Beurzen die in het rood eindigen, banken die over de kop gaan, een wereldwijde golf van ontslagen... Ja hoor, het is weer eens recessie, al mogen we dat natuurlijk niet luidop zeggen. Zulke crisissen zijn echter kenmerkend voor het willekeurige en anarchistische systeem dat kapitalisme heet, waarbij men streeft naar een maximale winst op een zo kort mogelijke termijn, en waar de wet van de sterkste geldt. De groten slokken de kleintjes op, wat leidt tot een onvermijdelijke monopolisering die ervoor zorgt dat macht en kapitaal geconcentreerd worden in de handen van een steeds kleinere groep mensen. Ook in eigen land wrijven andere banken zich in de handen en hopen als eerste te profiteren van een eventueel bankroet van Fortis. Dat het hier gaat over honderden jobs en het spaargeld van de kleine spaarder zullen de aandeelhouders niet aan hun hart laten komen.
Het patronale offensief
Het patronaat is er natuurlijk als de kippen bij om gebruik te maken van de situatie, die zij zélf gecreëerd heeft. Het ideologisch offensief draait op volle toeren en werknemers en vakbonden worden met hun rug tegen de muur gezet. We kunnen maar beter luisteren naar deze wijze heren die gelukkig een oplossing hebben voor alles. Dat zijzelf de oorzaak zijn van deze crisis moeten we vooral vergeten - dat is werk voor specialisten en niet voor ons gewone stervelingen die maar beter braaf en volgzaam blijven of het wordt nóg erger, zo dreigt men. Gelukkig heeft het patronaat het ei van Columbus (alweer) gevonden!
Wat zijn dan wel die briljante oplossingen? Herstructureringen, massale ontslagen (herschikking heet zoiets), een verlenging van de werkweek (met andere woorden, méér werken voor hetzelfde loon), besparingen in de publieke sector (die nu méér dan ooit nodig is), een regelrechte aanval op de index en natuurlijk het paradepaardje: brave vakbonden en vooral géén stakingen of acties. De ‘werkgevers' hebben het moeilijk, dus wij werknemers moeten daar begrip voor opbrengen en ons sociale leven uitstellen tot we 65 zijn. Een baas zonder een jacht in Zuid-Frankrijk is een ongelukkige baas en dat is natuurlijk zeer slecht voor ons werknemers, nietwaar! Nee, zegt Unizo, we kunnen maar beter de 48-uren week instellen en een zesdaagse werkweek - want: "Voor sommige mensen is het net de enige manier om nog vooruit te kunnen geraken", dixit Karel Van Eetvelt, voorzitter van Unizo. Hetzelfde argument gebruiken eigenaars van sweatshops in verband met kinderarbeid. Wij creëren kansen, door ons kunnen de mensen vooruit geraken! Arbeit macht frei!
Een ander orakel der ‘werkgevers', VBO-voorzitter Thomas Leysen, laat ons weten: "Een golf van faillissementen en herstructureringen de komende maanden is niet uit te sluiten. Die dreiging is heel wat onrustwekkender dan het koopkrachtverlies op korte termijn door de stijging van energie- en voedingsprijzen."
De keuze is volgens Leysen dan ook duidelijk: brood of werk! Geen woord over de achterliggende reden van die faillissementen en herstructureringen, geen woord over het waarom van de prijsstijgingen. Nee, werknemers moeten zich maar aanpassen aan de situatie en zich gewillig laten leegplukken door de staat en het patronaat, om zo 'erger te vermijden'.
Ook Open-VLD-voorzitter Bart Somers doet zijn duit in het zakje: "De aangekondigde acties van de vakbonden zijn een aanslag op onze economie! Het is een politieke staking, gericht tégen de bedrijven, waarvan 'de mensen' (?) het eerste slachtoffer zullen zijn." Staken schaadt, werken baat, zo klinkt de rechtse mantra. Bart Somers heeft echter iets opgemerkt: "De mensen zullen hier het eerste slachtoffer van zijn" - waarvan akte! Niet de ondernemers met superwinsten, niet de topmanagers met superlonen zullen van deze acties een slachtoffer zijn. Nee, zegt Bart Somers: de rekening wordt zoals steeds doorgeschoven naar de werknemers, die op deze manier wel zullen leren dat vechten voor hun rechten hen duur komt te staan. Méér nog, we moeten ervoor zorgen dat de bedrijven minder belastingen moeten betalen door een nieuwe lastenverlaging in te voeren. Maar minder lasten voor de bedrijven betekent meer lasten voor... de werkende bevolking.
De regering heeft geen geld - niet kunnen of niet willen?
Na het gigantische cadeau dat de bedrijven al ontvingen - de notionele interestaftrek - staat men klaar om het offensief te starten tegen de publieke sector, die nu reeds kreunt onder personeelstekorten en een gebrek aan middelen, om zo nog meer geld over te hevelen van onze publieke dienstverlening naar de reeds goedgevulde zakken van het patronaat. Ondertussen zingt de regering in koor: er is geen geld! Zij willen ons graag doen geloven dat het patronaat verlies maakt. Dit 'verlies' wil eigenlijk zeggen: we hebben minder winst, maar nog steeds winst. Zij willen vooral méér winst zodat er meer te verdelen valt onder de aandeelhouders. Van een echt verlies is echter geen sprake, van een gebrek aan centen al helemaal niet.
Een politieke staking dus. Nee maar! Is élke staking niet in essentie politiek? Natuurlijk is deze staking een politieke staking - de regering zit namelijk al maanden met de vingers te draaien en staat ten dienste van het patronaat - niet van de werknemers. Dit is geen staking tegen de politiek, maar tegen de gevoerde politiek. Dit is ook geen staking tegen de bedrijven maar een staking tegen het patronaat dat deze bedrijven in handen heeft. Eigenlijk zou Bart Somers beter zeggen wat hij bedoelt: staak en ontslag volgt.
