De gelukkigen onder ons met een eindejaarspremie of dertiende maand zien die direct in rook opgaan wegens de waterval van rekeningen die traditioneel in december in de bus gedumpt worden. Als er nog iets overblijft staan de feesten rond Sinterklaas, Kerstmis en Nieuwjaar garant om ook deze centjes te ontfutselen. In de winkelstraten kan je op de koppen lopen en eens die gekte voorbij, breekt de jacht op de solden uit. De C&A is een van die winkels waar het drummen geblazen is. Hoe het personeel niet gek wordt in deze periode is bijna onverklaarbaar. Vooral als je weet dat deze winkelketen reeds enkele jaren in de rode cijfers zit en er niets beters op vond dan het personeel te laten opdraaien voor alles wat fout loopt. Surprise, surprise! Viviane werkt halftime in de Brusselse Nieuwstraat en kan ervan meepraten.
Polyvalent
"Er werken hier zeker 100 mensen, maar vroeger waren het er heel wat meer. Twee jaar geleden is de ellende begonnen. Alle vijftig plussers werden aangepord te stoppen met werken, maar niemand werd vervangen. Sindsdien worden alleen nog jongeren aangeworven die langdurig werkloos zijn, of andere gevallen waarvoor de directie subsidies krijgt of geen sociale lasten moet betalen. Na zes maand worden die terug vervangen. Maar het vast personeel dat overbleef moest opeens "polyvalent" worden. Dat betekent dat kuisvrouwen verkoopsters werden, etalagisten achter de kassa vlogen Elke beroepsfierheid die gepaard gaat met specialisatie verdween.
In het begin waren we nochtans zeer enthousiast. De manier waarop alles werd voorgesteld! We kregen een uitgebreide cursus van Proud Foot (haalt een dikke turf tevoorschijn en begint hoofdschuddend te bladeren), die miljoenen gekost heeft. Ik heb heel dit boek gelezen en was blij omdat ik dacht dat het ging om bijscholing. Wekenlang kregen we lessen, o.a. SQS, verkooptraining. We werden gebrainstormd (eerder gebrainwashed), konden voorstellen doen, zeggen waarmee we niet akkoord waren, welke veranderingen er konden doorgevoerd worden op ons werkgebied. Achteraf bleek dat de bedoeling van heel dat spel was om zoveel mogelijk werk te laten doen door zo weinig mogelijk personeel. Uit deze cursus bleek dat we hier en daar nog een minuut hadden om te ademen en dat kon natuurlijk niet. We moesten alles wat we deden chronometreren: rekken vullen, presentaties doen, Aan de hand daarvan stelde de chef een planning op, waarbij elke minuut werd ingevuld."
Viviane legt het boek opzij. De waslijst van klachten is nog lang niet gedaan.
Niet tevreden? U kunt gaan!
"Dan kwam de uurverandering. De winkel moest openblijven tot 18u30 in plaats van 18 uur. In plaats van 5 dagen, moesten we nu 4 dagen per week werken, maar wel 9 uur per dag! Hiertegen werd fel geprotesteerd. Het syndicaat is toen gekomen om briefjes te strooien " Is er dan geen syndicale afvaardiging?
"Neen, alleen een personeelscomité. Hier zijn te weinig mensen gesyndiceerd. Er werken hier bijna uitsluitend vrouwen, veelal parttime. Wanneer er protest is, wordt iedereen individueel op het matje geroepen. De chef zegt dan: 'Wanneer het u hier niet bevalt, kunt u toch uw professionele kwaliteiten elders gaan inzetten ' Uiteindelijk werden we één voor één bij de chef geroepen om een bijlage te tekenen in ons arbeidscontract, waarbij we ons akkoord verklaarden met de veranderingen. Natuurlijk was niemand verplicht, maar als we niet tekenden werd ons duidelijk gemaakt dat we beter elders werk konden gaan zoeken."
Bij gebrek aan collectief verzet zocht iedereen individueel voor de beste oplossing. Zo hebben inderdaad veel personeelsleden afgehaakt in de laatste twee jaar. Viviane: "Vaak was het hun man die zei: je hebt de keus: de C&A of ik. De flexibiliteit en onmogelijke uren ondermijnden het huishouden. Iedereen kreeg drie weken op voorhand een programma, waarbij je op gelijk welke dag en op gelijk welk uur kon worden ingezet. Iets plannen met het gezin werd onmogelijk. Degenen die bleven zagen hun arbeidsomstandigheden en verworven rechten systematisch achteruitgaan. Vroeger had iedereen vaste contractdagen. Dat betekende ook dat wanneer er een feestdag viel op zo'n dag je niet moest gaan werken maar wel betaald werd. Nu is dat afgeschaft: je wordt niet betaald en moet op een andere dag gaan werken. Wanneer je vroeger een verlofdag wou kon je die op voorhand aanvragen en stond men die vrij gemakkelijk toe. Nu moet dat drie weken op voorhand en wanneer je bvb 18 dagen op voorhand verlof vraagt kan dit niet langer. Regels zijn regels."
500 frank per klacht
"En dan die papierslag! Zo achtervolgt de chef een bepaald personeelslid gedurende de hele dag. Dan stelt hij een rapport op waarin opmerkingen staan over hoe je eruit ziet, of je voldoende verzorgd bent, of er genoeg geglimlacht werd naar de klanten, of je al dan niet flink door de winkel stapt. Een maal per jaar moet je dan te biechten gaan bij de chef en krijg je een hele waslijst van wat je dit jaar mispeuterd hebt. Dit is dan meteen ook de verklaring waarom de eindejaarspremie zo mager is."
"De klanten gaat altijd voor, zelfs als ze in je gezicht spuwen!" Gebeurt dat soms? (verontwaardigd): "Ja! Maar het toppunt is dat er nu een nieuw systeem is uitgedokterd waarbij de klant klacht kan neerleggen tegen een personeelslid wanneer hij niet vriendelijk genoeg wordt behandeld. De klant krijgt hier 500 frank voor als dank voor zijn bijdrage voor een betere service van het bedrijf! Kan je je de gevolgen indenken? Gemakkelijk verdiend hé? En deze briefjes hangen dan netjes uit bij de refter."
Wanneer ik vertel over een Amerikaanse keten waar vrouwelijke verkoopsters door klanten worden lastiggevallen omdat ze hun glimlach verkeerd interpreteren reageert Viviane prompt: "Ja, dat gebeurt bij ons ook: wanneer heb je gedaan met werken juffrouw, wilt ge een glas komen drinken Vroeger was hier nog een sociaal assistente bij wie je terecht kon, een toffe madam. Toen ze wegging was er niemand meer. Nadien werd een naaister aangesteld voor die functie. Volgens mij was de bedoeling dat je direct naar de chef zou gaan als je problemen had. Nu is er terug een sociaal assistente, maar ze spreekt enkel Frans."
We praten nog wat na over koetjes en kalfjes, maar af en toe komen er nog anekdotes boven. Over de bedrijfsarts die bij de directie zijn beklag deed over gevaarlijk werk, rugklachten e.d. Resultaat: de man werd overgeplaatst. Of dat op vrijdagavond wanneer de winkel langer overblijft er soms maar één personeelslid is op een verdieping, die met de daver op het lijf achter de kassa staat, bevreesd overvallen te worden.
Achter de glimlach van veel winkeljuffrouwen schuilt vaak veel ellende. En als je niet op je wenken bediend wordt, toon wat meer begrip. Tenzij je natuurlijk op een gemakkelijke manier 500 frank wilt verdienen. Geen goed idee voor ons strijdfonds in elk geval.
