Op vrijdag 10 mei begaven tien maaltijdkoeriers uit Brussel en Gent zich naar de hoofdzetel van Deliveroo om hun eisen te overhandigen en te spreken met het management.
Daar aangekomen werden ze onthaald op een gesloten deur, waarachter de directie zichzelf twee uur lang opgesloten hield. Het geeft de angst van de directie weer voor de maaltijdkoeriers die zich organiseren.
Hoe een rotjob wordt georganiseerd
Vanaf 1 februari 2018 zijn de koeriers gedwongen moeten overschakelen naar een zelfstandigen-of P2P-statuut (1). Ze worden nu per levering betaald, zonder enige garantie op een inkomen. Destijds vertelde het management dat de koeriers onder de nieuwe statuten meer zouden verdienen. Een tijdlang werden de koeriers gepaaid met wat voordelen. Maar die werden sinds de zomer stelselmatig afgebouwd. Hoe kon het ook anders: de multinational zou toch geen statuutverandering doorvoeren om de koeriers meer te betalen?
En zo geschiedde. In Gent zijn de vergoedingen sinds deze zomer met 30% gedaald. Van gemiddeld 15eur/uur bruto, naar 12 eur/uur of een goede 4eur per levering. In Brussel zijn er massaal veel koeriers aangeworven, zodat de koeriers niet voldoende leveringen kunnen doen om voldoende te verdienen. In beide steden zorgen de wachttijden aan restaurants, die niet betaald worden, voor veel frustratie. Het koerierscollectief in Gent is bij gebrek aan actie vanwege Deliveroo al met een restaurant hierover gaan spreken.
Er heerst ook veel onvrede over de gebrekkige communicatie en hulp bij problemen. Zo werd de daling van de vergoedingen niet eens medegedeeld. Het management van het platform weigert ook om collectieve eisen in acht te nemen. Er worden van tijd tot tijd wel individuele gespreksmomenten georganiseerd, waarna de klachten in de wind worden geslaan. Verleden week hielden Deliveroo-vertegenwoordigers in vijf steden zulke gespreksmomenten. Ironisch genoeg posteerden ze zich voor de gehate McDonalds. Daar is het steeds nerveus en lang wachten, met als gevolg dat te veel koeriers systematisch McDo-leveringen weigeren.
Het minimum: te veel gevraagd
De koeriers die zich vrijdag voor de hoofdzetel in Elsene begaven wouden deze problemen aankaarten en de directie spreken. De Gentse koeriers leverden een 10-puntenprogramma aan om hun werk uit de precariteit te halen.(2) Zo moet de daling van de vergoederingen teruggeschroefd worden. Er moet ook een minimum gegarandeerd inkomen van 12eur/uur komen, zodat de koeriers zeker zijn van een inkomen ook al zijn er weinig leveringen te volbrengen of zijn de wachttijden erg lang.
De Deliveroo-bazen lieten de koeriers niet binnen. Ze zijn bang om ook maar te erkennen dat koeriers zich als groep kunnen organiseren. Het zou een precedent kunnen scheppen dat aantoont dat er gezamenlijk veel meer bereikt kan worden dan via individuele mails en klachten. Helaas voor hen zijn er al dergelijke precedenten. Zo haalden de Londense Deliveroo-koeriers in 2016 na een staking van 6 dagen hun slag thuis.(3)
Dat was ook de boodschap van de in het Koerierscollectief georganiseerde werkers: nu zijn we maar met tien. Ze zijn al bang van ons, maar kunnen ons nog negeren. Wanneer we hier met honderd zullen staan, zal dat niet meer mogelijk zijn.
Stakingsgolf in de platformeconomie
Deze actie is niet alleenstaand. In tal van landen zijn er stakingen gaande of op til. In Bologna is er op het moment van schrijven een staking vanwege Glovo-koeriers aan de gang. Het business-tijdschrift Bloomberg berichtte over de nationale staking van Uber en Lyft-chauffeurs in de Verenigde Staten. De kapitalisten lijken erg bezorgd over de tendens van de precaire platformwerkers om zich ondanks alle moeilijkheden te organiseren en terug te vechten. Het artikel titelde niet voor niets «Uber-stakingen zouden wel eens het begin kunnen zijn van iets groter.»