Toch legt dit mooi de gang van zaken bloot: de individuele kapitalist (werkgever) ziet geen koopkrachtprobleem, en is daarom ook tégen loonsverhogingen. Het ontgaat hem echter volledig dat zijn werknemers ook consumenten zijn. Een verminderde koopkracht leidt automatisch tot minder winst voor de bedrijven, waardoor heel de economie in een vicieuze cirkel terecht komt. Het korte termijn denken en vooral de korte termijn winst regeert in de hoofden van de patroons. Dit is pure anarchie, waarbij er zonder enige schroom met de gezondheid, het leven en de financiële zekerheid van de werkende mensen gespeeld wordt, enkel en alleen om superwinsten voor een klein aantal mensen te verzekeren.
Samen Sterk
Reden genoeg voor de socialistische partijen en de vakbonden om niet met zich te laten sollen. Zij zijn de enige vertegenwoordiging van de werkende mensen, de enige stem en de enige vuist die op tafel kan slaan. Genoeg is genoeg. We zien echter dat de SP.a spijtig genoeg met geen woord rept over de koopkracht of de vooropgestelde stakingen - de PS is nu deel van de regering dus die vindt het niet opportuun te reageren. Dit is toch onvoorstelbaar in een tijd waarvan zelfs economen zeggen dat deze crisis die van de jaren ‘30 benadert en zo mogelijk nog grotere gevolgen zal hebben. Nu al regent het ontslagen en zoals we gezien hebben staat het patronaat klaar om haar winsten met alle middelen veilig te stellen.
Wij verzoeken deze partijen dan ook om zich dringend tot hun achterban te richten en van koers te veranderen. Een politieke vertaling is meer dan nodig en kan niet langer op zich laten wachten. Zowel de SP.a als de PS moeten samenwerken om deze staking en de vakbondsacties te steunen. Ze moeten samen met de vakbonden een actieplan opstellen ter verdediging van hun broodheren: wij, de werknemers. Wij eisen dan ook dat de SP.a en de PS de vakbondsacties ondubbelzinnig en actief steunen.
Het ACV wil wel een actiedag organiseren samen met het ABVV, maar een staking ziet zij nog niet zitten. Nochtans is de strijdbaarheid van de vakbondsmilitanten en de wil tot staken overal groot. Het is ironisch dat de musical 'Daens' net op dit moment uitkomt. Daens, hét voorbeeld van de christelijke arbeidersbeweging in België, probeerde aanvankelijk hetzelfde als het ACV nu: een dubbele weg bewandelen. Enerzijds de arbeiders sussen, anderzijds op de koffie gaan bij de ‘werkgevers', die zich een breuk lachten met het door Daens gestelde vertrouwen in hun 'menselijkheid'. In tegenstelling tot het ACV zag Daens snel in dat deze tactiek geen zin heeft - zelfs in de Bijbel staat dat je niet God en Mammon tegelijkertijd kan dienen. Deze periode luidt een periode van grote crisis in, en het ACV zal moeten beslissen aan welke kant ze staat. Het is aan het ACV om zich niet te isoleren van de arbeidersbeweging, één front te vormen en te luisteren naar haar leden en militanten. Dit is geen tijd voor terughoudendheid en opportunisme, maar voor gezamenlijke strijd.
Wij steunen dan ook voluit de eisen van het ABVV en de oproep tot acties en staking, hoewel dit nog niet genoeg is. Wij dringen er op aan dat de nationale stakingsdag een effectieve 24-uren staking wordt, met regionale betogingen en algemene vergaderingen van de stakers in de steden. Wij zijn tegen versplinterde acties en à la carte stakingen waarbij hier en daar acties gevoerd worden en waarbij de ene sector het werk een aantal uren neerlegt en de andere niet. Dit zaait enkel verwarring onder de militanten en geeft het signaal aan het patronaat dat de beweging verdeeld en niet solidair is. We moeten de solidariteit verstevigen en in de verf zetten: élke werknemer, in welke sector of in welk landsdeel dan ook zit immers in hetzelfde schuitje. Eendracht maakt macht.
Om de concrete problemen rond de prijsstijgingen tegen te gaan is er echter meer nodig dan de beperkte eisen van de vakbonden. Er moet een juiste analyse gemaakt worden over het hoe en waarom van deze stijgingen. Voor de voedselprijzen zien we bijvoorbeeld dat de aankoopcentrales, de voedingsindustrie en vooral de distributeurs met het geld gaan lopen. Wij eisen in de eerste plaats dat deze bedrijven hun boekhouding openen voor inspectie door vakbonden, werknemers, consumentenorganisaties, enzovoort. Zo zullen we zien hoe die superwinsten ontstaan en hoe ze de prijzen kunstmatig de hoogte instuwen. Het enige échte antwoord op de alsmaar stijgende voedselprijzen is dan ook een effectieve controle op de prijzen door de vakbonden en de nationalisatie van de hele voedingsindustrie -en verdelers onder democratische controle en beheer van het personeel, consumenten en de overheid.
Wij willen dan ook streven naar de democratische nationalisering van de voedselindustrie, de energiesector en andere sleutelsectoren die van dagelijks belang zijn voor de overgrote meerderheid van de bevolking en die nu onderworpen zijn aan de willekeur van de markt en het winstbejag van de aandeelhouders.
Voor een nationale 24-urenstaking en gezamenlijke acties!
Voor de afschaffing van de notionele interestaftrek - geen cadeaus meer aan het patronaat!
Voor de nationalisering van sleutelsectoren onder democratische controle!
