De laatste maanden zijn de beruchte GAS-boetes (Gemeentelijke Administratieve Sanctie) niet meer uit het nieuws te slaan. Het repressieve systeem en de talloze ronduit belachelijke boetes hebben de grote meerderheid van de bevolking tegen de sancties opgezet. Toch blijft de regering volharden en heeft ze recent de GAS-wetgeving zelfs uitgebreid. Op 30 mei heeft de regering een wetsvoorstel laten stemmen dat de maximale boete verhoogt tot 350 euro, de minimumleeftijd verlaagt tot 14 jaar en de gemeentes het recht geeft om zelf hun regelgeving op te stellen. De Wereld Morgen vatte het op 31 mei zo samen: “Donderdag stemt het federaal parlement tegen de samenleving.“ De brede agitatie tegen de boetes en het volharden van de regering in haar waanzin zullen haar asociale karakter voorgoed blootleggen.
Vanaf het begin van vorige zomer werden de eerste GAS-boetes uitgedeeld – alhoewel het systeem officieel al sinds 1999 bestaat. Ze werden gegeven aan manifestanten die opgepakt waren tijdens politieke acties en betogingen. Maar de brede media-aandacht en verontwaardiging kwamen er na enkele absurde gevallen. Na de boete voor een 17-jarige jongen in Mechelen, die op de kerktrappen zijn boterhammen opat, was de kogel door de kerk. Er volgden nog meer dergelijke boetes die konden rekenen op heel wat verontwaardiging: sneeuwballen gooien, mensen doen schrikken, met krijt op de stoep tekenen, aanstootgevende liederen zingen in het openbaar etc.; worden niet meer getolereerd!
De ronduit waanzinnige boetes die de voorbije maanden gegeven zijn, zijn eigen aan het systeem, dat een willekeurig oordeel van de verbalisant aanmoedigt en de spelregels van de burgerlijke democratie helemaal overboord gooit. Het principe van de scheiding der machten wordt volledig met de voeten getreden: de gemeente stelt de regels op, stelt de overtreding vast, incasseert de boete en behandelt tezelfdertijd de betwistingen. Het is nu voor de gemeentelijke autoriteit mogelijk om boetes uit te reiken zonder langs het inefficiënte juridische apparaat te passeren.
Klassenrepressie
Toch moeten we verder durven gaan dan deze kritiek. De GAS-boetes dragen een duidelijk klassenkarakter. De link met een hard kapitalistisch beleid in crisis moet naar voren gebracht worden. Zoals vandaag in Griekenland, Turkije en de rest van de wereld blijkt, probeert het kapitalisme zich meer en meer stand te houden door massale repressie en ethisch conservatisme. Alhoewel de GAS-boetes veel minder direct zijn dan Erdogans gaswolken, behoren beide praktijken niet enkel taalkundig, maar ook politiek tot dezelfde familie.
Eerst en vooral zijn deze sancties een middel tot repressie van de jeugd. De bewegings- en handelingsruimte van jongeren die in een stad opgroeien wordt hen afgenomen. Vooral de stedelijke volkse wijken worden geviseerd. Drinken op een pleintje, onschuldig kattenkwaad uithalen en op een vrije manier met de stedelijke ruimte omgaan, zullen vanaf nu streng bestraft worden. In het gareel lopen zullen ze, die jongeren! (Of toch niet...)
Een tweede aspect dat we met klem aanvechten is de criminalisering van politieke contestatie. Naast het “bestrijden van overlast” wordt het systeem van de GAS-boetes bewust gebruikt om protest te muilkorven. De laatste tijd wordt er veel repressiever opgetreden tegen betogingen en acties die niet passen in het 'aanvaardbare' protest, bijvoorbeeld de staking bij Swissport, de actie tegen het Banket van de Rijken enzovoort. Nu blijft het niet bij een administratieve arrestatie en een paar verloren uren in de politiecel, zonder al te veel gevolgen. Enkele maanden later krijg je nu echter nog eens een kostelijke GAS-boete in je bus. Om het met een boutade te stellen: protesteren zal in de toekomst enkel nog voor de rijken mogelijk zijn...
