Paul Soete, de gedelegeerd bestuurder van Agoria, is een flapuit. In het verleden heeft hij reeds meermaals de pers gehaald met stoute uitspraken en nu steekt hij nog een tandje bij. De recente stakingsacties zijn volgens hem "onwettig". De vakbonden moeten hun troepen beter in de hand houden of....
In de media kreeg Soete niet al te veel weerwerk. Normaliter sleurt men voor elk fait divers een deskundoloog voor de camera, maar nu werd de CEO op zijn woord geloofd. Was hij immers in een vorig leven niet het hoofd van het sociaal departement van Agoria? Hij zal het wel weten zeker? Of toch niet?
Manipulatie
Het woord "onwettig" kan je op verschillende manieren gebruiken. In de regel wordt het evenwel gereserveerd voor het overtreden van een wet, een KB enzovoort. Bijvoorbeeld, fiscale fraude is onwettig. Minder evident is het de term te hanteren wanneer partijen zich niet aan onderling afgesproken regels houden.
De werknemersorganisaties sluiten met de werkgever collectieve arbeidsovereenkomsten. Men gaat ervan uit dat de bonden dan niet zullen staken tegen de cao gedurende de looptijd ervan. Wanneer de cao dus alleen maar loonschalen bevat, dan zou men niet mogen staken voor een loonsverhoging, maar wel tegen de hoge werkdruk. Indien de werknemersorganisaties een spontaan uitgebroken staking desondanks erkennen, begaan ze een contractuele fout. Hetzelfde geldt wanneer een stakingsaanzegging niet wordt gerespecteerd ondanks het feit dat dit in de cao was ingeschreven. In deze gevallen zou je de staking - tegen de afspraken in - als onrechtmatig kunnen bestempelen, maar niet als onwettig. Daarenboven wordt in de CAO-wet vooropgesteld dat partijen in geval van overtreding een schadevergoeding kunnen afspreken. Wanneer dat niet is gebeurd (en dat is meestal zo), dan heeft de werkgever weinig verhaal. Eigen schuld...
Soete maakt zich dus schuldig aan stemmingmakerij. Maar als hij de staking als onwettig wil bestempelen dan moet hij consequent zijn. Als je zijn redenering volgt, dan zijn bijvoorbeeld alle ontslagen waarbij de werkgevers de opzeggingstermijnen niet respecteren (en dus opteren voor het betalen van een opzeggingsvergoeding) ook "onwettig".
Stakingen zijn nooit onwettig
De vakbonden kunnen stakingen erkennen en vergoedingen uitkeren aan de stakers, het stakingsrecht komt echter alleen de werknemers toe. Reeds in 1981 stelde het Hof van Cassatie dat er in het Belgische recht geen onderscheid wordt gemaakt al naargelang de wijze waarop de actie tot stand komt. Wilde stakingen (die niet door de vakorganisaties worden gesteund) en erkende stakingen worden op dezelfde wijze behandeld. Wanneer de werknemer het werk neerlegt, wordt zijn arbeidsovereenkomst geschorst. Het randgebeuren dat inherent is aan collectieve acties (zoals stakingsposten, manifestaties, wegblokkades, e.d.) kan wel strafbaar zijn. Wanneer bijvoorbeeld een kaderlid wordt gemolesteerd door een stakingspost, dan kan de werknemer zich niet op het stakingsrecht beroepen wanneer men hem ontslaat om dringende reden. Daarenboven kan hij strafrechtelijk worden vervolgd wegens het toebrengen van slagen en verwondingen.
In 1991 heeft België het Europees Sociaal Handvest geratificeerd dat het stakingsrecht erkent en er zijn nog een rist andere internationale verdragen die dit recht garanderen. Werknemers mogen het werk neerleggen, daar is niets onwettigs aan. Uiteraard kan de wetgever zekere beperkingen opleggen. In de particuliere sector bijvoorbeeld kan - op grond van de zogenaamde Wet Prestaties Algemeen Belang - worden afgesproken door de sociale partners dat bepaalde prestaties nog tijdens de staking moeten worden geleverd. Het betreft onder andere de verplichting om - in sommige sectoren - de productie op een behoorlijke wijze stil te leggen of om het productiemateriaal niet teloor te laten gaan (bv. hoogovens die permanent moeten worden gestookt). Alleen in de hypothese dat men zou staken ondanks de werkverplichting zou er sprake kunnen zijn van een "onwettige" staking. Hiervan zijn mij alleszins geen voorbeelden uit de praktijk bekend.
Dit is nog maar het begin...
Het werk neerleggen is een grondrecht. Je kan het vergelijken met de vrijheid van meningsuiting of de godsdienstvrijheid. Niemand zal het in zijn hoofd halen om aan deze laatste twee grondrechten te tornen. Het stakingsrecht is blijkbaar wel vogelvrij. Reeds vanaf 1985 stappen werkgevers naar de rechter om stakingsposten te laten verbieden. In een recente nota (21 november 2007) heeft de Economic and Social Council van de Verenigde Naties zelfs hierover zijn bezorgdheid geuit. Maar we hebben nog niet alles gezien.
De recente vordering tot schadevergoeding van een aantal gestrande reizigers te Zaventem was waarschijnlijk een volgende stap en er worden nu ook al ballonnetjes opgelaten om werkwilligen (gesponsord door werkgevers) claims te laten instellen tegen de vakbonden die stakingen erkennen. Het feit dat een topman van een belangrijke werkgeversfederatie oorlogstaal spreekt, zou er wel eens op kunnen wijzen dat de aanval op het stakingsrecht definitief is ingezet.