Bloomberg ging verder : «In sommige opzichten hebben werknemers in de dienstensector meer potentiële onderhandelingsmacht dan de industriearbeiders van honderd jaar geleden. Productie is relatief eenvoudig te delocaliseren: de verplaatsing van fabrieken naar andere landen en naar minder vakbondsvriendelijke landen speelde een grote rol bij het ondermijnen van vakbonden. Maar je kunt geen restaurant, school, hotel of taxi naar China of Kentucky verhuizen. In theorie betekent dit dat lokale servicemedewerkers veel macht kunnen uitoefenen als ze erin slagen om een groot percentage van de werknemers in een gebied kunnen organiseren.» (4)
Dat potentiëel onder maaltijdkoeriers wordt bevestigd door een recente studie van het European Trade Union Institute (ETUI). Daarin wordt vastgesteld dat de houding van koeriers naar de vakbonden toe niet verschilt van die van andere werknemers. Ze staan niet negatief tegenover vakbonden, en vinden ze compatibel met platformwerk.(5)
Zowel het Koeriersollectief, als de vakbonden die hen steunen, weten dus wat te doen: zoveel mogelijk koeriers overtuigen van de noodzaak om zich te organiseren en tegen de precaire werkomstandigheden te strijden.
Is een ‘sociaal pact’ mogelijk?
Bloomberg spreekt ook over de mogelijkheid van een nieuw «Detroit-pact» in de dienstensector. Daarmee wordt verwezen naar een akkoord uit 1950 waarbij de vakbondsstrijd in de autoindustrie uitmondde in vaste contracten, sociale zekerheid en veiligere werkplaatsen.
Maar dat pact kwam tot stand in een context van economische opgang. Sinds 2008 zit het kapitalistische systeem in een langdurige crisis. Economen zijn het er over eens dat de volgende recessie er eerder vroeg dan laat zit aan te komen. Ook in de platformsector, weliswaar één van de snelst groeiende sectoren, is er weinig ruimte voor substantiële verbeteringen. De platformen moeten hun winstvoet zo hoog mogelijk houden om gigantische investeringen te blijven aantrekken. De markt van de maaltijdbezorging wordt geschat om binnen de vier jaar wereldwijd met 30% toe te nemen.(6) De strijd om welk platform een monopoliepositie kan bekomen en de daarme gepaard gaande superwinsten, is volop aan de gang.
Daarom zal de strijd van de maaltijdkoeriers zich ook breder moeten richten. Het zit in de logica van het kapitalistische systeem ingebakken om precair werk te organiseren. De strijd daartegen is er daarom een voor een andere samenleving, die niet draait om de hallucinante winsten van een handjevol kapitalisten, maar om de sociale en ecologische noden van de 99%. De ervaring die platformwerkers opdoen in de strijd tegen de uitbuiting zal nodig zijn om een socialistische samenleving zonder bazen op poten te zetten.
____________________________________________________________________________________________________________________
(1) Een ‘statuut’ dat je buiten alle arbeidswetgeving stelt zodat je tot 6130eur/jaar kunt verdienen zonder belastingen te betalen.
(2) Het volledige programma op https://www.facebook.com/collectif.coursiers/
(3) https://www.vonk.org/groot-brittannie/groot-brittannie-staking-door-koeriers-deliveroo-loont.html
(4) https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2019-05-07/uber-strikes-could-be-the-start-of-something-bigger
(5) https://www.etui.org/Publications2/Working-Papers/Algorithm-breakers-are-not-a-different-species-attitudes-towards-trade-unions-of-Deliveroo-riders-in-Belgium
(6) https://www.statista.com/outlook/374/100/online-food-delivery/worldwide
