De energieprijzen knallen de pan uit. Dit is geen nieuws meer. Maar het blijf wel spectaculair. Op hun piek waren de groothandelsprijzen voor gas en electriciteit tot meer dan vier keer de prijs van het jaar voordien. De gevolgen voor onze energiefactuur zijn gekend. De VRT journalist Luc Pauwels berekende dat een gemiddeld gezin nu 1500 euro meer per jaar betaald. De VREG, de Vlaamse energiewaakhond maakte gelijkaardige berekeningen.
Een jaarcontract voor een gemiddeld gezin voor gas en stroom zit nu op 5.300 euro, of bijna 450 euro per maand. Dat is meteen 1.600 euro meer per jaar dan een maand geleden, liefst 43 procent erbij in één maand. Op jaarbasis is die prijs zelfs bijna 2.000 euro toegenomen, een prijsstijging van meer dan 170 procent.
Meer dan in andere landen vuren de energieprijzen de inflatie aan in Belgie. Deze prijzen stijgen hier ook twee keer zo snel. De geldontwaarding bedraagt bij ons 6 procent. In Frankrijk is dit slechts 3 procent. Een van de redenen hiervoor is de blokkering van de stijging van de energieprijzen tot 4 procent door een nochtans rechtse regering.
De Belgische lilliput
De nieuwsbrief BusinessAM heeft hier een verklaring voor:
“Dat de Belgische staat geen greep heeft op die energiemarkt, is een pijnlijk gevolg van een uitverkoop van de Belgische energiecentrales van Electrabel aan de Fransen. België heeft immers geen controle op de grootste speler, en grijpt niet in op de markt, door eventueel de prijzen vast te zetten.”
“Dat staat in schril contrast met Frankrijk zelf, de thuiszetel van Engie. Daar heeft de Franse staat de meeste aandelen in EDF, de eigenaar van de kerncentrales, en GDF Suez, de grootste gasspeler. En meer nog: de Franse overheid zet gewoon maximumprijzen, waar EDF steen en been over klaagde de afgelopen maanden, hun winst is veel bescheidener dan de rest van de energiesector in 2021. Maar de effecten voor de Franse consument én de staat zijn wel voelbaar: veel minder forse facturen, en een inflatie die in Frankrijk onder de 3 procent blijft.”
Indien de Belgische regering de energiereuzen niet aankan heeft ze dat enkel aan zichzelf te danken. Niet alleen heeft België haar kroonjuweel in private handen gelaten maar zelfs in ‘buitenlandse handen’ gegeven. Het toont aan hoe de kapitalisten in België onderworpen zijn aan het buitenlandse kapitaal. Voor de arbeidersbeweging is dit een extra reden om haar strijd op het politieke terrein te voeren vertrekkend vanuit een internationalistisch perspectief.
De prijsstijgignen zorgen overal in de wereld voor sociale onrust en politieke instabiliteit. Niet alleen in de Latijns Amerika en Afrika maar ook in Europa. Deze hausses werken als ontstekers van reeds bestaande explosieve toestanden onder de werkende bevolking. Verschillende studies (1) van internationale verzekeringsmaatschappijen voorspellen dit jaar ‘sociale strubbelingen’ van formaat. In Kazakstan zagen we hoe brutale prijsstijgingen een regelrecht massa-opstand uitlokte onder de bevolking. De regering is er verplicht geweest deze stijgingen in te trekken. Internationaal zet de burgerij zich schrap om deze stormen te trotseren.
Gezien de groeiende zenuwachtigheid onder de bevolking, kon de Vivaldiregering moeilijk bij de pakken blijven zitten. Er moest iets gedaan worden. Na lang getreuzel en woelige onderhandelingen zijn de coalitiepartijen over de brug gekomen met een reeks maatregelen: er komt een verlenging van het uitgebreid sociaal tarief, een verlaging van de btw op elektriciteit van 21 naar 6 procent en een verwarmingspremie van 100 euro. Ze brengen echter geen soelaas voor de meerderheid van de gezinnen. Voor velen is dit als een druppel op een hete plaat. Daarenboven worden ze pas in de lente effectief na een bijzonder dure winter. Een algemene vermindering van de btw van 21 procent naar 6 procent, zoals de PVDA vraagt, is blijkbaar onbespreekbaar voor de regering.
‘Overwinsten’
Nu is er sprake de zogenaamde ‘overwinsten’ van Engie Electrabel aan te pakken. Dat is de Belgische tak van de Franse mulitnational die de markt overheerst. Met ‘overwinsten’ wordt er de bijkomende winst verstaan die het energiebedrijf heeft gemaakt als gevolg van de sterke prijsstigingen. Deze winst wordt als ‘buitensporig’ bestempeld. Het is natuurlijk hemeltergend dat deze bedrijven extrawinst boeken dankzij een verhoogde factuur van de consumenten. Maar is de ‘gewone’ winst dan gemakkelijker te aanvaarden dan de ‘overwinst’? Voor ons is het winsstprincipe in de energiebevoorrading evenmin aanvaardbaar.
Het Franse Engie maakte vorig 3,7 miljard euro winst. Met dank aan de hoge stroom -en gasprijzen. Uit de jaarcijfers van Engie België blijkt dat ze bijna 1 miljard euro aan winst heeft geboekt.
Nationalisatie
Dit geld moet terugvloeien naar de consument. Een algemene btw verlaging of een prijzensstop kan hier zonder problemen mee worden betaald. Maar zolang er geen effectieve controle is op de productie en distributie van energie blijven we de speelbal van de winstgrillen van de energiereuzen. Wat is de beste manier om deze bedrijven te controleren? Het antwoord is: onteigen de energiekapitalisten en richt een openbaar energiebedrijf op. Pas dan kunnen de centrales en distributienetwerken ten dienste staan van het algemeen belang. Salus populi, suprema lex esto, stelden de Romeinen. Het welzijn van het volk is de hoogste wet. Dit principe veegt ook alle mogelijke juridische bezwaren weg die worden opgeworpen tegen deze radicale maatregel. Wie aan de linkerkant van het politieke spectrum durft vandaag deze handschoen op te nemen?
