In Groot-Brittannië wint de campagne ‘Don’t Pay’ aan kracht. De initiatiefnemers weigeren om vanaf 1 oktober hun energierekeningen te betalen. In België, is een gelijkaardig initiatief, ‘Wij betalen niet’ (www.wijbetalenniet.be) van start gegaan.
Met de dreiging van "5 tot 10 strenge winters" en de medeplichtige passiviteit van de regering is dit niet te verwonderen. Het is zeker een stap in de goede richting. Maar alvorens aan een dergelijke campagne te beginnen, moeten wij ons afvragen: heeft een "consumentenboycot" een kans van slagen? Wat zijn de voorwaarden voor een succesvolle campagne?
Allereerst, wat stelt "Don't Pay UK" voor? Het doel van de campagne is 1 miljoen mensen ertoe te bewegen hun elektriciteits- en gasrekeningen "en masse" stop te zetten vanaf 1 oktober totdat de energieprijs is gedaald tot het niveau van april 2021. Tot nu toe hebben 128.000 mensen gehoor gegeven aan de oproep.
Op haar website verwijst dontpay.uk naar de campagne tegen de Poll Tax in het begin van de jaren negentig. De Poll Tax was een forfaitaire belasting die zowel rijke als arme gezinnen trof. Het was een zeer ongelijke belasting. Miljoenen mensen in Groot-Brittannië weigerden Thatcher's gehate belasting te betalen. Uiteindelijk heeft de conservatieve regering de belasting afgeschaft. Geen wonder dat de Anti-Poll Tax campagne nu als inspiratiebron dient.
Onder leiding van de ‘Militant’, de voorloper van ‘Socialist Appeal’ (www.socialist.net), de Britse afdeling van de Internationale Marxistische Tendens, was deze massabeweging zo krachtig dat zij zelfs hielp de toenmalige Tory-regering ten val te brengen.
Hoe was deze beweging georganiseerd?
Activisten werkten aan de vereniging van de beweging, brachten afgevaardigden van alle arbeidersorganisaties (vakbonden, Labour Party afdelingen en andere) samen in de Anti Poll Tax Federation, en organiseerden de strijd in de volkswijken.
Dit heeft de beweging een enorme kracht gegeven, waardoor activisten arbeiders en jongeren konden mobiliseren in gecoördineerde massa-acties - waaronder enorme demonstraties van 250.000 in Londen en 50.000 in Glasgow.
Op dit moment is de Don't Pay UK-campagne nog niet georganiseerd zoals de beweging tegen de Poll Tax dat was. Don't Pay, moedigt "buurtgroepen aan om dit idee [van een consumentenstaking] over te nemen en ermee aan de slag te gaan". Een goede organisatie en structuur is hiervoor nodig.
Een consumentenboycot wordt best begeleid door een massale campagne van stakingen en protesten, geleid door de vakbonden, die mensen en activisten in arbeiderswijken over het hele land organiseert om te strijden voor een duidelijk socialistisch alternatief.
Daarom is er vooral behoefte aan een moedig politiek programma. Dit is wat de kameraden van Socialist Appeal te zeggen hebben:
"Don't Pay UK zegt dat het geen verenigende beginselen heeft, geen 'lijst van eisen'. Maar om echte veranderingen teweeg te brengen, een beweging te verenigen en vooruit te helpen, volstaat het niet te zeggen waar we tegen zijn. We moeten ook in staat zijn het probleem bij de wortel aan te pakken.
De energiecrisis is een product van de anarchie van de kapitalistische markt, van een systeem dat gedreven wordt door winst en niet door de behoeften van de samenleving.
Terwijl miljoenen mensen het deze winter koud zullen hebben, zullen de energiebazen rijkelijk profiteren van het tekort en het gebrek aan energie, terwijl ze weigeren te investeren in nieuwe (groene) voorraden, opslag en infrastructuur, of in een massaal retrofitprogramma om bestaande woningen te isoleren.
De crisis van de kosten voor levensonderhoud kan daarom alleen worden opgelost door de monopolies te onteigenen, de industrie onder arbeiderscontrole te plaatsen en de economie te plannen volgens socialistische principes, voor mensen en niet voor winst.
Kapitalisme is chaos en crisis. Dit failliete systeem is niet in staat in de meest elementaire behoeften te voorzien. De enige weg vooruit is een militante klassenstrijd - gekoppeld aan de strijd voor revolutie."
Een "Don't Pay” campagne in België heeft er alle belang bij de vakbonden of althans een belangrijk deel van de arbeidersbeweging voor haar zaak te winnen. Aansluiting vinden in de volksbuurten en ondernemingen, klassenstrijd methoden (vergaderingen, oprichting van plaatselijke comités, stakingen, demonstraties) en moedige eisen (zoals de nationalisatie van de energiesector – een pluim voor ‘Wij betalen niet’ die deze eis naar voor brengt) heeft een dergelijke campagne meer dan voldoende potentieel om veel mensen voor zich te winnen.
