SP-voorzitter Patrick Janssens wil de SP grondig vernieuwen. Op de fractiedagen van de SP in Nieuwpoort van 6 en 7 november legde hij een kritisch document voor dat een eerste aanzet moet zijn tot de geplande partijvernieuwing. De nota van Janssens was in de eerste plaats bedoeld voor de kaderleden, maar omdat dit document onvermijdelijk toch op een of andere redactielokaal zou terechtkomen, verkoos hij de nota meteen zelf wereldkundig te maken.
Enkele opvallende stellingen uit het rapport: de SP-ministers monopoliseren het partijbeeld en laten te weinig ademruimte voor de partij en de parlementsleden, bij de manda-tarissen is de liefde voor de eigen carrière belangrijker dan de liefde voor de politiek, het SP-programma mist een duidelijk profiel en de partij heeft een oubollig imago. Bovendien is er een gebrek aan interne en externe communicatie en overheerst de zwijgcultuur de debatcultuur.
Deze kritiek is niet min. Indien wij diplomatisch verkondigen dat de partij vol carrièristen zit en dat de leden niks te zeggen hebben, doen we aan nestbevuiling, maar uit de mond van Patrick klinkt het natuurlijk anders. Voor een keer kunnen we ons akkoord verklaren met de partijvoorzitter...
Helaas vormen deze kritieken maar een klein deel van de nota. Onze vreugde was dan ook van korte duur wanneer we de rest lazen (of ten minste de persberichten, de nota zelf kon ik niet downloaden van het Internet). Volgens Patrick Janssens heeft de SP ook sterke punten: “goede ideeën en een uitgebreid programma” en een “grote geloofwaardigheid op het gebied van maatschappelijke thema’s zoals de sociale zekerheid, werkgelegenheid en pensioenen.” Vreemde vaststelling uit de mond van een prominente inwoner van een stad waar het Vlaams Blok 33% van de stemmen haalt. De ideeën en het programma van de SP zijn blijkbaar zo goed, dat ze vrijwel volledig zijn opgenomen in het regeerprogramma. Oké, ze zijn goed... voor Verhofstadt! Het is maar van welke kant je het bekijkt. Of moeten we geloven dat ondanks een sterk programma, goede ideeën en sterke ministers (electorale kanonnen) de SP in twaalf jaar tijd van 24% naar 15% van de stemmen is gedonderd? Nee, dat komt door het oubollige imago... komaan. Het komt door de verschrikkelijke kloof die gaapt tussen wat de SP geacht wordt te verdedigen, en de praktijk van de SP als beleidspartij.
Het wordt nog erger wanneer we verder lezen. Patrick Janssens wilt de SP rond twee assen vernieuwen: gelijke kansen voor iedereen en een open partijwerking. Op basis van de vernieuwingsoperatie, waarbij geen enkele heilige koe overeind mag blijven (ook de naam van de partij staat ter discussie), beoogt Patrick tegen 2011 opnieuw 24% van de stemmen te behalen. Dit is ons inziens een veel te bescheiden doelstelling, die totaal voorbij gaat aan een veel fundamentelere discussie over de hergroepering van het politieke versnipperde landschap in Vlaanderen.
Het idee van ‘gelijke kansen voor iedereen’ is een fundamenteel liberale gedachte, die afstamt van de Franse Revolutie: vrijheid, gelijkheid, broederlijkheid. Er is geen enkele ‘democraat’, lees liberaal of christen-democraat, die zich tegen het idee van gelijke kansen verzet. De arbeidersbeweging heeft in de vorige eeuw juist gebroken met het liberalisme en een eigen politieke partij gevormd, omdat onder het kapitalisme ‘gelijke kansen’ onmogelijk zijn. Kan een arbeiderszoon ooit dezelfde kansen krijgen als de zoon van een rijke industrieel? Ja, op voorwaarde dat de samenleving fundamenteel verandert in socialistische zin, met andere woorden: indien ze niet langer geregeerd wordt door het geld. Maar aangezien Patrick het huidige SP-programma als een sterk punt ervaart, concluderen we dat hij niet beoogt het kapitalisme af te schaffen... Maar goed, we wachten met spanning op het nieuwe charter.
Wat Patrick Janssens verstaat onder een open partijwerking is voorlopig ook niet al te duidelijk. We horen dat de SP ‘nieuwe mensen’ moet aantrekken, dat de partij zich moet openstellen voor ‘iedereen’, en voor de rest moet de SP investeren in professionalisme, training, permanente vorming en evaluatie.
Uit dit alles kunnen we voorlopig maar één conclusie trekken. Patrick Janssens wil van de SP een ‘grote’, linkse democratische burgerlijke partij maken, ontdaan van alle klasseninhoud. De ‘oubolligheid’ slaat ongetwijfeld op de laatste overblijfselen van het verleden, vandaar dat de naam ‘socialistische’ partij ook op het schavotje ligt.
Nu, wij hebben geen fetisjen. Voor ons telt de inhoud. Voor ons part mag de naam veranderen (bv. in communistische partij). Maar vooraleer over te gaan naar marketing en branding (want dat is de operatie Janssens: ons product is goed, maar het verkoopt slecht, tenzij bij enkele super accounts zoals Johan en Steve), willen wij het ‘product’ eerst aan een genadeloze analyse onderwerpen. Wat wij nu verkopen, is een kat in de zak. Onze kiezers voelen zich bedrogen en daarom keren ze ons de rug toe.
Gelijke kansen in een klassenmaatschappij bestaan niet. Een samenleving kan alleen maar democratisch zijn, wanneer ze de menselijke behoeften en niet het winstbejag centraal stelt. Daarom is het traditionele gedachtegoed niet oubollig, maar brandend actueel. Niet de oubolligheid is het probleem, wel de hypocrisie. Of zoals Patrick Janssens het zelf stelt: bij de mandatarissen is de liefde voor de eigen carrière belangrijker dan de liefde voor de politiek.
