Onlangs stond Accent in het midden van een mediastorm. Vtm-nieuws had de boodschap de wereld ingestuurd dat het uitzendkantoor de sociale verkiezingen wou “afkopen”. indien er geen sociale verkiezingen moesten worden ingericht zou dit (sic) – dixit een woordvoerster van het bedrijf – worden geherinvesteerd in de werknemers “enerzijds doen we dat met een dag extra verlof en anders investeren we volop in onze digitale strategie, zoals een smartphone."
Professoren die om commentaar werden gevraagd, spraken elkaar tegen. Voor de enen was het niet en voor anderen was het dan weer wel strafbaar; nog anderen beperkten zich door het incident af te wimpelen als “dom”. Minister Kris Peeters veroordeelde de praktijk als “strijdig met de geest van de wet” en stuurde er de inspectie op af. Volgens de ambtenaren werden er in de praktijk echter geen inbreuken gepleegd. Zaak gesloten. Er bereiken ons wel vaker berichten over werkgevers die een loopje nemen met de vakbondsvrijheid. Dat gaat van vrij onschuldige praktijken zoals koffiekoeken/champagne voor de werknemers die een algemene staking boycotten tot premies om stakingsbrekers- werkwilligen te motiveren. Over dergelijke praktijken heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens zich uitgesproken in de zaak Wilson van 2 juli 2002.
Vrij vertaald stelde het Hof dat een staat die werkgevers toelaat om werknemers financieel te belonen om afstand te doen van hun syndicale vrijheden artikel 11 van het EVRM schendt. Of de inspecteurs hiervan weet hadden, is niet bekend. Een punt waarop ze zeker hadden moeten letten, is discriminatie op grond van syndicale overtuiging. Dit wordt expliciet verboden door artikel 3 Wet 10 mei 2007 ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie. In artikel 4,11° expliciteert men dit fenomeen. Het is verboden om “opdracht” te geven om te discrimineren, d.w.z. “elke handelwijze die er in bestaat wie ook opdracht te geven om een persoon, een groep, een gemeenschap of een van hun leden te discrimineren op grond van een van de beschermde criteria (i.c. syndicale overtuiging”)”. In de uitzendsector waar de vakbond niet zeer sterk staat, kan het verleiden met een smartphone misschien voldoende zijn om potentiële kandidaten een mikpunt te laten worden van pestgedrag.
Veel werkgevers staan ronduit vijandig tegenover de sociale verkiezingen maar kunnen dit beter verbergen dan Accent. Op 24 februari was Pieter Timmermans bv. te gast bij Jan Hautekiet. Onder het motto “Kafka bij bedrijven” werd gedebatteerd over het gebrek aan klantgerichtheid bij bedrijven, helpdesks die voor geen meter werken, enz. De topman van het VBO presteerde het om een klaagzang aan te heffen over … sociale verkiezingen. Hij was niet tegen maar het moest sneller en goedkoper en daar moest de wetgever dan maar voor zorgen. De boodschap passeerde zonder enige kritische noot. De patron des patrons vergat te vermelden dat de sociale verkiezingen het resultaat zijn van een historisch compromis waarbij het VBO een prominente rol bij heeft gespeeld.
Zonder sociale dialoog in het naoorlogse België was de kans groot geweest dat de vakbonden een veel onverzoenlijker houding hadden aangenomen met alle gevolgen vandien. Het staat het VBO uiteraard vrij om bv. in de Nationale Arbeidsraad voorstellen te doen om het verkiezingsproces te versnellen en goedkoper te maken, maar die heb ik nog nooit zien passeren. Waarschijnlijk omdat het opdoeken van de ondernemingsdemocratie het enige echte objectief is.
