In de nacht van 22 op 23 mei 1936 hadden socialistische militanten een propagandatocht achter de rug, met het oog op de verkiezingen op 24 mei, toen ze vernamen dat een plakploeg van de Realisten actief was op de Paardenmarkt, en verdacht veel belangstelling toonde voor het lokaal van de Belgische Transportarbeiders Bond (BTB). De Realisten was een kleine extreemrechtse partij. BTB-secretaris Philemon De Wit ging met enkele makkers poolshoogte nemen. Ze onderschepten de ploeg aan de Italiëlei. Daar zagen ze twee mannen en twee vrouwen die plakten voor lijst 7, de Realisten. Toen Albert Pot op één van de mannen afliep, haalde die een revolver uit en schoot twee keer. Albert Pot werd geraakt. Onderweg naar het verbandhuis in de Bordeauxstraat stierf hij. De andere militanten zetten het vluchtende viertal achterna. Toen ze hen aan de Opera inhaalden, probeerde Theofiel Grijp de schutter te pakken te krijgen. Maar die schoot opnieuw en trof Grijp in de hals. Onderweg naar het ziekenhuis overleed Theofiel Grijp. Een douanier daagde op, ontwapende de schutter en hield het viertal in bedwang tot de politie er eindelijk bij kwam. De moordenaar was Jean Awouters, orkestleider en kandidaat voor de Realisten. Awouters werd het jaar na de moord veroordeeld tot twaalf jaar gevangenis; in beroep werd deze straf tot acht jaar herleid.
Albert Pot en Theofiel Grijp waren gekende, actieve militanten van de socialistische beweging. Pot was propagandaleider bij de Syndicale Jeugd en Grijp bondraadslid van de BTB. De dag van hun begrafenis, 26 mei 1936, groeide uit tot een algemene protestdag tegen het fascisme. De begrafenis werd door duizenden mensen gevolgd en de havenarbeiders kondigden die dag een 24-urenstaking af als protest. Op 2 juni, begon vervolgens een algemene staking aan de haven van Antwerpn die uitgroeide tot de grootse algemene staking die het land ooit had gekend. Als gevolg van de staking werden de lonen met 7 à 8 % verhoogd, kwam er een wettelijk minimumloon, werd de veertig uren werkweek ingevoerd in de haven en bij de koolmijnen, en elke volwassen werknemer had voortaan recht op een jaarlijks betaald verlof van minimum zes dagen. Ook werden een aantal paritaire comités opgericht, waarin werkgevers en vakbondsafgevaardigden sociaal overleg plegen. Een jaar na de moord huldigde de Antwerpse socialistische beweging het grafmonument van de twee vermoorde militanten in. In mei 1992 werd dit intussen vervallen monument vervangen en werden beide militanten bijgezet op het erepark van de begraafplaats Schoonselhof.
De dood van Albert Pot en Theofiel Grijp herinnert ons eraan dat het verkiezingssucces van partijen als het Vlaams Nationaal Verbond en het Vlaamsch Nationale Blok rechtsextremisten ertoe brengt andersdenkenden te vermoorden. Het verkiezingssucces van het Vlaams Blok/Belang vroeger en van de N-VA nu brengt mensen nog niet tot moorden, maar o wee wie tegenwoordig kritiek durft te uiten op het Vlaams-nationalisme. Hij of zij wordt overstelpt met haatmail. Een bepaalde mentaliteit is blijven hangen. De reactie op de dood van Albert Pot en Theofiel Grijp herinnert ons er ook aan dat de verworvenheden van de werkende mensen vandaag nooit cadeau zijn gegeven, maar werden afgedwongen door strijd van de arbeidersbeweging.
Oorspronkelijk gepubliceerd op http://aff.skynetblogs.be/archive/2011/05/30/75-ja.html
Bekijk ook de reportage van 1937 over de Zerkonthullling van Pot en Grijp: http://www3.amsab.be/index.php?option=com_content&task=view&id=717&Itemid=490
