook voor zorgen dat het de SP.a wegblijft uit de regering Leterme I na 23 maart. De Franstalige socialisten stappen best ook uit de regering. Samen moeten ze een strijdbare oppositie voeren.
Verhofstadt III heeft immers niets goed in petto voor de gewone mensen. In zijn bondige regeringsverklaring zette Verhofstadt duidelijke bakens uit. Deze reiken verder dan de periode van drie maanden van een zogenaamde ‘interimregering'. Op de zo kortst mogelijke tijd moet België weer het pad opgaan van het ‘stabiliteitspact'. We stevenen af op een tekort van 1,4 tot 2,4 miljard euro in 2008. Met andere woorden, een soberheidsplan is in de maak. Wat tewerkstelling betreft belooft Verhofstadt III te handelen zoals Paars het gedurende acht jaar heeft gedaan. De activering van de werklozen wordt versterkt, versta hieronder een nieuwe klopjacht op de werklozen. Ook voorziet de nieuwe regering het "afwerken van het Generatiepact". Betekent dit dat we naar een Generatiepact bis gaan? Om tot democratische prijzen te komen rekent de regering op de "verhoging van de concurrentie op de energiemarkt". In heel Europa weten werkende mensen ondertussen wat dit betekent. De liberalisering van de energiemarkt ligt aan de basis van de stijging van de gas- en elektriciteitsfactuur enerzijds en reusachtige winsten voor de bedrijven anderzijds. In België steeg de winst van de energiebedrijven met 50 miljard euro in 2006. In Europa rapen de energiereuzen zo een 174 miljard euro extra samen. Hoe kunnen we dan vertrouwen op de vrije markt om onze energiefactuur te verminderen?
Didier Reynders wordt onder Verhofstadt III belast met het uitwerken van een uitgebreider sociaal-economisch programma. Reynders is de voorman van de Franstalige liberalen, het economisch programma zal dus vooral asociaal zijn. Uitgerekend Yves Leterme krijgt de taak om de nieuwe staatshervorming in goede banen te leiden, waarschijnlijk omdat hij de afgelopen maanden toonde hoe subtiel hij omgaat met deze gevoeligheden... De Vlaams-nationalisten van N-VA én van CD&V voerden tijdens de regeringsonderhandelingen een ware verrottingstrategie om via een politieke crisis de Franstaligen te chanteren en zo hun buit binnen te halen. Daarbij kregen ze de volle steun van het Vlaamse patronaat. Voka en Unizo verkozen desnoods een lange politieke crisis, als ze maar meer bevoegdheden voor een neoliberaal Vlaanderen kregen. Daarom waren zij voorstander van een zogenaamd Valentijnsakkoord, tegen midden februari een akkoord over de staatshervorming. Vlak voor de vorming van Verhofstadt III verklaarde Voka-voorzitter Urbain Vandeurzen nog dat "zij die denken dat een sociaal-economische noodregering zal volstaan om de problemen op te lossen, dwalen."
Juist die strategie leidde tot de impasse. De nieuwe staatshervorming is van strategisch belang voor het Vlaamse patronaat omdat ze via meer Vlaamse bevoegdheden hun positie op de wereldmarkt willen verstevigen. Het communautaire vuur is daarom verre van gedoofd. Even wordt het op een waakvlammetje gezet om een soberheidsbegroting mogelijk te maken, het activeringsbeleid verder te zetten en de bevolking te sussen met zogezegde maatregelen ter verdediging van de koopkracht. De zwakke grondvesten van deze regering zitten echter nog vol communautaire springstof. De teller van deze lange politieke crisis is even stilgelegd. De tijdbom van de crisis tikt nochtans verder.