Maar de GAS-boetes worden niet tegen elke actievorm gebruikt. Het blijkt duidelijk dat de regering enkel 'spontane' stakingen, 'wilde' betogingen en andere (voor de staat) oncontroleerbare acties, die de laatste jaren enorm in aantal zijn toegenomen, wilt onderdrukken en criminaliseren. Futloze contestatie, die volledig binnen de verwachte lijntjes kleurt en die het conflict niet aangaat, wordt echter niet aangevallen.
Een derde vaststelling toont aan dat dit systeem verder gaat dan het opleggen van een conservatieve moraal en repressie van politieke contestatie. Zoals het voorbeeld van de stad Brussel duidelijk aantoont, worden de boetes gebruikt om de gaten (o.a. ten gevolge van de “nationalisatie” van de banken) in de stedelijke financiën te dichten. De wetgeving maakt integraal deel uit van een besparingspolitiek, die volledig op de rug van de arbeidersklasse wordt afgeschoven. Zo voorziet de stad Brussel in haar begroting dat de GAS-boetes 3 miljoen euro zullen opleveren! Daarvoor werden eerder dit jaar extra ambtenaren aangenomen, die “zichzelf zullen terugbetalen”... Om hun job te behouden zullen ze dus gedwongen zijn mede-Brusselaars boetes aan te smeren voor van alles en nog wat. De perversiteit van het systeem dringt echt door tot op de wortels van de kapitalistische klassensamenleving.
Strijd en politisering
Deze strijd is dus enorm relevant voor de arbeidersbeweging. De kunstmatige scheiding die zich na de “ontzuiling” heeft voorgedaan, waarbij de vakbonden de arbeiders enkel op de werkvloer beschermt en niet daarbuiten, moet doorbroken worden. De link tussen de repressie in de wijken en tegen de arbeidersbeweging is duidelijk: het kapitalistisch systeem in crisis zoekt wanhopig naar centen bij de arbeidersklasse en wil de controle behouden over de groeiende contestatie. De vakbonden moeten zich actief inzetten tegen de GAS-boetes (mobiliseren, vorming geven aan hun militanten en op de werkvloer de discussie hierover aangaan); en de band leggen tussen de repressie in het bedrijf (dwangsommen enzovoort, maar ook de repressieve en infantiliserende interne regelgeving) en wat er in de wijken gebeurt. Ook binnen de sp.a moeten militanten hun stem verheffen en zich organiseren tegen de GAS-boetes en de partijleiding die zichzelf volledig vervreemd heeft van de arbeidersklasse.
De verontwaardiging is het grootst in Vlaanderen. Het is dan ook geen verassing dat het eerste grote initiatief zich daar, in de vorm van het “TegenGAS”-platform heeft georganiseerd. Ondertussen is er al een Brusselse tegenhanger (StopSAC) en wordt er ook gewerkt aan een Waals platform. Deze initiatieven komen van militanten die vaak zelf op een of andere politieke actie een boete hebben gekregen. Maar al snel breidden de initiatieven zich uit en konden ze de zeer diverse organisaties samenbrengen die zich tegen de boetes verzetten. Het Vlaamse platform wordt nu door 213 organisaties gesteund. Van de PVDA, over de LSP tot de Liga van de Mensenrechten en de scouts, allen zijn verenigd in de strijd. De platformen hameren ook terecht op het asociale karakter van het systeem, en eisen ondubbelzinnig de afschaffing van de sancties. Al blijft het opletten voor opportunistische partijen zoals Groen die zichzelf opwerpen als dé “tegengaspartij”, maar hun kritiek beperken tot de “excessen” van het systeem.
De perspectieven van de strijd zien er dus zeer goed uit: massa's mensen zijn gesensibiliseerd en bereid om met hun eisen op straat te komen, en de eisen worden duidelijk gesteld. Deze beweging heeft veel potentieel. Brede lagen van de bevolking tonen zich strijdvaardig en de dynamiek biedt marxisten de kans om via hun analyses het klassenkarakter van het kapitalistische systeem bloot te leggen.
Weg met de GAS-boetes! Wij betalen niet!
Sociale oplossingen voor sociale problemen!
